“Qızıl Əhmədi”, bal, bəkməz, zəfəran... - Fotolar
Ölkəmizə gələn turistlərin sayında son vaxtlar xeyli
artım var. Onların içərisində bir sıra dövlətlərlə yanaşı, ərəb ölkələrindən gələnlər
də çoxluq təşkil edir. Turistlərə ölkəmizə bələd olmaqda kömək edən bələdçilər
həm də turizmimizlə bağlı müxtəlif məlumatlara yiyələnirlər. Məsələn, turistlərin
maraqları, narazılıqları və s. kimi məqamlar. Elə bu kimi suallar ətrafında ərəb
turistlərə bələdçilik edən Vüsal Hacıyevlə söhbətləşdik.
- Müsahibə ilə
bağlı sizinlə əlaqə saxlamaq istəyəndə, dostlarınızdan biri dedi ki, boş vaxtı çox
olmur. Ərəb qonaqlarınız çox olur?
- Bəli, bu aralar çox olur. Azərbaycan hökuməti ilə
Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Qətər dövləti, Səudiyyə Ərəbistanı və digər ərəb
ölkələri arasında qarşılıqlı münasibətlərin genişlənməsi nəticəsində həmin yerlərdən
bizə turist axını çoxalıb. Xüsusilə, viza rejimi ilə bağlı bir çox prosedurlar
sadələşdirilib. Ona görə ərəb ölkələrindən turist axını çoxdur. Xüsusilə dil və
din yaxınlığı var. Ona görə Azərbaycan ərəblər üçün xüsusi bir istirahət mərkəzi
kimi qəbul oluna bilər. Şükür ki, ölkəmizdə təhlükəsizlik də yüksək səviyyədə təmin
olunur. Heç bir xoşagəlməz hadisə, qarşıdurma yaşanmır. Bu səbəbdən də turistlərin
ölkəmizə axını olmalıdır. Təhlükəsizlik turizmin inkişafı üçün bir nömrəli
faktordur.
- Əsas işiniz
bələdçilikdir?
- Qafqaz Universitetində Şərqşünaslıq fakültəsini bitirmişəm.
Müxtəlif mətbuat orqanlarında idman jurnalisti kimi fəaliyyətim olub. "Futbol
plus” qəzetində jurnalist olaraq çalışmışam, sonra "Bakı” futbol klubunda Media
və Marketinq departamentində işləmişəm. "Əlincə” futbol klubunun mətbuat xidmətinin
rəhbəri də olmuşam. Hazırda "Füzuli”
futbol klubunun icraçı direktoruyam. Klub işi ictimai bir vəzifədir. Amma həvəs
olduğu üçün ikinci bir peşə olaraq bələdçiliyə maraq göstərdim.
- Nə qədər
vaxtdır ərəblərlə işləyirsiz?
- Ötən ilin yayından başlamışam. Düzdür, ilk
vaxtlar sifarişlərim elə çox olmasa da, dekabr ayından xeyli çoxaldı. Xüsusilə
də Turizm Universitetində "Gənc turizm bələdçisi” layihəsində müsahibədən
keçdik, bir ay müddətində bələdçi təlimi gördük. Bu da mənim təcrübəmi artırdı.
- Ərəblərin
burada qalma müddəti neçə gün olur?
- Adətən, bir həftəlik gəlirlər. Onun 2-3 günü Bakı
turları olur, digər günləri isə regionlarımıza səfərlər edirik.
- Əsasən
hansı rayonlara gedirlər?
- Ərəblər
isti ölkədə yaşayırlar, qar görmürlər, o baxımdan Qəbələ və Qusarı daha çox
seçirlər. Orada inşa olunan kanat yolları turizmin inkişafına böyük kömək göstərir.
Təbiətimizi çox bəyənirlər. Quba, Qusar, İsmayıllı, Şəki, Zaqatala, Lənkəran,
Masallı, Lerik kimi turistik bölgələrimizin təbiəti, şəlalələri və gölləri
onlar üçün maraqlıdır. Mətbəximiz də onları cəlb edir. Mətbəx yaxınlığımız var.
Sadalanan faktorlar onların bura daha çox gəlməsini şərtləndirir.
- Ölkəmiz
haqqında əvvəldən məlumatlı olurlar?
