Oxumağı bacarmasaydım jurnalist, ya da aşpaz olardım
Müsahibimiz tanınmış xanəndə Arzu Əliyevadır.
– Təkrarsız ifanızın
hardan qidalandığını bilmək maraqlı olardı.
– Musiqiçi ailəsində dünyaya göz açmışam. Ata tərəfdən
babamın gözəl səsi vardı, musiqi ilə də məşğul olub. Atam da yaxşı səsinə görə
babamdan geri qalmayıb. Kök tərəfə baxanda ifaçılar çoxdur. Özümün də musiqiyə
sonsuz həvəsim vardı, bu yolda irəliləməyimin səbəblərindən biri həm bu, həm də
məhz musiqi aləmində dünyaya göz açmağımdır. Amma bundan başqa təbii ki, ailəmin
dəstəyi, mənə inanmağı çox önəmli idi. Birinci növbədə Allahıma təşəkkür edirəm
ki, bu səsi, sənəti mənə bəxş edib. Dünyaya göz açandan Allah həyat yolumu seçib
və önümü açıb. Çünki, mən uşaq yaşlarından oxumağa həvəsli idim. Məclislər, ad
günüləri olanda orada ən çox bizə –səsi olanlara yer ayırırdılar. Baxmayaraq
ki, valideynlərim məni oxumamışdan əvvəl fortepiano sinfinə yazdırmışdılar,
sonra mən öz-özlüyümdə dərk etdim ki, sən demə mən fortepianoya elə oxumaq üçün
getmişəm. Çünki, mən çox istəyirdim ki, həm müşayiət edim, həm də özüm ifa
edim. Bu da birbaşa ifa ilə bağlı olduğuna görə son zamanlar bunu özümdə kəşf
etdim. Amma istedadımın üzə çıxmasında birbaşa Mənsum İbrahimovun çox böyük əməyi
var. Məktəb müsabiqələrində, özfəaliyyət tədbirlərində, uşaqlara aid olan
müsabiqələrdə iştirak edirdim. O müsabiqələrin birincisində münsiflər heyətində
Mənsum müəllim əyləşmişdi. Orada qardaşımla birlikdə oxuduq. Mən o müsabiqənin
birincisi oldum. Mənsum müəllim məni təhsil almaq üçün öz sinfinə dəvət etdi və
beləcə mənim bu sənət yolunda ilk cığırım açıldı. Mən evdə muğam oxumurdum,
atamdan və televiziyadan öyrəndiyim mahnıları oxuyurdum. Mənsum müəllim hər
zaman deyir ki, mən ilk dəfə onun yanına gedəndə türk mahnısı oxumuşdum.
Baxmayaraq ki, atam və babam muğam ifaçısı olmuşdular, muğamdan sadəcə dinləmək
sarıdan anlayışım vardı. Amma muğamı bilmirdim. Onu mənə ustadım Mənsum müəllim
öyrətdi. O, türk mahnısı sədası altında mənim muğam ifaçısı ola biləcəyimi çox
böyük təkidlə valideynlərimə bildirdi ki, bu uşaqla məşğul olsanız gələcəkdə
ondan yaxşı muğam ifaçısı olar. Bu onun professionallığındanmı irəli gəlirdi,
bilmirəm, bəlkə gələcəkdə mən də elə olacağam. Hələ də mənim üçün sirr olaraq
qalır, türk mahnısının xalları altında ustadım onu necə hiss etmişdi?! Nə qədər
gözəl proqnoz verib ki, bu gün mən səhnədəyəm. Nə yaxşı ki, mən məhz Mənsum müəllimin
tələbəsi olmuşam. Onun sinfində təhsil almasaydım, bəlkə də bu sənəti davam
etdirməzdim. Çünki, hər bir sahədə olduğu kimi bizim sahədə də müəyyən məğlubiyyətlər,
enişlər-yoxuşlar, daşlı-kəsəkli yollar olur. 2005-ci ildə keçirilən muğam müsabiqəsinin
iştirakçılarından biri idim. O zaman Mənsum müəllimin sinfinə yeni gedirdim,
bir-iki muğam öyrənmişdim. – Son
zamanlar sənətə gələn muğam ifaçılarının sayı əvvəlki illərlə müqayisədə daha
çoxdur. Bu qədər ifaçının arasında öz yerinizi necə təsəvvür edirsiniz?
– Düşünürəm ki, son zamanlarda muğam ifaçılarının
sayının artmasında Muğam müsabiqələrinin, bilavasitə Heydər Əliyev Fondunun, Mədəniyyət
və Turizm Nazirliyinin və Azərbaycan Dövlət Televiziyasının rolu çox böyükdür.
