Qahirə Kitab Evində “Xəmsə” əsərinin altı nüsxəsini üzə çıxaran həmyerlimiz - Fotolar
Hərdən deyirik ki, vətən
sərhəddən başlayır. Ancaq xaricdə yaşayan, ürəyi vətən, dövlət üçün döyünən
Seymur Nəsirov kimi vətəndaşlarımızla söhbət etdikdən sonra anlayırsan ki, vətən
elə insanın daxilindən başlayır. Hara gedirsən get, içində daşıdığın o sevgi hər
şeyə dəyər. Seymur Nəsirov Misirdə Azərbaycan
Diasporunun sədri, Qahirə Universitetinin müəllimidir. Uzun illərdir Misirin keçmiş baş müftisi və dünyanın ən
məşhur alimlərdən biri olan Prof. Dr. Şeyx Əli Cümənin xarici tələbələrin işi
üzrə köməkçisidir. İrsi canlandırma üzrə "Halqa” fondunun təsisçilərindən biri
və baş direktorudur. Hazırda dünyanın 58 ölkəsindən gələn 1000-dən çox tələbələrə
rəhbərlik edir. Bu yolla sadəcə, Misirdə deyil, dünyanın hər guşəsində vətənimizi təbliğ edərək, həqiqətlərini
çatdırmağa çalışır.
- Azərbaycanın Misirdə Diaspor Təşkilatları Birliyinin sədri, tədqiqatçı-alimimiz
olaraq sizinlə qürur duyuruq. İstərdik özünüz haqqında danışasınız. Necəsiniz?
Orda vəziyyətiniz necədir?
-
İlk olaraq mənə vaxt ayırdığınıza görə sizə və sizin
simanızda "Kaspi” qəzetinin rəhbərliyinə öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Və
inanıram ki, bu müsahibəmiz oxucularımız üçün həm faydalı və həm də maraqlı
olacaq. Şükürlər olsun Uca Allah, çox yaxşıyıq və sizlərə də duaçıyıq. Vəziyyətimiz
tam normaldır və vətənimizi layiqincə təmsil etməyə çalışırıq.
- Rəhbərlik etdiyiniz təşkilat hansı işlərlə məşğuldur?
- Misirə ilk qədəm qoyduğum
gündən, diaspor fəaliyyətinə başladım. Hər zaman vətənimizi gözəl davranış və
xeyriyyə fəaliyyətlərimizlə təmsil etməyə çalışdıq. Misirin ən mötəbər
universitetlərində Azərbaycanla bağlı konfranslarda çıxışlarım haqqında yayılan
xəbərlərdə də diaspor fəalı kimi təqdim olunurdum. Bu ilin əvvəlində Misirdə
yaşayan azərbaycanlılar diaspora sədrliyi ilə bağlı seçki keçirdilər və seçkidə
bütün iştirakçılar yekdilliklə mənə səs verdilər. Doğrusu, bu sevincdən çox, böyük
bir məsuliyyət idi.Sədr seçiləndən sonra məsuliyyətimiz
bir azda artdı. Qısa zaman ərzində çoxlu tədbirlər keçirdik. Onlardan bəzilərini
sizə sadalaya bilərəm. Dəfələrlə Misirin dövlət televiziya kanalında Azərbaycanın
tarixi, incəsənəti, turizm potensialı və dahi şəxsiyyətləri haqqında söhbət
açdıq. İlk dəfə olaraq Azərbaycan mətbəxini diasporun fəal xanımları vasitəsilə
Misir dövlət televiziya vasitəsi ilə təqdim etdik. Azərbaycan-Misir tarixi əlaqələr
haqqında məqalə yazıb, qəzetdə dərc etdirdik. Burdakı səfirliyimizlə birgə
universitet tələbələri arasında "Mən Azərbaycan haqqında nə bilirəm” müsabiqəsini
