Regionda yeni geosiyasi reallıq formalaşıb - Fotolar
Əsası ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan
balanslı xarici siyasət kursunda başlıca hədəf Azərbaycanın müstəqilliyinə
qarşı yönələn bütün təhlükələrin aradan qaldırılması, milli təhlükəsizliyin təmin
edilməsi, Ermənistan tərəfindən həyata keçirilən separatizm və işğalçılıq siyasətinin
qarşısının alınması və bu məqsədlə bölgədə, həmçinin dünyada müttəfiqlərin
qazanılmasıdır. Bununla yanaşı, region dövlətlərlə maraqların üst-üstə düşməsini
təmin etmək və qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində hərəkətdə olmaq da balanslı
xarici siyasətimizdə əsas hədəflərdən biridir. Əlbəttə ki, bütün bunlar bu
regionun həssas olmasından və digər super güc sayılan ABŞ və Rusiyanın bölgədəki
ortaq maraqlarını nəzərə alaraqdan həyata keçirilir. Məhz, bu baxımdan hazırda balanslaşdırılmış
siyasətin yürüdülməsi məqsədəuyğun hesab edilir. Çünki bu regionda hər hansı
bir gərginliyin və ya münaqişənin yaranması, ilk növbədə, böyük enerji
ehtiyatlarına və layihələrinə malik olan Azərbaycan üçün arzuolunmaz haldır.
Belə hallarda həmçinin ölkənin suverenliyi və milli təhlükəsizliyi təhdid
altına düşmüş olur.
Hazırda bu siyasi kurs Prezident İlham Əliyev tərəfindən
uğurla davam etdirilir. Qətiyyətlə deyə bilərik ki, Azərbaycan qlobal güclərin
yürütdüyü təzyiq və təcrid siyasətinə qoşulmadan müstəqil xarici siyasət
yürüdür. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan işğalçı Ermənistan
istisna olmaqla bütün dünya dövlətlərilə, o cümlədən regionun böyük ölkələri
sayılan, eyni zamanda qonşularımız olan Türkiyə, İran, Rusiya, həmçinin
Gürcüstan, Xəzər dənizi vasitəsilə Qazaxıstan və Türkmənistanla qarşılıqlı
maraqlara cavab verən əməkdaşlıq əlaqələrini, dostluq və mehriban qonşuluq
siyasətini daha da gücləndirib. Azərbaycanın həyata keçirdiyi qlobal iqtisadi
layihələr, ölkəmizin təşəbbüsü və fəal iştirakı ilə formalaşan yeni əməkdaşlıq
formatları regionda iqtisadi və sosial rifahın, təhlükəsizlik və qarşılıqlı səmərəli
əməkdaşlıq mühitinin yaranması və inkişafına mühüm təsir göstərib.
Qonşu dövlətlərlə münasibətlərimizə ayrı-ayrılıqda
nəzər salsaq görərik ki, Azərbaycan və Rusiya prezidentləri təkcə 2018-ci ildə
6 dəfə görüşüblər. İlham Əliyev və Vladimir Putinin şəxsi dostluq münasibətləri
iki ölkə arasında bütün istiqamətlər üzrə əlaqələrin inkişafına olduqca mühüm
töhfə verir. Rusiya qeyri-neft sektorunda idxala görə Azərbaycan üçün bir nömrəli
tərəfdaşdır. Rusiyanın bir çox şirkətləri Azərbaycanda uğurla işləyir.
Energetika, maşınqayırma, kimya, əczaçılıq sənayesi sahələrində kooperasiya dərinləşir.
Cənubi Asiyanı və Yaxın Şərqi Avropa ilə birləşdirəcək "Şimal-Cənub” qitələrarası
nəqliyyat dəhlizinin yaradılması üzrə birgə işlər də böyük beynəlxalq əhəmiyyət
daşıyır. Həmçinin, Azərbaycanın bilavasitə Rusiyanın regionları ilə fəal əməkdaşlığı
diqqət çəkir. Rusiya Federasiyasının 70-dən çox subyekti Azərbaycanla iqtisadi,
mədəni əlaqələr saxlayır.
İki ölkənin hərbi-texniki əməkdaşlığı da daim inkişaf
edir. Azərbaycan tərəfindən Rusiyadan alınmış hərbi təyinatlı məhsulların dəyərinin
5 milyard dolları keçməsi bu sahədəki dinamizmin göstəricisidir. Bir sözlə, ölkələrimiz
arasında siyasi, iqtisadi, hərbi əlaqələrlə bərabər, elm, təhsil, ədəbiyyat və
incəsənət sahələrində çox geniş əməkdaşlıq münasibətləri mövcuddur. Artıq Azərbaycan-Rusiya
münasibətləri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. Rusiya Azərbaycanla
beynəlxalq arenada, BMT-də, Avropa Şurasında, ATƏT-də qarşılıqlı fəaliyyət göstərir.
ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədr dövləti kimi Rusiya Azərbaycanın ərazi
bütövlüyünü dəstəkləyir, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli
ilə bağlı Bakı ilə Yerevan arasında birbaşa dialoqa dəstək verir.
Heç bir xarici gücdən asılı olmadan müstəqil siyasət
yürüdən Azərbaycan digər qonşusu İranla da əlaqələrini genişləndirir.
