Bakı 15°C
“Qarabağ: Cənubi Qafqazın barıt çəlləyi”
Yəhudi
politoloq: Dünya birliyi etiraf edir ki, Ermənistan Azərbaycanın 20 faiz ərazisini
işğal edib, bəs nə tədbir görülüb?
Azərbaycanla Ermənistan arasında yaşanan son sərhəd qarşıdurması dünya mediasının əsas xəbərlərindən biri olaraq qalır. İsrailin nüfuzlu "Detali” saytında politoloq Roman Qureviç yazır ki, iki ölkə arasında iyulun 12-də sərhəd qarşıdurması başlayandan bəri insanlar həlak olur, ağır artilleriyadan istifadə olunmaqla dinc sakinlərin evləri bombalanır.
"Belə vəziyyətdə iyulun 18-də Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi İsrailin Azərbaycana yeni növ silah satması barədə sübutlar əldə etdiyini bəyan edib. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi isə İsrailin Azərbaycanı ən müasir silahlarla təchiz etdiyini və Ermənistanın bu məsələni dünya birliyinin bütün səviyyələrində qaldıracağını söyləyib”. Müəllif də bundan çıxış edərək "yəni, hər zaman olduğu kimi, yenə də yəhudilər hər şeydə günahkardır? Həqiqətən, İsraildən çox uzaqda nə baş verir?” - yazır. Dağlıq Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi adlandıran müəllif 1988-ci ildə Ermənistanın təkcə orada deyil, iki ölkə arasında bütün sərhəd boyu hərbi əməliyyatlara başladığını yazır. 1994-cü ilə qədər Ermənistanın Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar nəticəsində suveren Azərbaycanın 20 faiz torpaqlarının Ermənistan və qondarma "DQR”-in nəzarəti altına keçdiyini bildirir. "Dünya birliyinin heç bir ölkəsi "DQR”-i tanımır, buna baxmayaraq, Ermənistan Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini azad etməkdən imtina edir. Nəticədə münaqişə daim qalır və istənilən bir qığılcım bütün bölgəni təhdid edərək alovlandıra bilər”.
Ardınca davam edir: "Gəlin araşdıraq görək ki, pandemiya dövründə növbəti gərginlik yaratmaq kimə sərf edirdi və İsraili nədən ittiham etmək olar? Bu və ya digər ölkədə sabitlik təhlükə altına düşəndə, sınaqdan keçmiş, insanların diqqətini öz problemlərindən yayındırmaq üçün bir vasitə var - xarici düşmən”. Müəllif bildirir ki, Ermənistanda baş nazir Nikol Paşinyanın komandası ilə onu devirmək istəyən müxalifət arasında qızğın mübarizə gedir. Paşinyan hökuməti sabitliyi itirir və erməni KİV-lərinə inansaq, artıq o, hakimiyyəti davam etdirmək üçün mübarizə aparır. Bundan əlavə, Ermənistanın koronavirusdan ciddi zərər almış əhaliyə yardım göstərmək üçün kifayət qədər vəsaiti yoxdur - bundan istifadə edən müxalifət öz gücünü artırır. Ermənistan vətəndaşlarının narazılığını hakimiyyətə qarşı məharətlə istifadə edir.
Müəllif yazır ki, Azərbaycan neftdən əldə olunan gəlirlə koronavirusdan zərərçəkənlərə kömək üçün xeyli vəsait ayırdı. "Hökumət sabitdir, Azərbaycanda effektiv müxalifət yoxdur. Münaqişəni qızışdırmaq, ölkə vətəndaşlarının diqqətini xarici düşmənə yönəltmək Azərbaycan hakimiyyətindən daha çox öz siyasi yaşam problemini həll etməyə çalışan Ermənistan hakimiyyətinin maraqlarına cavab verir. Eləcə də, əməliyyatların Qarabağ ərazisində deyil, cəbhədən uzaq bir bölgədə - Tovuzda aparılmasına diqqət yetirmək lazımdır. Döyüş başladıqdan dərhal sonra Ermənistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) üzvlərinə, ən əsas da Rusiyaya kömək üçün müraciət etdi”. Lakin müəllif yazır ki, bu kömək olmadı. "Bundan əvvəl KTMT-yə üzv dövlətlər bu ərazinin Azərbaycana məxsus və Ermənistan tərəfindən qanunsuz olaraq işğal edildiyini bildiriblər. Onlar Ermənistanla Azərbaycan arasındakı hərbi əməliyyatlara müdaxilə etməkdən qəti şəkildə imtina etdilər. Tovuz rayonu da tamamilə fərqli bir məsələdir. Yalnız təcavüz olarsa, blok tərəfdaşını dəstəkləyə bilər. Üzv dövlətlər yalnız ikitərəfli atəşkəs tələb etdilər. Ermənistanın baş naziri Paşinyan kömək üçün Moskvaya müraciət etdi. Rusiya bu bölgənin nüfuzlu oyunçusudur və özünü münaqişədə vasitəçi kimi görür, amma bu dəfə Ermənistanın tərəfində danışmağa tələsmir. Üstəlik, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının komitə sədri Leonid Kalaşnikov müsahibələrinin birində Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ərazisi olduğunu vurğuladı və əlavə etdi ki, ölkəsinin bütövlüyünün pozulması ilə əlaqədar sadə azərbaycanlıların dərdini anlayır. Ola bilsin ki, Moskvanın mövqeyinə, digər məsələlərlə yanaşı, son aylarda Ermənistan baş nazirinin çoxsaylı antirus demarşları təsir edib. İçdiyiniz quyuya tüpürə və suyun təmiz qalacağını gözləyə bilməzsiniz”, - deyə politoloq fikrini əsaslandırır.