İlk dəfə 2005-ci ildə Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə keçirilən Muğam
televiziya müsabiqəsi Üzeyir Hacıbəylinin 120 illiyinə həsr olunmuşdu. Muğamın
bu dərəcədə dünyada tanınması, Azərbaycanda hədsiz sevilməsi, gənclərin, hətta
yeniyetmə uşaqların muğama həvəsi-bütün bunlar, ölkə başçısının və Mehriban
Əliyevanın muğama göstərdiyi diqqət və qayğının nəticəsidir. Bu günə kimi altı
Muğam müsabiqəsi keçirilibsə, deməli 120 belə gənc var. 120 gənc arasında
100-nü deyil, 20-ni saysaq, çox şükür Allaha üzdə olan, dövlət tədbirlərində
iştirak edən ifaçılardan biri də mənəm. Mənə olan dəstək öz yerində, təvazökarlıqdan
uzaq da olsa, deyim ki burada öz çalışqanlığımın, öz zəhmətimin rolu da az
olmayıb. Bəzən deyirlər ki, muğam ifaçısıdır, nə var ki, müsabiqədə oxudu,
tanınır, populyar oldu, sevilir. Hər bir nəticənin söykənəcəyi bir zəhmət var.
Bu gün hər bir muğam ifaçısının əldə etdiyi uğurun arxasında gərgin zəhmət
dayanır. Mənim zəhmət yolumda özümdən də çox çalışan valideynlərim, əsasən də
anam olub.– Bu
gün qadın üçün sənətdə olmaq, müğənnilik etmək asandır, yoxsa çətin?
– Bir qadın üçün nəinki müğənnilik, hər bir sahə çətindir.
Hər sahənin, müəllimlik, həkimlik peşəsinin, sizin peşənin də öz çətinliyi var.
Amma ifaçılıq sənətində belədir ki, ekran qarşısında olduğun üçün ikiqat nəzərdəsən,
daha çox insan səni tanıyır, məsuliyyətin daha böyükdür. Küçədə gedərkən, kiməsə
müraciət edəndə başqa bir sahədə çalışan xanımdan daha məsuliyyətli olursan. Səni
on nəfərdən səkkizi də tanıyar, nəfərdən ikisi də. Tanınmaq ehtimalı səni hər
zaman daha məsuliyyətli olmağa, nəyisə qorxa-qorxa etməyə məcbur edir. Sərbəstliyin
olmur, populyarlıq sərbəstliyi əldən alır. Amma illər öncəyə nəzər salanda bu
gün sənətdə olmaq bir qadın üçün daha rahatdır. O zamanlar evdə xanım müğənnini
incidirdilər. Adətən xanım sənətkarlar deyirlər ki, ailədən gizlincə oxumağa gedirdim,
filan yerdə oxuyurdum, evə gələndə paltarımı dəyişirdim ki, evdəkilər bilməsinlər.
Allaha şükür, bizim ailədə mənim belə bir problemim olmayıb. Əksinə, valideynlərim
məni bu yola sövq edib. Hər bir sənətin çətinliyi var. Biz də sənətdə
qarşılaşdığımız çətinliklərin öhdəsindən gəlməliyik. – Seçim
qarşısında qalsaydınız ailəni, yoxsa sənəti seçərdiniz?
– Yəqin ki, ailəni seçərdim. Sənətimi həddindən çox
sevirəm. Elə bir situasiya ilə hələ ki qarşılaşmamışam, bunu mənə deyən
olmayıb. Amma bir qadına ailə çox vacibdir. Səkinə İsmayılova bir dəfə demişdi
ki, düşünün tək qadınsınız, ailə qurmamısınız, amma sənətdə çox gözəl bir zirvəyə
çatmısınız. Konsertdən çıxmısınız, əlləriniz dolu güllə evə gəlirsiniz, evdə isə
heç kimsə yox. Yəni o sevinci, o həyatı bölüşməyə bir insan lazımdır. İnşallah ,belə
bir seçim qarşısında qalmaram. Bunu nəinki özümə, bütün xanımlara arzu edirəm.
O dərinlik olsa, yəqin ki, hər bir qadın ana olmağa üstünlük verər. Sadəcə səhnədən
uzaqlaşa bilərəm, oxumaqdan heç vaxt uzaqlaşa bilmərəm. Ən azından evdə ifalarımla
ürəyimi boşaldaram. – Sənət
və qadın, sənət və şəxsiyyət. Bu məsələyə münasibətiniz necədir?
– Şəxsiyyət mənim üçün hər şeydən önəmlidir. Ola
bilər ki, sənin çox gözəl sənətin var, çox məşhursan, sevilirsən, amma bir şəxsiyyət
olaraq onu sənə yaraşdırmırlar. Bu, ən qorxduğum tərəflərdən biridir. Deyək ki,
heç kəs sənə qadağa qoymayır, istedad Allah vergisidir, yatdın, durdun, yoxdur.
Biz bu səsə görə tanınırıq, o da yox olur. Sən şəxsiyyət olaraq qalırsan. Ona
görə də ilk növbədə sənin şəxsiyyətin sevilməlidir ki, o sənət olmayanda sənə
hörmət etsinlər, hər zaman ehtiramla qarşılasınlar. Əsasən qadının sənətindən də
öncə şəxsiyyəti gəlir deyə, şəxsiyyətinə fikir verməlidir, onu yaxşı
formalaşdırmalıdır. Mən öz üzərimdə elə çalışıram ki, sənətim qədər şəxsiyyətimə
də hörmət etsinlər.– Muğam
ustadlarımızın bəzilərinin adı yaxşı oxuduqları muğamların adında əbədiləşib.
