Bakı 15°C
Qaranlıqdan aydınlığa aparan işıq...
Qaranlıq olmasaydı, işığın qədrin kim bilərdi? Hamımız o qədər də
fərqində olmadığımız bu işığın qədrini məhz 2018-ci il iyulun 3-də bütün
Azərbaycanı zülmətə qərq edən Mingəçevir İES-də baş verən enerji qəzasından
sonra daha yaxşı bildik, həm də bütün əziyyət və ağırlığını hiss edərək... Məhz
2 gün ərzində elektrik enerjisi təminatında yaranan fasilələr, əhalinin
tıxaclarda, metro tunellərində, dayanacaqlarda qalmasına, əlavə təşviş, həyəcan
və narahatlıq keçirməsinə səbəb oldu. Qəza zamanı ölkənin 39 şəhər və rayonunun
elektrik enerjisi ilə təminatında fasilə yarandı.
"Azərenerji” rəhbərliyinin məsuliyyətsizliyi, ölkə rəhbəri başda
olmaqla, bütün hökuməti ayağa qaldırdı. Enerji qəzası ilə bağlı yaradılmış
Dövlət Komissiyası tərəfindən yerli və xarici ekspertlər, aidiyyəti dövlət
orqanlarının və qurumlarının nümayəndələri də cəlb edilməklə, qəzanın başvermə
səbəbləri ciddi araşdırıldı, mövcud çatışmazlıqlar və problemlər, habelə qəzanı
doğuran hallar da əks olunmaqla, hərtərəfli və geniş rəy hazırlanaraq,
Prezidentə təqdim edildi. Hazırlanmış rəydə qəzanın əsas səbəblərindən biri
kimi "Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin qəzaya lazımi səviyyədə hazır
olmamağı, fəaliyyətində mövcud olan texniki və bir sıra digər çatışmazlıqlar
üzündən hadisəyə adekvat reaksiya verə bilməməyi, habelə nəticədə ölkənin
enerji sistemində qəzaya gətirib çıxaran bir sıra digər nöqsanlara yol verdiyi
qeyd olunurdu. Ölkə başçısı Dövlət Komissiyasının yekun rəyi ilə tanış olduqdan
sonra işdə yol verdiyi nöqsanlara görə, "Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin
prezidenti Etibar Pirverdiyevi tutduğu vəzifədən azad etdi.
Prezident sentyabrın 4-də imzaladığı digər sərəncamla Baba Rzayevi
"Azərenerji” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin prezidenti təyin etdi. O Baba Rzayev ki,
"Azərenerji” prezidentliyinə elektrik mühəndisliyindən uzun bir yol qət edərək
gəlib. B.Rzayev 2015-2018-ci illərdə "Azərişıq” ASC-nin sədri olduğu müddətdə
ölkə Prezidentinin qarşıya qoyduğu strateji xəttə uyğun olaraq, respublikanın
regionlarında 100-dən artıq yarımstansiyanın tikilib yenidən qurulmasına,
1000-dən artıq qəsəbə və kəndlərin elektrik şəbəkəsinin yenilənməsinə nail
olub. 2015-ci ildə "Azərişıq" ASC təhvil alınarkən texniki itkilər
15-20 faiz olduğu halda, 2018-ci ildə 8-10 faizə endirilib, "Azərişıq”
ASC-nin bütün xidmətləri "ASAN Kommunal
və ASAN Xidmət” mərkəzlərinə transfer olunub.