Müəllif daha sonra Kremlin nəzarəti altında olan "Russia Today" telekanalının baş redaktoru Marqarita Simonyanın reaksiyasını yerinə düşmüş sayır. Onun Ermənistan hakimiyyətinə ünvanladığı yazıdan sitat: "Ölkənizi gənclərə Rusiyada hökuməti necə devirməyi öyrədən antirus QHT-ləri ilə doldurdunuz. Siz Qafqazdakı antirusiya qüvvələrinin tramplininə çevrildiniz. Rusiyalı erməni iş adamlarını qovdunuz. Rusiya ilə əlaqəli heç nə istəmirsən ... Media və sosial şəbəkələriniz Rusiyaya, Putinə, Putini dəstəkləyən hər kəsə, xüsusən də Rusiya ermənilərinə (məsələn, mənə) çirkab yaxır”. Müəllif belə bir sualla çıxış edir – "bu və bir çox digər antirusiya hərəkətlərindən sonra Ermənistan hakimiyyəti Kremlin dəstəyinə arxalanmalıdır? Mümkün deyil. Qoşulmama Hərəkatı ölkələri də Ermənistanın təcavüzünü pislədi. Beləliklə, əslində üçüncü bir ölkəni münaqişəyə cəlb etmək məqsədi ilə bir təxribat vardısa, bu cəhd uğursuz oldu. Beynəlxalq ictimaiyyət həyəcan keçirir və vəziyyətin həlli üçün çox səy göstərir. BMT, Aİ, Rusiya və hətta Papa münaqişə tərəflərini atəşi dayandırmağa çağırdı. Ancaq Ermənistan baş naziri eskalasiyanın dayandırılmasında deyil, beynəlxalq birliyin və ya KTMT-nin münaqişə bölgəsinə müdaxiləsində maraqlıdır. Yəni demək istəyir ki, biz mübarizəni dayandırmağa yox, əksinə, yeni iştirakçıları cəlb etməyə və münaqişəni daha da qızışdırmağa çalışırıq. Hər iki tərəf kifayət qədər silah yığdı və ən müasirləri ilə təchiz olunub. 2016-cı ildə baş verən gərginlik zamanı Ermənistan artıq raketlərini Qarabağa yerləşdirmişdi, lakin onlardan istifadə etməmişdi. Belə bir qarşıdurmanı qızışdıran siyasətçilərin tələskən hərəkətlərinin nəticələri barədə düşünmək qorxuncdur. Müharibəni başlamaq asandır, ancaq sona çatdırmaq çətindir. Və bu közərən münaqişə hər an partlaya bilər. İdarəedilməz hala gəlsə, bütün bölgəni təhdid edəcək”.
Onun sözlərinə görə, dünya birliyinin mövqeyi birmənalıdır: "Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişənin sülh yolu ilə həllinə nail olmaq lazımdır. Bunun üçün Ermənistan suveren Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini azad etməlidir. İsrail və Azərbaycan strateji tərəfdaşlar və etibarlı müttəfiqlər, ortaq maraqları olan iki dünyəvi, müasir dövlətlərdir. Yəhudi və Azərbaycan xalqları arasında əsrlər boyu davam edən dostluq ənənəsi var və biz hər zaman Azərbaycana bütövlüyünü və suverenliyini qorumaqda kömək edəcəyik”.
Müəllif sonda bildirir ki, dünya birliyi Ermənistanın Azərbaycan ərazisinin 20 faizini qanunsuz işğal etdiyini etiraf edir: "Lakin otuz ildə bu münaqişəni həll etmək üçün nə edildi? Heç nə. Bölgədəki bütün ölkələrin xalqları naminə, gələcək nəsillər üçün münaqişənin nə qədər ədalətli həllinə nail olunsa və işğala nə qədər tez son qoyulsa, bir o qədər yaxşıdır”.