təşkil etdik. Bu il Misirin mötəbər universitetlərində ilk dəfə olaraq Azərbaycan
dilinin tədrisinin azərbaycanlı diaspor fəalları tərəfindən aparılmasını təşkil
edirik və artıq razılıq əldə olunub. Bu yolla da biz yüzlərlə tələbəyə Azərbaycan
dili ilə yanaşı, vətənimizin tarixini, coğrafiyasını, mədəniyyətini və həqiqətlərini
çatdırmağa çalışırıq. Misirdə təşkil olunan yerli və beynəlxalq tədbirlərdə dəfələrlə
iştirak edərək, vətənimizlə bağlı həqiqətləri çatdırmağa çalışırıq. Qeyd
etdiyim kimi, uzun illərdir tələbələrə dəstək olmağa çalışıram, xüsusilə də azərbaycanlı
tələbələrə. Azərbaycanda ərəb turistləri
artandan sonra ərəb dilini öyrənmək üçün Misirə gəlmək istəyən tələbələr də
çoxalıb. Gələn tələbələri qarşılayıb lazımi dəstəyi göstəririk. Sadəcə, tələbələr
deyil, eyni zamanda yüksək vəzifəli və elm sahəsində tanınmış azərbaycanlılara
lazımi köməkliyi göstəririk.
- Əl-Əzhər Universitetini
bitirən ilk azərbaycanlısınız. Ərəb dilində təhsil alarkən, hansı çətinliklərlə
üzləşdiyini bilmək istərdik.
- Azərbaycanda təhsil aldığımız
universitetə Əl-Əzhər Universitetində təhsilimizi davam etdirmək üçün dəvət
göndərildi. 36 tələbə seçib təhsilimizi davam etdirmək üçün göndərildik. 20 tələbə
Əl-Əzhər hesabına, 16 tələbə isə Küveytin bir cəmiyyətinin hesabına təhsil
alırdı. Bu tələbələr arasında universiteti birinci bitirmək mənə nəsib oldu.
Bir yerdə qeyd edim ki, o tələbələrin arasında məndən də savadlılar var idi. Amma
onlar universiteti bitirəndən sonra təhsillərini Azərbaycanda davam etdirdilər.
Misirə ilk gəldiyimdə, demək olar ki, ərəb dilində heç nə bilmirdim. İlk çətinliyimiz
tələbə yataqxanasında münasib yerin olmamağı idi. Sonra sənədlərin tamamlanması
bir neçə ay çəkdi. Ən çətini bütün dərslərin ərəb dilində olması idi. O,
vaxtlar ərəbcə-azərbaycanca və ya azərbaycanca-ərəbcə lüğətin olmamağı işimizi
bir az da çətinləşdirmişdir. Şükür Allaha, bu çətinliklər geridə qaldı. Necə
deyərlər rahatlıq çətinlikdən sonradır.
- Bəs, nə üçün siz təhsilinizi
bitirdikdən sonra Azərbaycana qayıtmadınız?
- Misirə ilk gəldiyimdə, "azərbaycanlıyıq deyəndə”
təsadüfən biri tanıyardı. Bu da mənə çox pis təsir edərdi. Bizimlə təhsil alan
tələbələr öz ölkələrini xüsusən də misirlilərin tanıdığı dahi şəxslərlə
tanıdırdılar. Məndən vətənim haqda soruşanda, orta məktəbdə öyrəndiklərimdən
danışar, dahi şəxslərimizin adlarını deyirdim, amma kimsəni tanımırdılar. Bu səbəbdən, Azərbaycanı
tanıtdırmaq məqsədi ilə elmi və xeyriyyəçi fəaliyyətimi genişləndirmək qərarına
gəldim.
- Bilirik ki, Azərbaycanla bağlı ərəb mənbələrində
çoxlu tədqiqatlarınız var. Mümkünsə, elmi fəaliyyətiniz haqqında danışardınız.
