Neft Fondunun aktivlərinin artması uğurlu nəticədir
İki gün öncə Azərbaycan
Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) 2016-cı ilin yanvar-sentyabr ayları üzrə gəlir və
xərclərinə dair məlumat açıqlanıb. Belə ki, cari ilin yanvar-sentyabr ayları
ərzində ARDNF-nin büdcə gəlirləri 6 618,6 mln. manat, büdcə xərcləri isə 3
823,1 mln. manat təşkil edib. 2016-cı ilin yanvar-sentyabr ayları ərzində
ARDNF-nin neft və qaz sazişlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı gəlirləri 5
883,8 mln. manat, o cümlədən mənfəət neftinin və qazın satışından 5 867 mln.
manat, bonus ödənişləri 0,1 mln. manat və tranzit gəlirləri 13,4 mln. manat və
akrhesabı ödənişlər 3,3 mln. manat təşkil edib. Fondun vəsaitinin idarə
olunmasından əldə edilən gəlirlər 734,8 mln. manata bərabər olub. Valyuta
məzənnələrinin dəyişməsindən yaranan fərq ilə bağlı ARDNF-nin büdcədənkənar
gəliri 2 612,3 mln. manat təşkil edib. Hesabat dövrü ərzində ARDNF-nin 2016-cı
il büdcəsinin icrası çərçivəsində 3 260,0 mln. manat vəsait dövlət büdcəsinə
transfert edilib. Qaçqın və məcburi köçkün ailələrinin məskunlaşdırılması və
sosial-məişət vəziyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə tədbirlərin həyata
keçirilməsinə 73,8 mln. manat, Samur-Abşeron suvarma sisteminin yenidən
qurulmasına 39,1 mln. manat, "Bakı-Tbilisi-Qarsyeni dəmir yolu"
layihəsinin maliyyələşdirilməsinə ARDNF-dən 48,6 mln. manat vəsait ayrılıb.
20,8 mln. manat vəsait "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin xarici
ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət Proqramı"nın maliyyələşdirilməsinə
yönəldilib. "Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi üzrə isə 241,9 mln. manat, "STAR” neft
emalı kompleksinin tikintisi layihəsində Azərbaycan Respublikasının iştirak
payının maliyyələşdirilməsinə isə 127 mln. manat vəsait ayrılıb. 2016-cı il
ərzində ARDNF-nin idarə edilməsi ilə bağlı xərcləri 11,9 mln. manat təşkil
edib.
2016-cı il oktyabrın 1-nə
Fondun aktivləri 2016-cı ilin əvvəlinə (33 574,1 mln. ABŞ dolları) nisbətən
6,7% artaraq 35 822,1 mln. ABŞ dollarına ( Bu vəsaitin valyuta ifadəsində
33949,6 mln. ABŞ dolları investisiya portfelinin, 1872,5 mln. ABŞ
dolları isə manat hesabının payına düşür) bərabər olub.
Mövzu haqda fikirlərini
bölüşən ekspertlər bu göstəriciləri uğurlu hesab edirlər. Bu barədə iqtisadçı-ekspert Pərviz Heydərovla söhbətləşdik. O, qəzetimizə
açıqlamasında dedi ki, 2016-cı il oktyabrın 1-nə ARDNF-nin aktivlərinin 2016-cı
ilin əvvəlinə olan 33 574,1 milyon ABŞ dollarına nisbətən 6,7 % artaraq 35
822,1 milyon təşkil etməsi əsasən iki səbəblə əlaqədardır. Birincisi, neftin
qiyməti bu il hələ ki əlverişli olub. Belə ki, ilin əvvəlində neftin qiyməti bir
müddət 40 dollardan da aşağı düşdüsə də, sonradan qiymət yuxarı qalxdı.
Üstəlik, həm dövlət büdcəsi üzrə, həm də ARDNF üzrə 2016-cı il üçün neftin
qiymətini əvvəl 50 ABŞ dolları civarında proqnozlaşdırmışdılar. Fevralda isə bu
rəqəm 25 dollara salındı: "İkinci səbəb isə ondan ibarətdir ki, yanvar-sentyabr
aylarında fondun xərcləri strukturunda ən çox məbləğ – 3 milyard 260 milyon
manat dövlət büdcəsinə transfertin payına düşüb ki, bu məbləğ də cari ildə
büdcəyə proqnoz edilən transfertlərin cəmi 42,8 %-ni təşkil edib. Yəni kəsirlə
həyata keçirilib. Çox güman ki, ilin sonuna kimi nəzərdə tutulan həcm də tam
həyata keçirilməyəcək. Ona görə də 2016-cı ilin yekunları üzrə aktivlərin 34
milyard dollar səviyyəsində olacağı proqnoz edilir. Hazırda neftin qiyməti 50
dollar civarındadır. Növbəti il üçün orta illik qiymətin 40-45 dollardan yuxarı
olacağı gözlənilir ki, həm dövlət büdcəsi üzrə, həm də ARDNF üzrə qiymətin 40
ABŞ dollarında götürülməsi planlaşdırılır. Bu isə o deməkdir ki, gələn il də
Fondun gəlirləri elə builki səviyyədə olacaq. Ümumiyyətlə, Fond 2017-ci ildə aktivlərini
daha 1 milyard dollaradək artırmağı planlaşdırır. Bu da, yenə qeyd edirəm ki,
gələn ilin büdcəsində neftin orta ixrac qiymətinin hər barel üçün 40 dollardan
müəyyənləşdiriləcəyi ilə əlaqədardır. Çünki gələn il qiymətlərin bu ilkindən az
da olsa baha olacağı gözlənilir”.
Ekspertin fikrincə, mənfəət
neftinin həcmində də azalma çox olmayacaq: "Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, bu
siyasət qorunub saxlanılmalıdır. Yəni dövlət büdcəsinə transfert bacardıqca az
həyata keçirilməlidir, neftin dünya bazarlarına nəzərən qiyməti isə mümkün
dərəcədə aşağı səviyyədə götürülməlidir. Mən 2017-ci ildə qiymətin hələ 35 ABŞ
dolları civarında götürülməsini istəyərdim”.
Şəfa Tapdıq