Nə məktəb məni dartırdı, nə də ki futbol... - Gör-götür
Uşaqdan böyüyə, hamımız onu "Şir evdən getdi” filmi
ilə tanıyırıq. Uşaq yaşlarında çəkildiyi filmlərlə, yaratdığı obrazlarla həmyaşıdlarının
qibtə etdiyi şəxs olub. Amma bu məşhurluq xarakterini dəyişməyib. Çünki düşünür
ki, heç bir fərdi nailiyyət səni başqa insanlardan üstün edə bilməz.
"Gör-götür” rubrikamızın budəfəki qonağı aktyor, rejissor, Əməkdar incəsənət xadimi
Elxan Cəfərovdur.
- Mavi
ekranın sehrinə uşaq vaxtından qapılmısınız. Hər kəsin qibtə etdiyi uşaqlığınız
olub. Uşaqlığınızla qürur duyursunuzmu?
- Keçmişə baxanda mənə elə gəlir ki, o uşaq mən
deyiləm. Sanki, balaca Elxan başqa oğlan idi. Düzdür, hər hadisə, keçirdiyim
hisslər yaddaşımdadır. Amma o uşağı özüm hesab etmirəm. Yadımdadır, özümü ilk dəfə
ekranda görəndə bəyənməmişdim.
- Həmyaşıdlarınız
həyətdə futbol oynayanda siz kinoya çəkilmisiniz... "O uşaq” çəkiliş meydançasında darıxırdımı?
"bitsəydim futbol oynayardım” düşüncəsi olubmu?
- Çəkiliş meydançası o qədər maraqlı idi ki...
Düzdür, çox çətin idi. Qızmar günəşin altında 6 ağır projektor yanır, üstünə
tuşlanırdı. Amma meydançadakı yaradıcı ab-hava, televiziyadan tanıdığım
aktyorları görməyim, onlarla tərəf müqabili olmağım çox maraqlı idi. Həmin vaxt
futbol yadıma düşmürdü (gülür-A.Ə). Hər gün yeniliklərlə rastlaşmaq məni darıxmağa
qoymurdu. İlk dəfə çəkiliş meydançasına 8 yaşımda düşmüşəm. Uşaq kimi
formalaşmağım kinostudiyada olub. 6 yaşımdan kinostudiyada müntəzəm uşaq
obrazlarını səsləndirirdim. Bu dünya mənim üçün çox maraqlı idi. Nə məktəb məni
dartırdı, nə də ki futbol. Yaşıdlarımla təmasda olmadığım üçün uzun müddət
dostlarım olmamışdı. Amma sonradan o dövr keçdi. Əslində,10 film 2 ildə çəkildi
və yenidən normal uşaqlığıma qayıtdım. Adaptasiya məsələsində çətinlik çəkdim.
Tanındığıma görə, bütün uşaqların mənə qarşı reaksiyası eyni olmurdu. Kimisi mənlə
dostluq edirdi, kimisi qibtə ilə yanaşırdı. Nifrət edənlər də az deyildi.
Ümumilikdə, münasibət pozitiv idi.
- Psixoloqlar
deyir ki, xüsusilə uşaqlıq illərindən məşhurluq insanın xarakterini dəyişir. Məşhurluğunuz
başınızı gicəlləndirdimi?
- Xeyr, o mərhələ rahat idi. Eqo baxımından
problemim olmadı. Mən sovet dövründə böyümüşəm. Məşhur olduğuma görə, əlavə
bonuslarım yox idi. Uşaq idim, məktəbli idim. Kinoya çəkilən vaxtlarda kinoya
gedirdim, məktəb vaxtlarımda məktəbə gəlirdim. Uşaqlar qibtə edirdi düzdür,
amma ona görə deyildi ki, mən məşhur idim. Ona görə idi ki, mən arada məktəbə gəlməyə
bilirdim. Anlayırdım ki, heç bir fərdi nailiyyət səni başqa insanlardan üstün
edə bilməz. Ailəm, nəsil-köküm mənimlə fəxr edirdi, amma məşhur olmağım özümə
çatmırdı.
- Müsahiblərinizdən
birində deyirsiniz ki, valideynlərinizdən aldığınız ən önəmli öyüd dünyanı sevmək
və gözəlləşdirməkdir...