- Uzun bir tarixi
dövr ərzində Azərbaycan tarixi Ərəb-İslam dünyası ilə bağlı olduğu üçün İslam mədəniyyətinin
mərkəzlərindən biri hesab olunan Misirin məşhur və qədim kitabxanalarında,
İslama aid elmi araşdırmalar mərkəzlərinin arxivlərində, xüsusilə də dünyanın ən
qədim İslam elmi mərkəzi sayılan Əl-Əzhər Universitetinin kitabxanasında Azərbaycana
aid çoxsaylı mənbələrə rast gəlmək mümkündür.Qeyd etmək lazımdır
ki, Sovet dövründə Azərbaycan alimlərinə bu mənbələrlə daha yaxından işləməyə
lazımi şərait yaradılmamış, ideoloji əsasda məhdudiyyətlər qoyulmuşdur. Bir çox
hallarda Azərbaycan tarixi, ədəbiyyatı və incəsənəti ilə bağlı olan məlumatlar
Moskva və o zaman Leninqrad şərqşünaslıq məktəbləri vasitəsilə Azərbaycana
çatdırılmışdır ki, burada da siyasi-ideoloji əsasda təhriflərə yol verilmiş və
məhdudiyyətlər tətbiq olunmuşdur.İstisna edilməməlidir
ki, ərəb mənbələrində Azərbaycana və azərbaycanlılara aid mənbələrin yenidən tədqiqi
Azərbaycan tarixinə və ədəbiyyatına məlum olmayan adları və faktları ortaya
qoya bilər, eyni zamanda yaradıcılıqları haqqında səthi məlumatlar olan Azərbaycan
alimlərinin yeni əsərləri barədə yeni istinadlar aşkarlana bilər.Əl-Əzhər
Universitetində təhsil aldığım müddət ərzində ərəb mənbələrində Azərbaycana aid
olan bəzi tarixi həqiqətlərin üzə çıxarılması və bununla da Azərbaycan tarixinin
bizə qaranlıq qalan səhifələrinin yenidən öyrənilməsinə töhfə vermək məqsədi ilə
həmin sahədə araşdırmalara başladım. 20 ildən artıq davam edən bu fəaliyyət çərçivəsində
yeddi yüzə qədər müxtəlif mənbələrə müraciət edərək, hər bir azərbaycanlıya
iftixar hissi verəcək şanlı tariximiz və görkəmli şəxsiyyətlərimiz barədə yeni
faktları üzə çıxarmağa nail oldum.Bu illər ərzində
apardığım tədqiqatdan ərsəyə gələn ilk kitab "Ərəb mənbələrində azərbaycanlı
alimlərin həyat və yaradıcılıqları”dır. Bu kitabda yüz azərbaycanlı alim və ədib
araşdırılmışdır. İkinci kitab da eyni mövzu ilə bağlıdır və bu kitabda yüz əlli
azərbaycanlı alim araşdırılmışdır. Araşdırma əsnasında ən çox diqqətimi çəkən məqamların
xülasəsi belədir.Qurani-Kərimdə Azərbaycan
sözünü aşkar etmək.Böyük qəhrəman Səlahəddin Əyyubinin
əslən azərbaycanlı olduğunu ərəb mənbələrinin ittifaq etdiyini üzə çıxarmaq.Azərbaycanın dahi şairi Nizami
Gəncəvi ilə bağlı ərəb mənbələrində tədqiqat apararaq, onun azərbaycanlı
olduğunu sübut etmək. Qahirə Kitab Evində "Xəmsə” əsərinin altı nüsxəsini üzə
çıxarmaq.Yüzlərlə azərbaycanlı alimlərinin
əlyazmalarını Qahirə kitabxanalarında aşkar etmək.
- Misirin
mətbəxinə, insanlarına öyrəşmək sizin üçün çətin oldu?
- İlk gəldiyimiz
vaxtlarda yeməklərdə və insanların davranışında fərqliliyi açıq his edirdik.