Elektrik verilişində
"komendant saatı”
Ötən əsrin axırlarında paytaxt Bakının enerji təchizatında yaranan
problemlər əksəriyyətin yaddaşında olar. Əsl komendant saatı kimi-saat 00:00-da
işıqlar söndürülürdü, ta ki sübh açılana qədər. Bununla, müəyyən mənada
enerjiyə qənaət edilirdi . Nəhayət, 1999-cu il noyabrın 8-də
"Bakıelektrikşəbəkə” İstehsalat Birliyinin özəlləşdirməyə hazırlanması
haqqında” sərəncam imzalandı. Səhmdar cəmiyyətin idarəetməyə verilməsi yeni
texnologiyaların tətbiqi ilə şəbəkəni modernləşdirmək, paytaxtın elektrik
təchizatında əsaslı dönüş yaratmaq zərurətindən irəli gəlirdi. Elə bu məqsədlə
ölkə başçısının 2000-ci il 14 iyun tarixli sərəncamına uyğun olaraq keçirilən
açıq müsabiqənin qalibi olmuş Türkiyənin "Barmek Holdinq A.S.” şirkəti 2002-ci
ilin yanvarından fəaliyyətə başladı. "Barmek Holdinq A.S.” şirkəti ilə
"Bakıelektrikşəbəkə” ASC-nin 25 il müddətinə idarə olunmasına dair müqavilə
bağlandı. Bağlanmış müqaviləyə əsasən, yeni yaradılmış "Barmek Azərbaycan” MMC
Bakı Şəhər Elektrik Şəbəkəsinə müasir texnologiyaların gətirilməsini, onun
balansında olan 150-yə qədər yüksək gərginlikli yarımstansiyanın və xətlərin
modernləşdirilməsini, qəza vəziyyətində olan 1600-dək iki transformatorlu 10
kilovoltluq yarımstansiyanın, uzunluğu 8 min kilometrdən artıq olan orta və
alçaq gərginlikli kabel və hava xətlərinin yeniləşdirilməsini, texniki
itkilərin azaldılmasını təmin etməli idi. Bundan başqa, "Barmek”
istehlakçıların yeni, müasir sayğaclarla təmin edilməsinə və eləcə də elektrik
enerjisi haqqının yığımının artırılmasına, işçilərin sosial vəziyyətinin
yaxşılaşdırılmasına da nail olmalı idi. Amma "Barmek Azərbaycan” MMC Bakı
şəhərinin və ətraf qəsəbələrin sakinlərinin və müəssisələrin fasiləsiz və
keyfiyyətli elektrik enerjisi ilə təmin olunması istiqamətində ciddi qüsurlara
yol verdi. Fəaliyyəti dövründə orta və alçaq gərginlikli şəbəkələrin pis
vəziyyətdə olması nəticəsində, abonentlər keyfiyyətli elektrik enerjisi ilə
təmin edilmirdi. Axşam maksimum yüklənmə saatlarında Bakı şəhərinin əksər
əhalisi, xüsusilə şəhərətrafında yaşayan əhali keyfiyyətsiz elektrik enerjisi
(200 V-dən aşağı) alırdı. Şirkət texniki itkiləri azaltmaq üçün də öhdəlikləri
yerinə yetirmədi. "Barmek Azərbaycan” MMC-nin baxımsızlıq və nəzarətsizliyi üzündən
Bakı şəhərinin mərkəzi hissəsində güc zəifliyi əmələ gəlmişdi, yeni yaşayış
yerlərində isə ümumiyyətlə, şəbəkə yaradılmamışdı. Şirkətin az sayda
quraşdırdığı Hindistan və Çin istehsalı olan sayğaclara isə müdaxilə asan
olduğundan, tez-tez mənfi hallar baş verirdi. Əhali abonentləri üzrə yığımlar
26 faiz təşkil edirdi.
Bütün bu səbəblərə görə, "Barmek Azərbaycan” şirkətinin idarəçiliyi
2006-cı ilin avqust ayından dayandırıldı.
Ölkə başçısının 10 avqust 2006-cı il tarixli sərəncamı ilə
"Bakıelektrikşəbəkə” ASC-nin fəaliyyətinin bərpası Bakı şəhərində elektrik
təchizatında yaranmış böhranın aradan qaldırılmasında müsbət nəticələr əldə
edilməsi üçün görülmüş tədbirlərdən birincisi olmaqla, elektrik paylayıcı
sahələr üzrə islahatlara start verildi. Bu qərarın vaxtında qəbul edilməsi bu
gün öz müsbət nəticələrini əyani surətdə göstərməkdədir. Prezident İlham Əliyev
ümumən energetiklərin qarşısında duran vəzifələri də vurğulayaraq deyib:
"Vəzifələr aydındır: əhalini elektrik enerjisi ilə fasiləsiz təmin etmək,
energetika sistemini - həm istehsal edən sistemi, həm də paylayıcı sistemi
müasirləşdirməkdir ki, Azərbaycanda ən müasir standartlara cavab verən
energetika sistemi yaransın”.