Prezidentlər İlham Əliyev və Həsən Ruhani arasında isti münasibətlərin olması
qarşılıqlı əməkdaşlığın inkişafına pozitiv təsir göstərir. Azərbaycan İrana
qarşı təcrid siyasətinə heç zaman qoşulmayıb. Hətta Corc Buşun prezidentliyi
illərində Vaşinqtonda rəsmi səfərdə olan Prezident İlham Əliyev gərginləşən
ABŞ-İran münasibətləri fonunda bəyanatla çıxış edib, Azərbaycanın ərazisindən
onun qonşularına qarşı istifadəyə yol verilməyəcəyini bütün dünyaya çatdırıb.
İllər ötsə də Azərbaycanın mövqeyi dəyişməyib. Qərb dövlətləri İranla münasibətlərinə
yenidən baxdığı bir vaxtda, bu müsəlman ölkəsinə müxtəlif sanksiyalar tətbiq
etdiyi dönəmdə Azərbaycan qonşusu ilə bir çox sahələrdə əməkdaşlıq əlaqələrini
gücləndirir, ən çətin dövrlərdə Tehrana dəstəyini əsirgəmir. Azərbaycan və İran
prezidentlərinin, eləcə də digər rəsmi şəxslərin qarşılıqlı səfərləri hər iki
ölkə arasında əlaqələri daha da gücləndirir. Bunun nəticəsidir ki, ölkələrimiz
bir çox iqtisadi layihələr çərçivəsində hazırda da sıx əməkdaşlıq edirlər.
Rəsmi
məlumatlara görə, ölkələrimiz arasında ticarət dövriyyəsi 2017-ci ildə 16 faiz,
2018-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 73 faiz artıb. Bu münasibətlər fonunda
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyən İran Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
nizamlanması istiqamətində siyasi sahədə istənilən işi görməyə hazırdır.
Yanvarın 16-da İranın Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisigeneral-leytenant
Məhəmməd Baqeri ölkəsinin mövqeyini bir daha dilə gətirərək vurğulayıb ki, İran
Qarabağ torpaqlarını Azərbaycan torpaqları hesab edir vəAzərbaycanın ərazi
bütövlüyünü dəstəkləyir. O, sərhədlərin zor gücü ilə dəyişdirilməsinin qəbuledilməz
olduğunu xatırladaraq, İranın bu məsələdə hər zaman Azərbaycanın yanında
olduğunu diqqətə çatdırıb. Bu, İranın yüksək vəzifəli nümayəndəsinin Dağlıq
Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı indiyə qədər verdiyi ən mühüm bəyanat hesab oluna
bilər.
Azərbaycan müstəqillik illərində Türkiyə ilə
münasibətlərini də yeni keyfiyyət mərhələsinə yüksəltməyə nail olub, siyasi,
iqtisadi, mədəni və digər sahələrdə qarşılıqlı əlaqələr daha da intensivləşib,
"bir millət-iki dövlət” şüarına yeni məzmun gətirilib. Azərbaycan Türkiyə ilə
yanaşı, digər qonşu dövlət Gürcüstanla da münasibətlərini inkişaf etdirib.
Hər
iki dövlət arasında strateji tərəfdaşlıq əlaqələri qurulub, həyata keçirilən
transmilli layihələr qonşu ölkənin inkişafı, təhlükəsizliyinin təmin edilməsində
olduqca mühüm faktora çevrilib. Bütün bu faktları sadalayaraq qeyd etmək istərdik
ki, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan region ölkələri ilə əlaqələrini
inkişaf etdirib, onları strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldib. Bu isə bölgədə
təhlükəsizliyin bərqərar olmasına, inkişafa mühüm töhfə verib. Nəticədə Azərbaycan
bu zəmində formalaşan yeni reallığın müəllifinə çevrilib.
Yeni reallıq Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin ölkəmizin milli maraqları çərçivəsində, beynəlxalq hüququn norma
və prinsipləri əsasında həllinə tam zəmin yaradıb. İşğala məruz qalmasına, 1
milyondan artıq vətəndaşının qaçqın və məcburi köçkünə çevrilməsinə rəğmən, Azərbaycan
güclü, bütün ölkələrlə bərabərhüquqlu, qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq əlaqələri
qurub və bu əlaqələri strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəldib. Azərbaycanın
20 faiz ərazisini işğal edən Ermənistan isə nəinki inkişaf etməyib, üstəlik ənənəvi
müttəfiqlərini itirib, küncə sıxılıb, sosial və iqtisadi kataklizmlər yaşayaraq
çıxılmaz vəziyyətə düşüb. Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi ilə əlaqədar bu
ölkənin xarici siyasətində müşahidə olunan ciddi fəsadlar, o cümlədən də onun Qərb
üçün İran və Rusiyaya qarşı platformaya çevrilməsi təhlükəsi rəsmi Moskva və
Tehranı öz ənənəvi siyasətini bir daha nəzərdən keçirməyə məcbur edir. Qətiyyətlə
deyə bilərik ki, ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu, Prezident İlham Əliyevin
uğurla davam etdirdiyi balanslı, müstəqil xarici siyasət, Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı reallaşdırılan hücum diplomatiyası
bölgədəki yeni reallıqlar fonunda öz bəhrəsini verməkdədir.
Rufik İSMAYILOV