Amma bir müddət keçəndən sonra Misir həyatına öyrəşdik. Misir xalqı qonaqpərvər
və xeyirxahdır. Xarici vətəndaşlara daha diqqətlidirlər.
- Müsahibələrinizin birində deyibsiniz ki, "Misirlə
bizi bir-birimizə birləşdirən ən əsas ortaq cəhət bir dinə mənsub olmağımızdır”.
Bəs digər cəhətlər hansılardır?
- Dinimizin bir
olmasından savayı, adət və ənənələrimizin də bir-birinə oxşar cəhətləri çoxdur.
Azərbaycanla Misirlin ən qədim tarixə malik olması, hər iki ölkənin Şərq ölkəsi
sayılmasını qeyd edə bilərik.
- Qahirədəki diaspora mərkəzimizdə xəttatlıq
və dekorasiya fənninin tədrisinin
aparılması xəbərini eşitdik.Bu barədə istərdik bizi daha ətraflı şəkildə
məlumatlandırasınız.
- Uzun illərdən
bəri hər zaman vətənə gələndə, onun dili, ədəbiyyatı, tarixi, coğrafiyası və
incəsənəti ilə bağlı kitab və hədiyyələr alıb özümüzlə Misirə gətiririk. Çoxdan
çalışırdım ki, vətənimizə layiq bir mərkəz təsis edib, orada ölkəmizi daha da
yüksək səviyyədə tanıdaq. Şükürlər olsun ki, buna nail olduq. Hal-hazırda
diaspora mərkəzimizdə müxtəlif ölkələrdən Misirə təhsil almaq üçün gələn tələbələrə
təmənnasız olaraq müxtəlif fənlərdən dərslər keçirilir. Ən əsası, Azərbaycan
dili (qrammatika və danışıq), mədəniyyəti, tarix və coğrafiyası haqqında məlumatlar
verilir. Xəttatlıq və dekorasiya fənni də tədris olunur.
Bu fənn dünyada çox sevilən sənətlərdən biridir. Misirdə də buna maraq çox
böyükdür. Hal-hazırda dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan və eyni zamanda
misirlilərdən ibarət beş qrup, əllidən çox tələbə təhsil alır. Yaxın gələcəkdə
muğam sənətinin tədrisinə də başlamağı planlaşdırırıq.
- Siz eyni zamanda
Qahirə Universitetində müəllim kimi də çalışırsınız. İstərdik oradakı təhsil
prosesindən də danışasınız. Bizim təhsil sistemindən nə ilə fərqlənir?
- 2016-2017 tədris
illərindən ilk dəfə olaraq Qahirə Universitetinin ədəbiyyat fakültəsində Azərbaycan
dilinin tədrisinə başladıq. Biz orada Azərbaycan dili ilə yanaşı, eyni zamanda
vətənimizi təbliğ edirik. Qahirə Universiteti dünyanın tanınmış universitetlərindən
biridir. Orada Azərbaycan dilinin tədrisi bizi sevməyənləri çox narahat edir.
Bizim təşəbbüsümüzlə gələn ildən Azərbaycan dili sadəcə, yarım il deyil ilboyu
tədris olunacaq. Biz çalışırıq ki, Misirin bütün mötəbər universitetlərində Azərbaycan
dilini tədris edək. Artıq üç böyük universitetdə yüzlərlə tələbə Azərbaycan
dilini öyrənir. Təhsil sistemləri, dünyəvi bir sistem olduğu üçün bizdəki sistemdən o qədər də fərqli deyil. Bu
fəaliyyətlərimizdə cənab səfir Tural Rzayev başda olmaqla Misirdəki
elçiliyimizin əməkdaşları əllərindən gələn köməyi əsirgəmirlər. İnanıram ki,
yaxın gələcəkdə fəaliyyətlərimiz başqalarına da nümunə olacaq.
Xəyalə Rəis