Qidadan zəhərlənməmək üçün nə etməli?
Yayın
gəlişi ilə qida rasionumuz da təbii olaraq dəyişir. Meyvə-tərəvəzin bol olduğu
bu mövsümdə təəssüflər olsun ki, bəzi insanlar yediklərinə diqqət etmirlər.
Nəticədə qida zəhərlənmələri faktı bu aylarda daha da artır. Azyaşlı uşaqlarda
isə zəhərlənmə riskləri daha çoxdur. Bəs
görəsən özümüzü və övladlarımızı bu təhlükədən necə qoruya bilərik? Ümumiyyətlə,
zəhərlənmə baş verdiyi zaman xəstəyə hansı tibbi yardım göstərilməlidir?
Tibb üzrə ekspert, professor Adil Qeybulladeyir ki, yay fəslində zəhərlənmələrin qarşısını almaq üçün istifadə edilən
qidaların növünə, çeşidinə diqqət etmək lazımdır: "Bu aylarda daha çox qarpız,
pomidor kimi məhsullardan zəhərlənmə faktlarına rast gəlinir. Tərkibində çoxlu
su olan giləmeyvələr yetişdirilərkən müxtəlif gübrə və dərmanlardan istifadə
olunur. Bu gübrələr məhsulun tərkibinə təsir göstərir və insan orqanizminə düşdüyü
zaman toksiki təsir göstərir. Belə meyvələri kəsən zaman diqqət etmək lazımdır.
Məsələn, qarpızın tərkibində çoxlu damarlar varsa və kəsdikdə partlamırsa,
deməli, onun tərkibində problem var. Bundan başqa, məhsulların iyinə, dadına,
rənginə və formasına fikir vermək lazımdır. Şübhəli məhsullardan qəti şəkildə
istifadə edilməməlidir. Bundan başqa, konservləşdirilmiş məhsullardan da
zəhərlənmə faktları baş verir. Düzdür, bu zəhərlənmələrə daha çox qış aylarında
təsadüf olunur. Çünki konservləşdirilmiş qidalardan daha çox qışda istifadə
olunur. Ümumilikdə götürdükdə isə qida məhsulu düzgün saxlanılmadıqda onda toksik
infeksiyalar yaranır. Adətən köhnə qidalar belə zəhərlənmələrə səbəb olur. Açıq
şəkildə satılan qidalardan istifadə etmək olmaz. Zəhərlənmə baş verdiyi zaman
zəhərlənən şəxs dərhal maye qəbul etməlidir. Çünki maye toksiki maddələri
sorur. Daha sonra xəstəyə ilkin tibbi yardım göstərilməlidir. Mütləq şəkildə
həkimə müraciət etmək lazımdır. Bəzən səhlənkarlıq ucbatından ölüm hadisələri
baş verir”.
Pediatr Kənan Qarayevdeyir ki, yay fəslində yaşından asılı olmayaraq bütün uşaqların qidalanma
növünü düzgün seçmək lazımdır: "Bəzən infeksiyalar qidalanma, hava, su yolu ilə
də keçə bilir. Sağlam uşaq xəstə uşaqla kontaktda olduğu, yaxud onun əşyalarından,
qabından istifadə etdiyi zaman bu infeksiyalar bir-birinə ötürülür. Ona görə də
belə məqamlara diqqət yetirmək lazımdır. Yay meyvə və tərəvəzlərin bol olduğu mövsümdür.
Ona görə də meyvə və tərəvəzlərin yuyulmasına, onların saxlanma şəraitinə
diqqət yetirmək lazımdır. Mövsümü olmayan qidaların qəbulu tövsiyə edilmir. Təcrübəmizdə
mövsümü olmayan qidalardan zəhərlənmə faktlarına tez-tez rast gəlinir. Bu
zəhərlənmə uşaqlarda temperatur, ishal, qusma ilə özünü göstərir. Ona görə də daha
çox təbii qidalardan istifadəyə üstünlük vermək lazımdır. Tez yetişməsi üçün gübrə
verilən məhsulları uşaqlara vermək olmaz. Çünki uşaqlar belə məhsulları yediyi
zaman onlarda qida zəhərlənməsi baş verir. Yay aylarında uşaqlar arasında
infeksiyalar yayılır. Bu infeksiyalar bağçaya və məktəbə gedən uşaqlar arasında
daha tez yayılır. Qidaların tərkibinə, saxlama şəraitinə nəzarət edilməlidir.
Zəhərlənmənin ilkin əlamətlərindən biri mədə nahiyəsində ağrıların olmasıdır.
Qusma, ishal, temperatur da zəhərlənmənin ilkin əlamətlərindən hesab olunur.
Bəzi uşaqlar qidadan zəhərləndiyi zaman ilkin mərhələdə onlarda təkcə
temperatur müşahidə olunur. Digər əlamətlər bir neçə gün sonra özünü büruzə
verir. Belə olan halda, valideynlər uşaqları ağırlaşmış vəziyyətdə xəstəxanaya
çatdırırlar. Ona görə də uşaqlarda temperatur müşahidə edildiyi zaman təcili
tibbi yardıma, sahə poliklinikasına, yaxud da ailə həkiminə müraciət etmək
lazımdır. Uşaqları ev şəraitində müalicə etmək qətiyyən olmaz. Çünki gecikmə
zamanı daha ciddi fəsadlara yol aça bilir. Ona görə də qusma, temperatur yaxud ishal müşahidə edildiyi zaman dərhal həkimə
müraciət etməli və ilkin tədbirlər klinik şəraitdə görülməlidir”.
Şəbnəm Mehdizadə