Yaqub Məmmədov "Mənsuriyyə”, Rəsmiyyə Sadıqova "Sümayi-şəms” lə əbədiləşib. Bəs
Arzu Əliyevanın adı hansı muğamla əbədiləşəcək?
– Mən onu deyə bilmərəm. İllər keçdikdən sonra əgər
tarixdə qala bilsəm tamaşaçılar deyə bilər. Amma bu günə kimi gənc xanəndə
olaraq məndən ən çox istənilən, tələb olunan "Şahnaz” muğamı olub. Bəlkə də, ən
çox bu repertuara müraciət etdiyim üçündür, bilmirəm. Ən yaxşı "Şahnaz”
ifaçılarından biri kimi tarixdə qala bilsəm, bu, mənim üçün ən böyük qürur
qaynağı olar. – Səsiniz
olmasaydı hansı sənəti seçərdiniz?
– Oxumağı bacarmasaydım jurnalist, ya da aşpaz
olardım. Sizin sahəni jurnalistikanı seçə bilərdim, aşpaz ola bilərdim. Onu
bilirəm ki, hansı sahədə olsam, çalışardım ki, ən yaxşı yox, ən yaxşılardan
olum. – Oxumaqdan
başqa əlinizdən nə gəlir?
– Fortepiano ifa edirəm. Elə bilirəm ki, hər şeyi
bacarıram. Sadəcə bir az o sahə ilə məşğul olmaq lazımdır. – Həyatın
mənasını nədə görürsünüz?
– Həyatın mənası ailə səadəti, sənətindəki, işindəki
uğur ola bilər. Bunu bir sahə ilə yekunlaşdırmaq olmaz. Hər şeydən azacıq
olmalıdır. Mən mütaliə edirəm, çoxlu məqalələr oxuyuram. Deyirlər ki, gün ərzində
bəyənmədiyiniz, amma yaşadığınız stresslər var ki, bunlar da bizə lazımdır. Bu,
mənfi tərəfdir. Hamı istər ki, desin, gülsün, xoş əhval-ruhiyyədə olsun. Amma bəzən
stress keçirir, xoşagəlməyən hadisələrlə qarşılaşırıq. Amma həyatın qanunu da
budur. Biz bunları gündəlik yaşamalıyıq, bu hissləri keçirməliyik. –– İlk
dəfə səhnəyə "Ərəbzəngi” kimi çıxmısınız. O zaman 18 yaşınız olardı. O yaş "Ərəbzəngi”
üçün çox az yaş deyilmi?
– İlk dəfə səhnəyə 2009-cu ildə "Ərəbzəngi” kimi
çıxmışam. "Ərəbzəngi” üçün, əslində, çox gənc idim. Amma o zamanlar daha dolu
bir xanım idim. Məni həm də səsimə görə bu obraza yaraşdırmışdılar. Teatrda
solistlərin direktoru Tamara Eyvazova mənə bu rolu təklif edərək dedi ki, bu
rol üzərində çalış, səni dinləyəcəyik. Əməkdar artist Elxan Mansurovla birlikdə
obrazın ifa hissəsini, əməkdar incəsənət xadimi Hafiz Quliyevlə mizanları
hazırladıq. Səhnədə beş il "Ərəbzəngi” oynadım. Əslində,mən istəyirdim ki,
”Leyli” və digər obrazlarda da səhnəyə çıxım. Tamara xanım mənə deyirdi ki, əgər
sən o qızcığaz kimi incə bir xanım olsan biz sənə "Leyli” , ”Əsli” kimi
obrazları həvalə edərik. Yəqin ki, bunu ürəkdən istəmişəm ki, bir gün dedim mən
bu çəkiləri atmalıyam. İyirmi kilo arıqladım. İlk dəfə 2013-cü ildə "Əsli” kimi
səhnəyə çıxdım. 2015-ci ildə isə "Leyli” obrazını ifa etdim. Baxmayaraq ki,
"Leyli”ni operaya gələndən 7-8 il sonra oynadım, bu gün də "Leyli” kimi səhnədəyəmsə
deməli, doğrusu da bu idi. Mən heç vaxt deməmişəm ki, kaş "Leyli” kimi səhnəyə
gələydim. Səhnəyə kiçik obrazla, ya da böyük obrazla gəldin, onun fərqi yoxdur.
Adətən opera səhnəsində qalan insanlar çox kiçik obrazlardan başlayan insanlar
olublar. Çünki, sən artıq o səhnənin tozuna, tamaşaçıya alışırsan. Hər məqamı
yaşayırsan. Xəstə olsan da, əhvalın yüksək olmasa da səhnəyə çıxıb oxumağa məcbursan.
Yəni, bu illər səni püxtələşdirir. Nə yaxşı ki, mən səhnəyə "Ərəbzəngi” kimi gəldim,
sonra "Əsli”ni, daha sonra isə "Leyli” ni oynadım. Söhbətləşdi: İntizar İsmayıl