"Rəqəmli yayıma keçmək günün tələbi idi"
"Bu ilin sonuna qədər Azərbaycanda analoq
televiziya yayımı dayandırılacaq”.Milli Televiziya və Radio
Şurasının (MTRŞ) iclasında rəqəmli yayıma keçidlə bağlı qəbul
edilən qərar əhali üçün bir sıra suallar ortaya çıxarıb. Qeyd edək ki, qərar ölkə
başçısının 20 sentyabr 2016-cı il tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan
Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın
həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı” nın həyata
keçirilməsi üzrə Tədbirlər Planına əsaslanıb. Belə ki, Bakıvə
Abşeron yarımadasında yerüstü yayımlanan ümumölkə TV proqramlarının analoq
yayımının 01 noyabr 2016-cı il tarixdən dayandırılması qərara alınıb. O
cümlədən, respublikanın digər bölgələrində yayımlanan TV proqramlarının yerüstü
analoq yayımı 1 dekabr 2016-cı il tarixdən etibarən dayandırılacaq. Analoq
yayımın dayandırılması və rəqəmli yayıma keçiddə ölkəmizin Beynəlxalq
Telekommunikasiya İttifaqı qarşısında öhdəliyi də əsas götürülür.
Qərara görə, teleradio yayımçılarına ölkə
ərazisində yerüstü yayımlanan TV proqramlarının analoq TV qəbulediciləri ilə
izlənilməsi üçün DVB-T standartına uyğun olan dekoderlərin ("Set-Top-Box”-ların)
istifadəsi ilə bağlı maarifləndirmə tədbirlərinin aparılması tövsiyə edilib. Digər
müvafiq qurumlar, eyni zamanda ölkəmizdə fəaliyyət göstərən sahibkarlar DVB-T
standartına uyğun olan dekoderlərin ("Set-Top-Box”-ların) satışının təşkilinin
təmin edilməsini həyata keçirəcəklər.
Milli
Televiziya və Radio Şurasının Texniki şöbəsinin müdiri İsa Məmmədov "Kaspi”yə
müsahibəsində rəqəmli televiziya yayımın keçidin zərurəti və üstünlüklərindən danışıb.
- MTRŞ-nın
qərarı ilə ilin sonuna qədər ölkədə analoq televiziya yayımı dayandırılacaq.
Rəqəmli televiziya yayımına keçid bu sferada nəyi dəyişəcək? Ümumiyyətlə,
rəqəmli yayıma keçid zərurəti nədən yarandı?
- Rəqəmli televiziya yayımının keyfiyyət
göstəriciləri yüksək olur. Artıq dünyanın əksər ölkələrində bu yayıma keçiblər.
Biz bu şəbəkəni qurmuşduq. Şəbəkə həmişə qəbuledici tərəfdən məhdudlanır.
Verici şəbəkəni qurmaq o qədər çətinlik törətmir. Biz vericiləri qurduq, şəbəkə
yarandı və təminat var. Bu gün ölkə əhalisinin 99 faizi rəqəmli televiziya
yayımı ilə əhatə olunub. Amma əhalidə bu rəqəmli televiziya qəbuledicilərinin
olmasını gözləyirdik. Aparılan sorğulardan məlum olub ki, əhalinin çoxunda
qəbuledicilər var. Olmayanlar isə adicə dekoderlər alıb ("Set-Top-Box”-ların)
analoq televizoruna qoşacaq və bunu qəbul edəcəklər. Nəticədə də keyfiyyət çox
yüksək olacaq. İstər təsvirin, istərsə də səsin keyfiyyəti yaxşılaşacaq.
Rəqəmli yayıma keçmək günün tələbi idi. Elə Avropa ölkəsi var ki, 2006-cı ildə,
bəziləri 2009-da, çox ölkələr isə 2012-ci ildə analoq yayımını
dayandıraraq rəqəmli yayıma keçiblər. Biz hələ bir qədər də analoq yayımı ilə
rəqəmli yayımı paralel aparıb əhalinin bu prosesə hazır olmasını gözlədik. İndi
hiss edirik ki, əhali hazırdır. Ona görə də bütünlüklə rəqəmli TV-yə keçməyə
qərar verdik. Prosesin icrasına hələ bir ay vaxt qalıb. Əvvəlcə proses Bakı
şəhərini, daha sonra isə regionları əhatə edəcək.
- Ümumiyyətlə,
rəqəmsal TV-yə keçid nə deməkdir?