"Azərişıq”ın missiyası –
"Bölgələr də paytaxt kimi işıqlı olsun”
Azərbaycan Prezidentinin 10 fevral 2015-ci il tarixli sərəncamına
əsasən, "Bakıelektrikşəbəkə” ASC-nin adı dəyişdirildi və "Azərişıq” Açıq
Səhmdar Cəmiyyəti yaradıldı. İ.Əliyevin "İşıqlı Azərbaycan” layihəsinin
reallaşdırılması çərçivəsində bu işin yeni yaradılan "Azərişıq” ASC
respublikanın 57 rayon və şəhərini əhatə etməklə, 7 regional enerji təchizatı
satış idarəsi yaradıb. Bunlar Bakı, Şimal, Cənub, Şimal-Qərb, Aran, Mərkəzi
Aran və Qərb regional enerji təchizatı və satışı idarələridir. "Azərişıq”
ASC-nin əsas missiyası istehlakçıları etibarlı, təhlükəsiz və səmərəli elektrik
enerjisi ilə təchiz etmək; yeni texnologiyaların tətbiqi, maddi-texniki bazanın
müasirləşdirilməsi və ondan səmərəli istifadə etmək; elektrik enerjisi
istehsalçıları ilə əməkdaşlıqda diversifikasiyanı təmin etmək; ən müasir
texnoloji yeniliklərə əsaslanan idarəetməni formalaşdırmaq; istehlakçılara
göstərilən xidmətin keyfiyyətini yüksək səviyyədə təmin etmək və daim
təkmilləşdirmək; elektrik enerjisinin texnoloji sərfiyyatını minimum səviyyəyə
endirmək və sairədir.
Hazırda respublikanın bütün RETSİ-lərindəki elektrik şəbəkələrində
yeni güc mərkəzlərinin yaradılması, bütün qəsəbə və kəndlərin, bütövlükdə
yaşayış məntəqələrinin dayanıqlı və keyfiyyətli elektrik enerjisi ilə təmin
olunması işləri geniş şəkildə və böyük sürətlə davam etdirilir.
"Azərişıq” yaradılarkən üzərinə çox böyük vəzifələr qoyulub. Bu
vəzifələr şərəfli olmaqla, çox böyük məsuliyyət tələb edir. Prezident İlham
Əliyev 2015-ci ildə bu məsələyə toxunaraq deyib: "Azərişıq” Açıq Səhmdar
Cəmiyyəti bu il yaranıb. Cəmiyyətin qarşısında vəzifə qoyulub ki, bölgələrdə
elektrik enerjisi ilə təchizat Bakıdakı kimi olsun. Çox sadə bir göstərişdir.
Ancaq bunu icra etmək o qədər də sadə məsələ deyil”.
Yaradıldığı qısa müddət ərzində, "Azərişıq” ASC 3 yeni 110 kV-luq
yarımstansiya inşa edib: Bakı şəhərində "Buzovna-2”, Şəki rayonunda "Göynük” və
Gədəbəy rayonunda "Gədəbəy”. Bundan başqa, 110 kV-luq 100-ə yaxın yarımstansiya
təmir olunub, 3 ədəd transformator yenisi ilə əvəz edilib və 400 km-yə yaxın
EVX təmir olunub. Ümumilikdə, 25 km kabel xətti, 70 km hava xətti çəkilib. ASC
tərəfindən 22 ədəd 35 kV-luq yeni yarımstansiya inşa edilib. Bunlardan 4-ü Bakı
şəhərində, 3-ü Bakıətrafı qəsəbələrdə, 1-i Gəncə şəhərində, 2-si Xaçmaz
rayonunda, 3-ü Quba rayonunda, 2-si Şabran rayonunda, 3-ü Daşkəsən rayonunda,
həmçinin Qəbələ, Sabirabad, Zərdab və Hacıqabul rayonlarının hər birində bir
yarımstansiya inşa edilib. Rayonlarda 17 ədəd müasir standartlara cavab verən
rayon enerji təchizatı və satış idarələrinin ofisləri tikilib, 35 kV-luq
400-dək yarımstansiya təmir olunub.
Bundan başqa, regionlarda 1450 ədəd müasir tipli yeni TM və KTM
tikilərək quraşdırılıb, 6500-ə yaxın transformator yarımstansiyalarında təmir
işləri aparılıb, 24 000 km-yə yaxın elektrik verilişi xətləri təmir edilib, 15
000-dən çox yeni dayaqlar qurulub, 750 km kabel xətti, 2400 km hava xətti
çəkilib. 0,4 kV-luq şəbəkələrin yenidən qurulması məqsədilə 2450 km-yə yaxın
ÖİN (SİP) kabeli, 552 km kabel, 2000 km hava xətti çəkilib, 110 000-dən artıq
dayaq və uçot sisteminin təkmilləşdirilməsi məqsədilə 200 000-ə qədər yeni
sayğac komplekti quraşdırılıb.
Gülşən Raufqızı
Yazı "Azərişıq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına
Dövlət Dəstəyi Fondunun keçirdiyi müsabiqəyə təqdim etmək üçündür
