Onlayn platformaya köçən repetitorluq
Və ya çətinliklər və qüsurlar olsa belə, pandemiya
dövründə yeganə çıxış yolu
"Repetitorluq
zamanın tələbidir”- bu fikrin artıq
aksioma çevrilməsi sirr deyil. Demək olar ki, imkanlı, ya imkansız - hər bir
valideyn uşağını ən azı bir fəndən repetitor hazırlığına yönləndirir. Repetitorluq
sürətli təhsil, hətta valideyn və uşaqların tələbatına ani reaksiya hesab
edilir. Həmçinin, valideynlər övladlarının daha dərin bilik və bacarıqlara yiyələnməsi,
rəqabət qabiliyyətlərinin artması üçün onların əlavə hazırlığına ehtiyac
duyaraq, repetitorlara ödədikləri xərci, artıq çoxdan aylıq çıxarlarının mühüm
hissəsinə daxil ediblər. Qəbul imtahanları ilə üz-üzə olan yuxarı sinif şagirdləri
üçünsə bu xidmət daha böyük məna kəsb edir. Belə ki, ali məktəbə daxil olmaq
istəyənlərin yüksək bal toplamaq istəklərinə pandemiyanın özünütəcrid mexanizmi
qətiyyən mane ola bilmir. Ona görə, repetitorluq da onlayn platformaya köçüb. Məsələn,
yaxın Rusiyada son günlərin trendi onlayn-aqreqatorlar və təhsil
platformalarının yükünün iki-üç dəfə artmasıdır. Müxtəlif platformalar distant
repetitor xidmətləri təklif edirlər. Profi.ru saytında ölkə üzrə təkcə keçən həftə
350 000 repetitor qeydiyyatdan keçib. Keçən illə müqayisədə onlayn tədris təklifləri
xeyli artıb. Ən populyar predmetlər isə
ingilis dili, riyaziyyat, informatikadır.
Karantin
qaydaları bizim ölkəmizdə də repetitorların qarşısında müəyyən qadağalar
yaratsa da, xüsusən İKT bilikləri yüksək olan və evində bu istiqamətdə imkanlar
yarada bilən müəllimlər çıxış yolunu tapıblar.
Söhbətləşdiyim valideynlərdən birinin fikrini çatdırıram: "Oğlum 11-ci
sinifdə oxuyur. Qəbula hazırlaşır. İki həftədən çoxdur ki, hazırlıqlarını
onlayn şəkildə həyata keçirir. Dərslər videokonfrans şəklində keçirilir. Deməzdim
ki, bu, üz-üzə dərsləri əvəz edir, amma yenə də effektlidir. Bəzən dərsin
gedişatına internetin sürəti mane olur, görüntülər zəifləyir. Onlayn dərsə daha
çox mane olan həm də texniki problemlərdir”. Yəni şagird, oxuduğu məktəbin
onlayn dərslərinə, Təhsil Nazirliyinin həyata keçirdiyi teledərslərə qoşulmaqla
yanaşı, repetitorların xidmətindən də onlayn yararlana bilir.
Müəllimlərin
şəraitə uyğun fikirləri, demək olar ki, valideynlərlə uyğunluq təşkil etsə də,
məsələnin görünməyən tərəflərinə də güzgü tutur.
Əməkdar müəllim Almaz Həsrətinn sözlərinə görə,
onlayn dərslərin keçirilməsi bizdə birdən-birə baş verməyib. Belə ki, artıq
on ilə yaxındır ki, bu proses Azərbaycan təhsilində, xüsusən orta məktəblərdə
özünü göstərib: "2011-2012- ci illərdə ilk dəfə olaraq xüsusi qayğıya ehtiyacı
olan uşaqların dərsdən geri qalmaması üçün Bakı məktəblərinin birində onlayn təhsilə
keçid alınmışdı. 2013-cü ldə "Elektron məktəb - elektron müəllim” layihəsini həyata
keçirərkən bu layihə çərçivəsində mənim
tərəfimdən kurslar təşkil olunmuşdu. Ölkə daxilində olan müəllimlər bu kurslara
qatılmışdılar ki, indi onların bəhrəsini görürük”. A.Həsrət qeyd edir ki,
hazırda onlayn dərslərə keçid zamanı yetişib. Belə ki, sinif daxilində olan dərslər, mövcud duruma əsasən
artıq şəbəkəyə ötürülüb və şəbəkə dərslərinə keçib: "Sosial alətlərdən, müxtəlif
platformalardan istifadə etməklə, müəllimlər öyrəndikləri bütün bilik və
bacarıqları tətbiq edərək dərslərinə davam edirlər. Mükəmməl olmasa da, yaxşı
haldır ki, əksər müəllimlərimiz şagirdlərin təhsildən geri qalmaması üçün əllərindən
gələni edirlər. Hansı şagirdin evdə İKT imkanı varsa, onlar da prosesə
qoşulurlar. Ətrafımızda repetitor müəllimlər çoxdur. Bu istiqamətdə çalışan
kurslar da az deyil. Repetitor müəllimlər var ki, onlar nəinki özləri
hazırlaşdırdıqları şagirdlərə, hətta digər müraciət edən şagirdlərə də təmənnasız
yardım göstərmək üçün onalyn dərslər keçirlər. Müəllimlər onlayn dərslərini
müxtəlif platformalar – zoom, whatsap, skayp proqramları vasitəsilə həyata
keçirirlər. Onlar şagirdlərin geri qalmaması üçün əllərindən gələni edirlər”.