Azər NURİYEV
Azərbaycanla Ermənistan arasında yaşanan son sərhəd qarşıdurması dünya mediasının əsas xəbərlərindən biri olaraq qalır. İsrailin nüfuzlu "Detali” saytında politoloq Roman Qureviç yazır ki, iki ölkə arasında iyulun 12-də sərhəd qarşıdurması başlayandan bəri insanlar həlak olur, ağır artilleriyadan istifadə olunmaqla dinc sakinlərin evləri bombalanır.
"Belə vəziyyətdə iyulun 18-də Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi İsrailin Azərbaycana yeni növ silah satması barədə sübutlar əldə etdiyini bəyan edib. Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi isə İsrailin Azərbaycanı ən müasir silahlarla təchiz etdiyini və Ermənistanın bu məsələni dünya birliyinin bütün səviyyələrində qaldıracağını söyləyib”. Müəllif də bundan çıxış edərək "yəni, hər zaman olduğu kimi, yenə də yəhudilər hər şeydə günahkardır? Həqiqətən, İsraildən çox uzaqda nə baş verir?” - yazır. Dağlıq Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi adlandıran müəllif 1988-ci ildə Ermənistanın təkcə orada deyil, iki ölkə arasında bütün sərhəd boyu hərbi əməliyyatlara başladığını yazır. 1994-cü ilə qədər Ermənistanın Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi hərbi əməliyyatlar nəticəsində suveren Azərbaycanın 20 faiz torpaqlarının Ermənistan və qondarma "DQR”-in nəzarəti altına keçdiyini bildirir. "Dünya birliyinin heç bir ölkəsi "DQR”-i tanımır, buna baxmayaraq, Ermənistan Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini azad etməkdən imtina edir. Nəticədə münaqişə daim qalır və istənilən bir qığılcım bütün bölgəni təhdid edərək alovlandıra bilər”.
Ardınca davam edir: "Gəlin araşdıraq görək ki, pandemiya dövründə növbəti gərginlik yaratmaq kimə sərf edirdi və İsraili nədən ittiham etmək olar? Bu və ya digər ölkədə sabitlik təhlükə altına düşəndə, sınaqdan keçmiş, insanların diqqətini öz problemlərindən yayındırmaq üçün bir vasitə var - xarici düşmən”. Müəllif bildirir ki, Ermənistanda baş nazir Nikol Paşinyanın komandası ilə onu devirmək istəyən müxalifət arasında qızğın mübarizə gedir. Paşinyan hökuməti sabitliyi itirir və erməni KİV-lərinə inansaq, artıq o, hakimiyyəti davam etdirmək üçün mübarizə aparır. Bundan əlavə, Ermənistanın koronavirusdan ciddi zərər almış əhaliyə yardım göstərmək üçün kifayət qədər vəsaiti yoxdur - bundan istifadə edən müxalifət öz gücünü artırır. Ermənistan vətəndaşlarının narazılığını hakimiyyətə qarşı məharətlə istifadə edir.
Müəllif yazır ki, Azərbaycan neftdən əldə olunan gəlirlə koronavirusdan zərərçəkənlərə kömək üçün xeyli vəsait ayırdı. "Hökumət sabitdir, Azərbaycanda effektiv müxalifət yoxdur. Münaqişəni qızışdırmaq, ölkə vətəndaşlarının diqqətini xarici düşmənə yönəltmək Azərbaycan hakimiyyətindən daha çox öz siyasi yaşam problemini həll etməyə çalışan Ermənistan hakimiyyətinin maraqlarına cavab verir. Eləcə də, əməliyyatların Qarabağ ərazisində deyil, cəbhədən uzaq bir bölgədə - Tovuzda aparılmasına diqqət yetirmək lazımdır. Döyüş başladıqdan dərhal sonra Ermənistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının (KTMT) üzvlərinə, ən əsas da Rusiyaya kömək üçün müraciət etdi”. Lakin müəllif yazır ki, bu kömək olmadı. "Bundan əvvəl KTMT-yə üzv dövlətlər bu ərazinin Azərbaycana məxsus və Ermənistan tərəfindən qanunsuz olaraq işğal edildiyini bildiriblər. Onlar Ermənistanla Azərbaycan arasındakı hərbi əməliyyatlara müdaxilə etməkdən qəti şəkildə imtina etdilər. Tovuz rayonu da tamamilə fərqli bir məsələdir. Yalnız təcavüz olarsa, blok tərəfdaşını dəstəkləyə bilər. Üzv dövlətlər yalnız ikitərəfli atəşkəs tələb etdilər. Ermənistanın baş naziri Paşinyan kömək üçün Moskvaya müraciət etdi. Rusiya bu bölgənin nüfuzlu oyunçusudur və özünü münaqişədə vasitəçi kimi görür, amma bu dəfə Ermənistanın tərəfində danışmağa tələsmir. Üstəlik, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının komitə sədri Leonid Kalaşnikov müsahibələrinin birində Dağlıq Qarabağın Azərbaycanın ərazisi olduğunu vurğuladı və əlavə etdi ki, ölkəsinin bütövlüyünün pozulması ilə əlaqədar sadə azərbaycanlıların dərdini anlayır. Ola bilsin ki, Moskvanın mövqeyinə, digər məsələlərlə yanaşı, son aylarda Ermənistan baş nazirinin çoxsaylı antirus demarşları təsir edib. İçdiyiniz quyuya tüpürə və suyun təmiz qalacağını gözləyə bilməzsiniz”, - deyə politoloq fikrini əsaslandırır.
