“Reket jurnalistika”ya qarşı mübarizə tədbirləri effektiv olmalıdır
Azərbaycan
Mətbuat Şurasının (MŞ) "Reket jurnalistika”ya qarşı mübarizə Komissiyası 10 ilə
yaxındır fəaliyyət göstərir. Qurumun tərkibində MŞ İdarə Heyətinin üzvləri ilə
yanaşı, kütləvi informasiya vasitələrinin və dövlət qurumlarının, o cümlədən Baş
Prokurorluğun, Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin nümayəndələri də var.
Mətbuat
Şurasının İdarə Heyəti qurumun Nizamnamə tələblərini rəhbər tutaraq, mətbuatda
hədə-qorxu və şantajla müşaiyət edilən yazıları və ya məqalələri qarşı tərəfə -
hüquqi, yaxud fiziki şəxsə təsir vasitəsi kimi qəbul etdiyindən, belə hallarla
mübarizədə "reket” adından istifadəni zəruri sayır. Bu zaman peşə fəaliyyəti,
yaradıcılıq xüsusiyyətləri şikayət(lər)ə səbəb kütləvi informasiya vasitəsinin
(qəzet, jurnal, informasiya agentliyinin, internet informasiya resursunun)
müvafiq yazılarında tənqid obyektinə çevrilən hüquqi və fiziki şəxsə
münasibətdə seçilmiş ifadələrdəki forma və metodlar əsas götürülür. "Reket
nəşr”, "reket qəzet” və sair bu kimi adlar Şuranın peşə prinsiplərinə laqeyd
yanaşan, onları mütəmadi pozan, tövsiyə və iradlara məhəl qoymayan və etik
dəyərlərə zidd hallara yol verən KİV-lərə qarşı tətbiq edilən ictimai məzəmmət
və ictimai qınaqdır. Lakin əfsuslar olsun
ki, bəzi hallarda ictimai qınaq fayda vermir. Hətta elə hallar olur ki,
Şuranın "qara siyahı”sına daxil edilmiş informasiya vasitəsi xoşagəlməz
fəaliyyətini davam etdirir. Eyni zamanda,
adları "reket” elan olunan nəşrlər "qara məni basınca, mən qaranı basım”
prinsipini əsas götürərək, yol verdikləri nöqsanlardan nəticə çıxarmaq əvəzinə,
Mətbuat Şurasına qarşı "qara piar” kampaniyasına start verirlər. Belə olan halda,
bu cür "media qurumları”na qarşı daha hansı formada mübarizə aparmalı,
mediamızdakı bu "qara yara”dan necə xilas olmalı - kimi suallar hər kəsi
düşündürür.
"Reket jurnalistika”ya qarşı mübarizə
Komissiyasının sədri, "İki sahil” qəzetinin baş redaktoru Vüqar Rəhimzadə bu
barədə "Kaspi”yə açıqlamasında bildirib ki, Mətbuat Şurası fəaliyyət göstərdiyi
dövrdən cəmiyyətin ictimai dəstəyinə arxalanaraq qərarlar qəbul edir. Onun
sözlərinə görə, bu qərarlar vasitəsilə hansı media qurumunun hansı fəaliyyətlə
məşğul olduğu cəmiyyətə çatdırılır: "Əvvəllər çap mediasında bəzi qüsurlar,
hətta jurnalistlərin qurultayında qəbul olunmuş Peşə Davranış Kodeksinə zidd
hərəkətlər var idi. Lakin indi bu hallara peşəkar medianın fəaliyyətində demək
olar ki, rast gəlinmir. Hazırda belə fəaliyyət transfer olunub digər media
qurumlarına. Mətbuat Şurasının "Reket jurnalistika”ya qarşı mübarizə
Komissiyasının iclasında 10-a yaxın saytın jurnalistika
prinsiplərinə, peşə davranış kodeksinə zidd fəaliyyətlə məşğul olduğu elan
olunub. Bu saytlara yol verdikləri nöqsanlarla, qeyri-peşəkar fəaliyyətlə bağlı
dəfələrlə xəbərdarlıq edilib. Buna baxmayaraq, həmin saytlar Azərbaycan
vətəndaşlarına, o cümlədən məmurlara, ictimai-siyasi, mədəni sferada tanınan
şəxslərə qara yaxmağa, onlar barəsində heç bir sübuta əsaslanmadan yazılar
yazmağa, müxtəlif şər və böhtanlar atmağa davam ediblər. Bununla onlar hansısa
formada öz məqsədlərini güdüblər. Təbii ki, bu, yolverilməzdir. Belə saytlar,
"reket nəşrlər” Azərbaycan cəmiyyəti, mediası üçün çox ciddi problemdir. Son
vaxtlar isə onlar daha da fəallaşıblar. Maraqlı və acınacaqlı hal burasıdır ki,
belə fəaliyyəti özlərinə həyat tərzi seçmiş bu şəxslər jurnalistikadan bixəbər
olan insanlardır. Bunların jurnalistikaya heç bir dəxli yoxdur”.