- Azərbaycan dünyada Odlar Yurdu kimi tanınır. Ərəb
turistlər ölkəmizdə əsas "Yanardağ” haqda məlumatlı olurlar. "Land of fire”
ifadəsi varıydı. Ölkəmiz haqda o ifadə məşhurlaşdı. Alovlar ölkəsi kimi qəbul
edirlər. "Atəşgah”, "Yanardağ” var. Bakının neft və qazla zəngin olmağı Azərbaycana
bu adı verməyi şərtləndirir.
- Ailəvi, qrup
halında, yoxsa tək-tək daha çox gəlirlər?
- Bal ayından tutmuş, böyük nəsillə də gəlirlər. Yəni,
iki nəfərlik cütlüklər də çox olur, bir avtobus tutan qədər qrupla gələnlər də.
Yaxud 6-7 nəfərlik ailə olur. Onlarda çoxuşaqlılıq var, ailələri böyük olur.
- Ərəbləri
çox pul xərcləyən turist adlandırırlar. Bədxərclik etmirlər ki?
- Düzdür, xərcləyirlər. Qazancları çox olur, üstəlik
də burada dolları manata çevirəndə əldə olunan məbləğ onlara burada daha çox
pul xərcləməyə imkan yaradır.
- Ən çox nəyə
pul xərcləyirlər?
- Yerli məhsullarımıza böyük maraq göstərirlər. Məsələn,
"Qızıl Əhmədi” alması, bal, bəkməz, zəfərana və çaylarımıza maraq göstərirlər.
Yeməklərimizdən piti, dolma, plov və kabablarımızı sevirlər. Milli mətbəx nümunələrimizi
gözəl şəkildə təqdim edən restoranlarımız var ki, ərəblərin diqqətində olur.
Maraqlanırlar və bu kimi şeylərə yaxşı pul xərcləyirlər. Məsələn, 7 nəfərlik
ailə bəzən günə 300-400 manat xərcləyir. Yaxud 500-700 manat xərcləyənlər də
olur. Böyük qrupların hansısa rayona 3 günlük turu olur ki, bu müddətdə 2-3 min
manat xərcləri çıxır. Bu məbləğ az və ya daha çox ola bilir.
- İşiniz yəqin
sizin də gəlirlərinizə təsir etmiş olur?
- Əlbəttə ki. Qazanc baxımından təsiri var. Normal xidmət göstərəndə normal da xidməthaqqı verirlər. Bəzən ərəblərin
verdiyi "çaevoy" məvacibimizdən çox olur. Yenə də onlara yaxşı xidmət lazımdır. Nəsə
problem olanda onlara hiss etdirməmək, problemi pozitiv şəkildə ötürmək
lazımdır. Buna görə bələdçi pozitiv ab-havada olmalıdır.
- Bələdçi
olaraq əsas nələrə diqqət edirsiniz?
- Neft qiymətləri dünya bazarında düşüb, Azərbaycan
da neft ölkəsi olaraq bundan müəyyən qədər əziyyət çəkir. Turizm sektoru elədir
ki, nəinki bələdçilərin, turizm şirkətlərinin, ümumiyyətlə bu sahədə
çalışanların hamısının, o cümlədən sürücülərin və digər vəzifə sahiblərinin üzərinə
böyük məsuliyyət düşür. Çünki turizm artıq Azərbaycanda ön plana çıxmağa
başlayıb. Yəni, artıq dövlətin maliyyə sektorunda xüsusi rol oynayır. Turistin
hava limanında mənimlə bağlı təəssüratı necə oldusa, ölkəmiz haqda ilkin təəssüratı
da elə olacaq. Bu mənada, çalışıram ki, hər şey yaxşı olsun, narazı getməsinlər.
Hətta ailəvi gələnlər bəzən yemək yeyərkən uşaqları oynayırlar, mən onları da nəzarətdə
saxlayıram. Onlar buna görə çox təşəkkür edirlər. Turist üçün hər xırda detal
önəmlidir.
- Ölkəmizə gələn
turistlərin bir çoxunun otellərdə deyil, evlərdə qalmağa üstünlük verdikləri
deyilir. Bəs əsəblər necə? Oteldə yoxsa, evlərdə qalırlar?