Müəllif daha sonra Kremlin nəzarəti altında olan "Russia Today" telekanalının baş redaktoru Marqarita Simonyanın reaksiyasını yerinə düşmüş sayır. Onun Ermənistan hakimiyyətinə ünvanladığı yazıdan sitat: "Ölkənizi gənclərə Rusiyada hökuməti necə devirməyi öyrədən antirus QHT-ləri ilə doldurdunuz. Siz Qafqazdakı antirusiya qüvvələrinin tramplininə çevrildiniz. Rusiyalı erməni iş adamlarını qovdunuz. Rusiya ilə əlaqəli heç nə istəmirsən ... Media və sosial şəbəkələriniz Rusiyaya, Putinə, Putini dəstəkləyən hər kəsə, xüsusən də Rusiya ermənilərinə (məsələn, mənə) çirkab yaxır”. Müəllif belə bir sualla çıxış edir – "bu və bir çox digər antirusiya hərəkətlərindən sonra Ermənistan hakimiyyəti Kremlin dəstəyinə arxalanmalıdır? Mümkün deyil. Qoşulmama Hərəkatı ölkələri də Ermənistanın təcavüzünü pislədi. Beləliklə, əslində üçüncü bir ölkəni münaqişəyə cəlb etmək məqsədi ilə bir təxribat vardısa, bu cəhd uğursuz oldu. Beynəlxalq ictimaiyyət həyəcan keçirir və vəziyyətin həlli üçün çox səy göstərir. BMT, Aİ, Rusiya və hətta Papa münaqişə tərəflərini atəşi dayandırmağa çağırdı. Ancaq Ermənistan baş naziri eskalasiyanın dayandırılmasında deyil, beynəlxalq birliyin və ya KTMT-nin münaqişə bölgəsinə müdaxiləsində maraqlıdır. Yəni demək istəyir ki, biz mübarizəni dayandırmağa yox, əksinə, yeni iştirakçıları cəlb etməyə və münaqişəni daha da qızışdırmağa çalışırıq. Hər iki tərəf kifayət qədər silah yığdı və ən müasirləri ilə təchiz olunub. 2016-cı ildə baş verən gərginlik zamanı Ermənistan artıq raketlərini Qarabağa yerləşdirmişdi, lakin onlardan istifadə etməmişdi. Belə bir qarşıdurmanı qızışdıran siyasətçilərin tələskən hərəkətlərinin nəticələri barədə düşünmək qorxuncdur. Müharibəni başlamaq asandır, ancaq sona çatdırmaq çətindir. Və bu közərən münaqişə hər an partlaya bilər. İdarəedilməz hala gəlsə, bütün bölgəni təhdid edəcək”.
Onun sözlərinə görə, dünya birliyinin mövqeyi birmənalıdır: "Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münaqişənin sülh yolu ilə həllinə nail olmaq lazımdır. Bunun üçün Ermənistan suveren Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərini azad etməlidir. İsrail və Azərbaycan strateji tərəfdaşlar və etibarlı müttəfiqlər, ortaq maraqları olan iki dünyəvi, müasir dövlətlərdir. Yəhudi və Azərbaycan xalqları arasında əsrlər boyu davam edən dostluq ənənəsi var və biz hər zaman Azərbaycana bütövlüyünü və suverenliyini qorumaqda kömək edəcəyik”.
Müəllif sonda bildirir ki, dünya birliyi Ermənistanın Azərbaycan ərazisinin 20 faizini qanunsuz işğal etdiyini etiraf edir: "Lakin otuz ildə bu münaqişəni həll etmək üçün nə edildi? Heç nə. Bölgədəki bütün ölkələrin xalqları naminə, gələcək nəsillər üçün münaqişənin nə qədər ədalətli həllinə nail olunsa və işğala nə qədər tez son qoyulsa, bir o qədər yaxşıdır”.
Azər NURİYEV