V.Rəhimzadə
deyib ki, Mətbuat Şurasının belə media qurumları haqqında yalnız ictimai qınağa
əsaslanan qərarlar verməsi bir çox hallarda kifayət etmir: "Hüquqi çərçivədə
qeyd olunan media qurumları barəsində ölçü götürülməlidir. Həm Rabitə və Yüksək
Texnologiyalar Nazirliyi, həm də hüquq-mühafizə orqanları qanunazidd fəaliyyət
göstərən, ictimai və dövlət maraqlarına əhəmiyyət verməyən, qeyri-peşəkar media
qurumlarına qarşı tədbirlər görməli, hətta belə saytların qapadılması gündəmə
gəlməlidir. Bununla yanaşı, həmin media qurumlarında fəaliyyət göstərən,
jurnalist adından sui-istifadə edən şəxslər də qanun çərçivəsində məsuliyyətə
cəlb olunmalıdırlar”
"Həftə içi” qəzetinin baş redaktoru
Sevinc Seyidova isə hesab edir ki, Mətbuat Şurasının
jurnalistika prinsiplərini pozan, qeyri-peşəkar fəaliyyətlə məşğul olan hər
hansı media qurumuna qarşı ən sərt şəkildə cəza tədbiri görmək səlahiyyəti
yoxdur. Onun fikrincə, Mətbuat Şurası, o cümlədən müvafiq komissiya media ilə
bağlı hər hansı xoşagəlməz məqamı araşdıra, müzakirə edə, haqsızlığa, yaxud
qeyri-peşəkarlığa yol vermiş media qurumuna müvafiq qaydada xəbərdarlıq edə, yaxud
ondan peşə prinsiplərini yerinə yetirməyi tələb edə bilər: "Əgər bu işlər fayda
verməzsə, sözügedən media qurumu qeyri-peşəkar fəaliyyətini davam etdirərsə, bu
zaman onun adı "reket nəşr” siyahısına salınır. Yəni, Mətbuat
Şurasının elə bir səlahiyyəti yoxdur ki, həmin media qurumunu nələrdənsə məhrum
etsin. Buna görə də cəmiyyətimiz belə "media qurumları”na qarşı sərt, qınayıcı
mövqe nümayiş etdirməlidir. Təəssüflə onu da vurğulamaq istərdim ki, bəzi
məmurlar ciddi media qurumları ilə işgüzar çərçivədə əməkdaşlıq etmədikləri
halda, bu cür "media qurumları”nın, "reket nəşrlər”in yazdıqlarına reaksiya
verir, hətta qorxurlar. Fikrimcə, qanunvericilikdə müvafiq dəyişikliklər etməklə
"reket nəşrlər”ə – "sarı media”ya qarşı daha effektiv mübarizə aparmaq olar.
Bunun üçün mexanizm yaradılmalıdır”.
Rufik İSMAYILOV