Ekspertin sözlərinə görə, onlayn platformalar vasitəsilə dərs keçən müəllimlər
arasında repetitor müəllimlər də çoxluq təşkil edir: "Onlar əvvəllər üz-üzə
keçdikləri dərslərdə şagirdlərinə ayırdıqları diqqətdən indi daha çox diqqət
ayırırlar ki, şagirdlərdə hər hansı geriləmə olmasın”. A.Həsrətin fikrincə, bu
məsələdə, məsələn, Rusiya ilə paralellər aparmaq doğru deyil. Belə ki, qonşu
ölkənin təhsil proqramlarında bizim təhsil proqramlarında olduğu kimi yeni təlim
proqramı - kurikulum, açıq və qapalı testlərlə
deyil, köhnə sistemə uyğun sual-cavablar (EGE) qaldığı üçün köhnə müəllimlər
üstünlük təşkil edir: "Onlara da məzmun öyrənmək üçün üz tuturlar. Bizdə isə
repetitorluqla məşğul olan və xüsusi kurslarda dərs deyən müəllimlərə diqqət
etsəniz, yaşı 55-60-a qədər olan, yəni İKT bilik və bacarıqlarına malik müəllimlərdir.
Məzmun əldə olunması ilə yanaşı, bacarığın da əldə olunması əsas götürülür. Bu
baxımdan, repetitor kimi daha yaşlı müəllimlərin yanına gedən yoxdur. Çünki tələbə
uyğun olaraq, valideynlər özləri orta yaş həddində olan repetitor müəllimlərə
üstünlük verirlər”. Ekspertin sözlərinə görə,
hazırda İKT bacarığı olan müəllimlər repetitorluqdan geriləməyiblər: "Elə müəllim var ki, evində İKT avadanlığı yoxdur.
Amma biz bir neçə iş adamlarına müraciət etdik. Onlar ya şagirdin evi üçün
internetin çəkilməsini təmin ediblər, ya da müəllimin özünə şərait yaradıblar.
Hansısa imkanlı valideyn bunu edib ki, övladlarının dərs aldığı sinfin şagirdləri
təhsildən geri qalmasınlar. Biz müəllimlər də birləşib bütün şagirdlərimizi mövcud
platformalardan istifadə etməklə sabaha hazırlamağa hazırıq”.
Tarix müəllimi Pərviz Ağalarov bildirir ki, koronavirus pandemiyası ilə bağlı elan olunan xüsusi karantin rejimi repetitorluğa xeyli ziyan vurub. Xüsusilə İKT
bacarığı olmayan müəllimlər, demək olar ki, işsiz qalıb. Belə ki, bu müəllimlər
daha çox orta və yaşlı nəslə məxsusdur: "Orta məktəblər onlayn dərslərə keçiblər.
Həmçinin Təhsil Nazirliyi "Virtual məktəb” layihəsini irəli sürüb. Dövlət
İmtahan Mərkəzi də onlayn dərs və sınaqlara keçdiyindən, qeyd etdiyim
kateqoriyadan olan müəllim-repetitorlara müraciət edən şagirdlər və
abituriyentlər artıq yenidən rəsmi təhsil ocaqlarına üz tuturlar. Belə deyək
ki, pandemiya abituriyentləri xeyli dərəcədə
yenidən təhsil verən rəsmi strukturlara
qaytarıb. Amma İKT bacarığı olan müəllimlər, xüsusilə gənclər dərslərini yaranmış şəraitə uyğun olaraq, online
formada keçirlər. Yəni pandemiya və karantin rejiminin qaydalarına baxmayaraq,
repetitorluq hələ də davam etməkdədir. Təbii ki, buna daha çox meyl edənlər də
məhz yuxarı - 10-11-ci sinif şagirdləridir”. P.Ağalarovun sözlərinə görə,
bacarıqlı repetitorlar müxtəlif proqramlardan – zoom, diskord, skype və s.
istifadə etməklə online dərslər keçirlər: "Bəzi
müəllimlər isə "youtube” kanalı açmaqla dərslərini davam etdirməkdədirlər.
Valideynlər də aylıq ödənişlərini karta ödəməklə həyata keçirirlər”.
P.Ağalarovun fikrincə, distant təhsil və ya online dərslər ənənəvi təhsilin
yerini verə bilməz: "Bu, xüsusilə təhsilalanların bilik və bacarıqlarının
yoxlanması prosesində öz mənfi təzahürlərini büruzə verir. Məsələn, verilən test
tapşırıqlarının yerinə yetirilməsi ciddi problemdir”.
Bununla
belə, dünyanın hər yerində ekspertlər hesab edirlər ki, çətinliklər və qüsurlar
olsa belə, onlayn təhsil, virtual məktəb və ya teledərslər pandemiya dövründə təhsilverənlər
və təhsil alanlar üçün vəziyyətdən yeganə çıxış yoludur. Repetitorlar da, dərs
verdikləri təhsilalanlar da bu gəminin sərnişinləridir.
Təranə Məhərrəmova