- Hər bir valideyn övladına sevgi aşılayır, həyatda
özünü itirməməyi tövsiyə verir, çətin vəziyyətlərdə düzgün addım atmağa yönəldir.
Atam rejissor, anam jurnalist idi. Anam Azərbaycan ədəbiyyatının gözəl bilicilərindən
biri idi. Yadımdadır ki, mənə şeirlər deyir, nəsr əsərlərindən hissəciklər
oxuyurdu. Bəzən narazılıq edirdim, dinləmək istəmirdim. Amma valideynin və
uşağın düşüncələri arasında fərq odur ki, uşaq həmişə oyuncaq axtarır, valideyn
onu kamilləşdirir. Valideynlərimin mənə aşıladığı sevgi, verdikləri öyüd nəsihət,
oxuduqları kitablarla mən dünyanı gözəlləşdirə biləcəyimi anladım. Həm də incəsənətin
ümdə vəzifəsi dünyanı gözəlləşdirməkdir.
- O qədər dəyərli
işlərə imza atmısınız. Amma etiraf edək ki, "Şir evdən getdi” mütləq ilk anılır
və xüsusi tanınır. Bu, sizi qıcıqlandırmır ki?
- Xeyr. Əvvəllər bu barədə düşünürdüm... Amma yaşlandıqca anlayırsan ki, hər bir
insanın taleyində simvolik nöqtələr olur. Məhz həmin nöqtələr həyatını dəyişir.
Bu, yəqin ki, mənim taleyimdir. İndi əsəbiləşmirəm. Etiraf edim ki, həmin filmdəki
obrazımı bu gün rejissor kimi bəyənmirəm. Mən uşağı fərqli oynadardım. Bu filmlə
anılmaq əvvəl məni qıcıqlandırsa da, artıq o həyatımı tam fərqli qiymətləndirirəm.
- İstedadı
atanızdan aldığınızı söyləmisiniz. Maraqlıdır, Mailə Muradxanlıdan sizə nə
keçib?
- Ana... nə deyim ki... Ata aparıcı, təyinedici qüvvədir.
Amma dünya sevgisi, daxili stabillik, özünü idarə etmək, insanlara qarşı həssas,
duyğulu münasibəti Mailə xanımdan öyrənmişəm. Onun elə dahiliyi ana sözünün
özündədir.
- Uşaqlıqdan
məşhur filmlərə çəkilən Elxan Cəfərov niyə sonralar aktyorluqdan rejissorluğa
keçdi?
- Biz Moskvadan qayıdanda SSRİ tam dağılmamışdı,
qarışıq dövr idi. O vaxt sənətlə məşğul olmaq mənasız bir şeyə çevrilmişdi. Sənət
sonradan dirçəldi. O dövrdə aktyorluq etmək mümkünsüz idi. Aktyorluq elə sənətdir
ki, qəlbini açmalısan. Aça bilmədinsə, yüksək sənətə nail ola bilməyəcəksən. Mən
o dövrdə aktyor kimi yaşayıb, fəaliyyətlərini davam edən sənətkarlara pərəstiş
edirəm. Həmkarlarım aktyor peşəsində çox çətinliklə üzləşdilər. Elə bil ki, kiməsə
ürəyini açırsan, səni veclərinə almırlar. Ona görə də aktyorluqdan rejissorluğa
keçdim. Valideynlərim də mənim fikirlərimi hər zaman dəstəkləyiblər. Çin fəlsəfəsində
belə bir söz var ki, sən öz yolunu tapmısansa, artıq sənə müəllim lazım deyil.
Ondan sonra həyat özü müəllimdir. Mənim də bu yolda müəllimim əvvəlcə atam,
sonra həyat oldu.
- Elxan bəy,
xarici görünüşə önəm verirsiniz. Hətta yeniyetməlik dövründəki dəyişikliyiniz
sizi depressiyaya salıb...
- Gülür.(A.Ə). Uşaq vaxtı yaraşıqlı idim. Saçlarım da
çox idi. Hətta dükandan su alanda, mənə bəzən "qızım” deyə müraciət edirdilər.
Əsəbiləşirdim ki, mən oğlanam, qız deyiləm. Birdən-birə yeniyetməlik dövrü
başladı, fizioloji dəyişikliklər oldu. Üzüm yekəldi, burnum böyüdü, əllərim dəyişdi.