- İndiyə qədər bələdçilik etdiyim heç bir turist
evdə, yaxud hosteldə qalmayıb. Daha çox prestijli otellərdə qalırlar.
- Daim onlarla
işləyirsiz, ona görə də narazı qaldıqları məqamları siz daha yaxşı bilərsiniz...
- Ölkəmizdə turizmin inkişaf etməsini istəyirik.
Bunun üçün işlər görülür və göz qabağındadır. Amma çatışmayan bəzi nüanslar da
var. Məsələn, regionlara gedəndə, yollarda yerləşən bəzi restoranlarda müəyyən
problemlər yaşanır, menyular, qiymətlər olmur. Bu bizim üçün mənfi haldır.
Turist belə şeyləri görəndə narazılıq edir. Oturub yeyib-içirlər, birdən elə
hesab gəlir ki, bələdçini qınayırlar. Düzdür, demək olmaz ki, hamısı elədir. Restoranların
çoxu normal menyu ilə, qiymətlərlə işləyir. Amma müəyyən restoranlarda problemlər
olur. Biz istəmərik ki, turisti aldadaq. Çünki dünyada belədir ki, turist
hansısa ölkədən narazı gedirsə, sonra bir də ora getməyə maraqlı olmur, ətrafındakı
insanlara ora getməyi məsləhət görmür. Problem belə şeylərlə bağlı olur. Normal
qiymətlər olsun, restoranlarımız vahid menyu, qiymətlərlə xidmət göstərsələr,
onlara nəzarət edilsə, daha yaxşı olar. Biz dəfələrlə aidiyyatı orqanlara, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinə müraciət etmişik. Ümid edirəm ki, yaxın zamanda bu
problemləri yaşamayacağıq. Xidmət yaxşı olanda, ərəblər hesabdan əlavə bəxşiş də
verirlər. Ərəblər imkanlıdırlar, dünyanın dörd bir tərəfini gəzirlər, turizmin
nə olduğunu gözəl bilirlər. Burada da gözəl xidmət olanda qiymət məsələsində nəzərə
alırlar. Amma ümumilikdə, ölkəmizdən narazı getmirlər, yola salanda təşəkkürlərini
bildirirlər, gözəl təəssüratlarla ayrılırlar.
- Bizdə
imkanı olanlar gedib Dubaydan alış-veriş edirlər. Bəs ərəblər burdan nə alıb
aparırlar?
- Tariximizi, mədəniyyətimizi, milliliyimizi özündə
əks etdirən suvenirlər alırlar. Qadınlar daha çox kələğayı alırlar. Bizdə xüsusilə
turizm sektorunda gözəl məhsullar təqdim olunur. Məsələn, çantalar var ki, üzərində
"Baku” sözü yazılır. Turist turun birinci günü o çantadan alıb, onunla şəhərə
çıxır. Bir də bəzən rəsm əsərləri, xüsusi əl işləri diqqətlərini çəkir. İçərişəhərdə
Əli Şəmsi adında bir rəssam var. Neft məhsullarından rəsmlər çəkir. Ona da diqqət
göstərirlər.
- Belə başa
düşdüm ki, yeməyə daha çox pul xərcləyirlər...
- Bəli, bizim özümüz də yeyib-içən xalqıq. Amma ərəblərlə
müqayisə edəndə görürəm ki, fərq çoxdur. Onlar bizdən də çox yeyirlər. Yeməyə
pul xərcləyəndilər.
- Ərəblərlə
bağlı hər hansı maraqlı xatirəniz varmı?
- Bir dəfə ərəblərlə şəhərdəydik. Restoranlardan birinin
qarşısında "Mustang” avtomobili dayanmışdı. Uşaqlardan biri qayıtdı ki, atam mənə
bundan alıb. Fikirləşdim ki, yəqin oyuncağını deyir, uşağa dedim ki, hə, lap
yaxşı. Atası mənə baxıb gülə-gülə qayıtdı ki, oyuncaq yox, həqiqi maşın
almışam. Uşaq bu maşını xoşlayır deyə özümə almışam. Uşağın dediyi sözü biz o qədər
də ciddiyə almadıq, amma atası maşını həqiqətən alıbmış.
Aygün Asimqızı