Neft Fondu Beynəlxalq Bankda 1 milyard dollar depozit yerləşdirib
Azərbaycan
Respublikasının Dövlət Neft Fondu (ARDNF) Azərbaycan Beynəlxalq Bankında (ABB)
1 milyard dollarlıq depozit yerləşdirib. Başqa sözlə, ARDNF 2001-ci ildən sonra
ilk dəfə kapitalını daxili bazara yerləşdirib. Contact.az-ın məlumatına görə, bu, hökumətin xahişi ilə baş
verib. Neft Fondunun 1 milyard dollar depozitindən ABB-nin xarici borclarının
ödənilməsi üçün istifadə ediləcək.
Beynəlxalq Valyuta Fondunun
(BVF) məlumatına görə, AMB və Maliyyə Nazirliyinin auditi göstərib ki, ABB-nin PSİ
aktivləri 7 mlrd. manata (aktivlərin 70%-i) yaxındır: "Bankın 3 mlrd. dollar
xarici öhdəlikləri var. ABB gözləyir ki, hökumət onun üçün əlavə 500 mln. AZN
ayıracaq. Bundan başqa, AMB ABB-yə 1 mlrd AZN subordinasiyalı borc verib,
ABB-ni daimi gəlirlə təmin etmək üçün 5%-lə 3 mlrd. manat depozit cəlb edib”.
Hesabata əsasən,
ABB-nin səhmdarı olan Maliyyə Nazirliyi 2016-cı ilin sonuna kimi bankda payını
95%-ə çatdıracaq. Hesabatda bildirilir ki, 2014-cü ilin sonunda Maliyyə
Nazirliyinin payı 51%, 2015-ci ilin sonunda 85% olub. Bu ilin sonuna bu
göstərici 95%-ə çatacaq.
İqtisadiyyat Nazirliyinin İqtisadi İslahatlar Elmi
Tədqiqat İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Pərviz Heydərov "Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, ARDNF-nin
xaricdə yerləşdirilmiş vəsaitlərindən bir hissəsinin ölkəyə gətirilərək
banklarda yerləşdirilməsi təklifləri çoxdan dövriyyədə idi: "Məsələn, manatın
məzənnəsinin ucuzlaşmasının qarşısını almaqdan ötrü də bu cür təklif irəli
sürənlər var idi. Lakin manatın məzənnəsinin ucuzlaşmasının qarşısını nisbətən
almaqdan ötrü Neft Fondunun vəsaitlərindən bir qisminin ölkəyə gətirilərək
yerli banklarda yerləşdirilməsi təbii ki, həmin vəsaitlərin də daxili valyuta
bazarında və digər yollarla "əriməsindən" başqa heç bir məqsədə
xidmət edə bilməzdi. O baxımdan ki, bunu birincisi, bank sektorunun hazırkı
vəziyyəti, ikincisi, mövcud iqtisadi şərait və şərtlər və ən nəhayət, üçüncüsü,
manatın məzənnəsinə real təzyiq amilləri diqtə edirdi”.
İqtisadçının sözlərinə görə, bilavasitə bank
sektorunda yaranmış məlum vəziyyət nöqteyi-nəzərdən isə valyuta ehtiyatlarından
istifadə məsələsi nəzərdən keçirilə bilərdi: "Belə ki, buna hətta zərurət də
var idi. Amma bu, heç bir halda bankların daxili borclarının silinməsi, kredit
təkliflərinin yaxşılaşdırılması və genişləndirilməsi, habelə müştəriləri ilə
münasibətlərinin yoluna qoyulması üçün istifadə oluna bilməzdi. Çünki belə
məsələlərin həlli üçün valyuta ehtiyatlarından və yaxud, ümumiyyətlə, Neft
Fondunun aktivlərindən istifadə heç bir effekt verə bilməz. Söhbət yalnız
banklarımızın xarici öhdəliklərinin ödənişinə və ya yerinə yetirilməsinə
yardımdan gedə bilərdi ki, belə bir təkliflə 1-2 il öncə mən də çıxış etmişdim.
Belə ki, yazmışdım ki, daxili valyuta bazarında nisbətən uzunmüddətli sabitliyə
nail olmaq üçün kommersiya banklarının xarici öhdəliklərini müvəqqəti olaraq
Mərkəzi Bankın və yaxud Neft Fondunun öz üzərinə götürməsini nəzərdən keçirmək
olar və lazımdır. Bu mənada ARDNF-nin Beynəlxalq Bankda 1 milyard dollarlıq
depozit yerləşdirməsi təqdirəlayiq haldır. ABB sistem əhəmiyyətli bankdır. Və
odur ki, onun sağlamlaşdırılması bütün bank sektoru üçün vacib şərtdir. Artıq
bunun üçün hökumət xeyli iş görüb və müvafiq addımlar atıb”.
P.Heydərov qeyd etdi ki, valyuta bazarımızda
gərginlik yaradan bir amil də məhz bundan ibarətdir. Belə ki, ABB üçün ayrılan
vəsaitlər manatla olduğundan təəssüf ki, dolayı yolla milli pul vahidimizin
dəyərinə həm də neqativ təsir bağışlayıb: "Odur ki, ARDNF-nin ABB-yə depozit
yerləşdirməsi xarici valyuta ilə olduğundan manatın məzənnəsi üçün də mənfi
təsir bağışlamayacaq. Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, bu cür sistem əhəmiyyətli
banklarımızın sağlamlaşdırılması məqsədilə məhz Neft Fondunun vəsaitlərindən
istifadə zəruri xarakter daşımaqdadır”.
Neft Fondunun bu addımının davamlı olmasına gəlincə,
P.Heydərov dedi ki, söhbət hələ ki sağlamlaşdırma tədbirlərindən gedir.
Gələcəkdə ABB beynəlxalq səviyyəli quruma çevrilərsə və tam sağlam, yüksək
rentabelli bank olaraq fəaliyyət göstərməyə başlayarsa, Neft Fondu tərəfindən
depozit yerləşdirilməsi, sözsüz ki, davam etdirilə bilər. Amma indiki halda bu,
müəyyən bir çərçivədə həyata keçiriməlidir.
"Ekonomiks”
Beynəlxalq İqtisadi Araşdırmalar Birliyinin (BİAB) sədri, iqtisad elmləri
doktoruFikrət Yusifovun sözlərinə
görə, Neft Fondu tərəfindən atılan bu addım Beynəlxalq
Bankın sağlamlaşdırılmasına dair hökumətin müəyyən etdiyi kursa uyğundur: "Beynəlxalq
Bankın bank sistemindəki rolu kifayət qədər böyükdür. Hazırda bank sistemində
mövcud olan kredit portfelinin və əmanətlərin böyük bir hissəsi məhz bu bankın
payına düşür. Bu səbəbdən də bankla bağlı strategiya ən qısa vaxt ərzində onun
sağlamlaşdırılması işini başa çatdırmaqdan ibarətdir. Neft Fondunun və başqa
təşkilatların bundan sonra müvafiq addımlar atacağı da gözləniləndir. İqtisadi
islahatların geniş vüsət aldığı indiki dönəmdə bu islahatlara dəstək ola biləcək
bank sisteminin formalaşdırılması çox mühüm bir məsələdir. Bu sahədə Beynəlxalq
Bankdan da gözləntilər böyükdür. Ona görə də hökumət bankın sağlamlaşdırılması
üçün bütün zəruri tədbirləri görür”.
Aygün Asimqızı