Bu, əhval-ruhiyyəmə öz təsirini göstərməyə bilməzdi. Bəlkə də, aktyorluqdan
imtina etməyimdə bu vəziyyətin də rolu olub.
- Akrtisa
Gülzar Qurbanova ilə evlisiniz. Tanışlıq tarixçənizdən danışaq...
- Gülzar xanımla eyni məktəbdə təhsil almışıq. O, məndən
iki sinif aşağı, bacımla oxuyurdu. O vaxtdan münasibətlərimiz var idi. Mən onu
birinci sinifdən tanıyıram. Amma ailə quracağımız haqqında heç vaxt düşünməmişdim.
Moskvaya universitetə daxil olanda, onlar hələ oxuyurdular. Sonra mən əsgər
getdim. Qayıdanda Gülzarla münasibətlərimiz yenidən başladı və ailə qurduq.
- Gülzar
xanım 3 filminizdə rol alıb. Maraqlıdır, aktrisa kimi hansısa təklifinizdən
imtina etdiyi olubmu?
- Sonucu filmim "Yarımıq xatirələr”də ilk növbədə
Gülzar xanıma müraciət etdim, razılaşmadı. Gürcüstandan aktrisa tapdım, testlər
edildi. Hətta Belarusa çəkilişlərə də getdim. Bir ay idi ki, çəkiliş gedirdi
Gülzar xanım mənə zəng vurdu ki, Elxan bilirsən, mən fikirləşdim ki, bəlkə də
oynayaram, amma mən onu mənfi qəhrəman etməyəcəm. Rejissor kimi qəbul etdim və
doğru da alındı.
- Rejissorla
aktrisanın izdivacının hər iki şəxsin karyerasında hansı izləri olur?
- Yaradıcı prosesdir. Əlbəttə ki, həyat yoldaşım da mənimlə
məsləhətləşir, mən də ondan məsləhət alıram. Biz ən əsası dostuq. Hər hansı aktyor seçəndə, mütləq
Gülzar xanımla məsləhətləşirəm. Çünki o, teatrda işlədiyi üçün daim onlarla sıx
münasibətdədir. Biz bir-birimizdən bəhrələnirik. Düzdür, toqquşmalar da olur,
fikirlərimiz üst-üstə düşmür. Amma ümumilikdə biz ailəyik. Bir filmdə izləmişdim.
İnsanlarda həyat o qədər idealdır ki, emosiyaya yer yoxdur. Emosiyasız dünya
süquta uğrayar. İnsan səhvləri olduğu qədər insandır və səhv etdikcə təzələnir.
Ona görə də, toqquşmalar, təzadlar bizim dostluğumuza mane ola bilmir.
- Həyat
yoldaşınızla dost olduğunuzu vurğulayırsınız. Maraqlıdır, çəkiliş povilyonunda
münasibətiniz necədir? Kaprizlidirmi?
- Xeyr. Mənim yanımda kapriz ola bilməz. Desport
deyiləm. Çalışıram hamıya məhəbbətlə yanaşam, amma çox inadkaram. Fikirlərimi
aktyora, aktrisaya çox dəqiq çatdırıram. Sevgi dolu Elxanın iti fikirləri tez qəbul
olunur. Qəddar deyiləm, amma inadkaram. Bunu həyat yoldaşım da bilir və qəbul
edir.
- Olurmu ki,
həyat yoldaşınız olduğu üçün Gülzar xanıma daha çox ərk edəsiniz...
- Gülzar xanımı çəkdiyim ilk filmdə belə vəziyyət
yaranmışdı. Ondan daha çox tələb edirdim. Amma sonra gördüm ki, rejissor olaraq
peşəyə düzgün münasibət deyil. Bütün aktyorlardan nə almaq istəyirəmsə, bunu
hansı metodlarla edirəmsə, mütləq Gülzar xanıma da elə yanaşmalıyam. Məxsusi
münasibət olmamalıdır. Gülzar xanım birinci filmdə məndən küsmüşdü. Çox təzyiq
göstərirdim. Etiraz edirdi ki, hamıyla şirin danışırsan, mənlə sərt. Sonra başa
düşdüm ki, mən öz düşüncəmi deyil, onun fərdi düşüncəsini işə salmalıyam.
- İki uşaq
atasınız. Elxan Cəfərov necə atadır və tərbiyədə əsas prinsipləri nədir? Deyirlər
müasir dövrdə övlad böyütmək çətindir...