- Rəqəmli televiziyaya keçid televiziya yayımında
yüksək keyfiyyət deməkdir. Analoq yayımında keyfiyyətsiz təsvir ola bilər, rəqəmli
televiziya yayımında isə təsvir ya olmur, ya da normal olur. Axı, televiziya
yayımının sürəti, keyfiyyəti gündən-günə artır. Burda metodlar da, siqnalın
formalaşdırılması və ötürülməsi metodları tam fərqlidir. Maliyyə dayanıqlığı,
spektrial effektivliyi yüksəkdir. Rəqəmli TV bütün göstəricilərə görə, analoq
televiziya yayımını üstələyir. Bu üstünlük rəqəmli televiziyaya keçməyə imkan
verir. Yalnız bir göstərici var ki, onu rəqəmli televiziya üçün nöqsan saymaq
olar: harada siqnal çox zəifdirsə, orada rəqəmli yayım olmayacaq. Çünki pis
təsvir olmaqdansa, ümumiyyətlə, təsvir olmur. Amma analoq yayımda təsvir də
olur. Belə çıxır ki, həmin ərazidə analoq televizoru pis təsvirlə göstərəcək, rəqəmli
televizor isə heç nə canlandırmayacaq. Rəqəmli televiziya yayımının digər bir
üstünlüyü avtomobildə gedərkən , xüsusən sürət yüksək olanda təsvirin
itməməsidir. Analoq yayımında isə avtomobillərdə təsvir itir.
- Bəs rəqəmli
yayıma keçid üçün televizorlara lazım olan dekoderi insanlar haradan və necə
əldə edəcəklər?
- Həmin dekoderlər şəhərdə çox yerdə satılır. Xüsusən
Sədərək Ticarət Mərkəzindəki mağazalardan əldə edilə bilər. Bundan əlavə,
Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin beş min ədəd dekoderi var ki,
onları rayonların poçt şöbələrinə verəcəklər. İnsanlar dekoderi həmin
şöbələrdən də əldə edə biləcəklər. Qiyməti də təxminən 30 AZN-dir.
- İnsanlar
özləri dekoderi televizora quraşdıra biləcəklərmi? Yoxsa bunun üçün usta çağırmağa
ehtiyac olacaq?
- Bu, çox sadə üsulla həyata keçirilir. Belə ki, dekoderin
biri təsvir, digəri stereosəs olmaqla iki çıxışı var ki, onu televizorda eyni
təsvir (sarı rəng) və səs dəliyinə (ağ və qırmızı) taxacaqlar. Hətta, səs
dəliyini səhv salsalar belə, səs yenə canlanacaq.
- Bəs dekoderlərin
alınması üçün sosial durumu çətin olan təbəqə nəzərə alınıbmı? Yəni onlar imkansız
insanlar üçün hansısa güzəşt nəzərdə tutulubmu?
- Belə bir güzəşt nəzərdə tutulmayıb. Çünki o
insanları üzə çıxarmaq çətin məsələdir. Düzdür, bu barədə söhbətlər oldu, amma
o adamları necə ayırd edəsən ki, onlara dövlət tərəfindən pulsuz dekoder
verilsin? Bilirsinizmi, həmin insanları üzə çıxarmaq üçün aparılan sorğular dekoderi
əldə etmək üçün sərf olunan puldan çox vəsait istəyir.
- Bildiyim
qədər əhalinin müəyyən qismi artıq rəqəmli televiziya yayımına keçib. Təcrübə
keyfiyyətin həqiqətən də yüksək olduğunu göstərir?
- İnsanların evində hazırda "Plazma” və ya "LSD”
televizorları var. Həmin televizorlar həm analoq yayımını, həm də rəqəmli
yayımı canlandıra bilir. Əgər evinizdə belə bir televizor varsa və antena
yerüstü yayımı tutan sadə antenadırsa, onda analoqu axtarın və keyfiyyət
fərqini özünüz aydın görəcəksiniz.
- Bəs evlərində
«Plazma» və ya "LSD” televizorları olmayan, hələ verilişləri köhnə model
televizorlardan izləyən insanlar necə edəcəklər?
- O insanlar mütləq həmin dekoderdən istifadə
etməlidirlər. Onlar sadə antenanı dekoderin girişinə qoşmalı, çıxışını da üç
naqillə televizorun oxşar girişinə taxmalıdırlar. Bunun üçün heç bir xüsusi
vərdiş tələb olunmur.
- Qərara görə,
ilin sonuna qədər proses tamamlanmalıdır. Bəs kimsə hansısa bir səbəbdən proses
başa çatana qədər rəqəmsal yayıma keçə bilməsə necə olacaq?
- Əgər biznesmenlər bundan sui-istifadə etməyə
çalışsalar onda biz yenidən şuranın iclasında müzakirə edib vaxtı uzada bilərik.
Çünki belə bir təhlükə ola bilər. Yəni biznesmenlər insanların dekoderi əldə
etmək istəyini görüb qiyməti qaldırmaq istəyərlər. Belə bir məqam olarsa, onda
biz yenidən məsələni müzakirə edib həmin müddəti uzada bilərik. Amma buna
ehtimal vermirəm.
Təranə Məhərrəmova