- Ailədə mənəvi mühit çox vacibdir. Biz Gülzar
xanımla çalışırıq ki, bu mühiti qoruyaq. Əlbəttə, övladlarıma aşılayacağım ən
vacib fikir sevgidir. Belə bir söz var ki, övladlarınıza sevgi aşılayın, çirkinliyi
onsuz da dünya özü onlara göstərəcək. Amma sevgisiz onlar məhv ola bilərlər.
Əsas vəzifəmiz insanlara sevgi və vətənpərvərlik hissini aşılamaqdır. Vətənpərvərlik
haqqında boğazdan yuxarı çox danışmaq olar. Əsas onu hiss etməkdir.
- Adətən, orta
və yaşlı nəsil gəncləri tənqid edir, bəyənmirlər. Həmçinin gənclər də, onların
fikirləriylə razılaşmırlar. Facebookda gənclərin sizə olan xüsusi sevgisini
görürük. Siz buna necə nail olmusunuz?
- Qızımın 25, oğlumun 18 yaşı var. Qızım 14-15
yaşına çatdıqda, mən dərk etdim ki, artıq gənc deyiləm. Bu gün də hər hansı bir
yerdə gənc görən kimi mənə elə gəlir ki, öz balamdır. Bu, mənim özümdən asılı
deyil. Məncə, hər bir yaşlının içində gənclərə sevgi var. Yaşlılar ona görə gənclərdən
gileylidirlər ki, gənclərin xoşbəxtliyini istəyirlər və böyüklərə elə gəlir ki,
onların getdiyi yol gəncləri xoşbəxtliyə aparmır. Bu, həmişə belə olacaq. Amma
yaşlılardan fərqli olaraq başa düşürəm ki, nailiyyət, inkişaf, xoşbəxtlik fərdi
işdir. İnsan məsləhətə qulaq asmalıdır, ələlxüsus da gənclər. Amma yaşlılar da
bilməlidir ki, Allah deyillər. Onların da səhvi var. Ona görə də istər gənci,
istər yaşlısı əhval-ruhiyyən xoşbəxtdirsə, sən xoşbəxtsən. Xoşbəxtlik fərdi
münasibətin nəticəsində yaranan haldır. Gənclərə dəfələrlə demişəm ki, hər
hansı bir nailiyyət qazanmaq xoşbəxtliyin timsalı deyil. Nailiyyət gözəldir, o
daha çox xalqına, ailənə lazımdır. Özün də qürurlanırsan, amma xoşbəxtliyin
formulu daxil nailiyyətlərlə sıx bağlıdır. Ona görə də, gənclərin üzərinə getmək
lazım deyil.
- Maraqlıdır,
gənclərdə bəyəndiyiniz xüsusiyyət hansıdır?
- İti zəka. Mən bugünkü gəncliyimizdə bunu görürəm.
Müasir gənclikdə analitik düşüncə daha aktiv işləyir. Bundan əlavə, bütün dünya
xalqlarının tarixçəsini oxuyanda, başa düşürəm ki, mənim xalqım dünyanın ən gözəl
xalqıdır. Bizi bütün xalqlardan fərqləndirən sevgidir. Gənclik də sevgi
doludur. Bizim qanımızda muğam, mədəniyyət, böyüyə hörmət var və bu gənclərə də
aşılanıb.
-
Pozitivsiniz. Pozitiv olmaq, günə pozitiv başlamaq üçün hansısa sirriniz varmı?
- Birinci növbədə Allaha inanmaq lazımdır. Bir dəfə
qəbir üstündə ailə üzvlərimi ziyarət edərkən, molla mənə dedi ki, islam özünü həyata
təslim etmək deməkdir. Allaha inam təkcə həyatdan yaxşı şeylər gözləmək deyil.
İnsan inanmalıdır ki, bir qapı bağlanırsa, mütləq digər qapı açılır. Düzdür, o qapı bağlananda sənə elə gəlir ki,
hər şey bitir. Amma sən özünü təslim et. Daha sonra anlayacaqsan ki, o qapı sənin
xeyrinə bağlanıb, ardında mütləq yaxşı hadisə baş verəcək. Həyatı sevmək, gözəlləşdirmək
lazımdır. Həyat şansdır və sınaqlarla doludur. Onu dərk edə bilirsənsə, xoşbəxt
və pozitiv olursan.
Aygün ƏZİZ