Bakı 13°C
Nasizmin dirçəlişi - Baltikdən Ermənistana qədər
Son illər bir sıra ölkələrdə qəribə bir tendensiya hiss olunmaqdadır.
Daha çox Qərbdən daxil olan ideoloji xətdə faşizm ideologiyasına rəğbət açıq
hiss olunur, nasist əlaltıları olan şəxslər qəhrəmanlaşdırılır. Bu sırada
faşistlərin əlaltısı olmuş daşnak Qaregin Njde ilə də bağlı qalmaqal güclənir.
Məsələ ondadır ki, rəsmi Yerevan nəinki bu şəxsi qəhrəmanlaşdırır, hətta onun
abidəsini də ucaltmaqdan çəkinmir. Bu yaxınlarda Rusiya Dövlət Dumasında
keçirilən müzakirələrdə postsovet məkanına daxil olan ölkələrdə, o cümlədən
Ermənistanda faşist ideologiyasının gücləndiyi barədə fikirlər səslənib,
müzakirələr aparılıb. Rusiya Federasiya Şurasının sosial siyasət üzrə
komitəsinin sədr müavini, professor Lyudmila Kozlovanın "Nezavisimaya qazeta”da
çıxan məqaləsində də bu məsələ xüsusi qabardılıb.
Onun sözlərinə görə, son
vaxtlar tarixin yenidən yazılması və İkinci dünya müharibəsinin nəticələrinə
təkrarən baxılması cəhdləri ilə üzləşirik: "Məqsəd isə bəllidir. Sovet
ordusunun və xalqının Hitler Almaniyası üzərində qələbəsini nəyin bahasına
olursa-olsun kiçiltmək. Faşizm və nasizm birdəfəlik olaraq keçmişdə qalmalıdır.
Lakin biz bu gün görürük ki, faşizmlə mübarizə aparmış qəhrəmanlar, veteranlar
təhqir olunur, qəbirləri, abidələri dağıdılır. Eyni zamanda nasizmlə mübarizədə
canlarını fəda etmiş insanların ruhi təhqir edilir. Ən pis olanı odur ki,
nasizmin qəhrəmanlaşdırılması baş verir, nasizm simvolikası yayılır,
hitlerçilərlə əməkdaşlıq edənlər milli qəhrəmanlar səviyyəsinə qaldırılır”. Onun qənaətincə, bir sıra Avropa ölkələrində
artıq nasizmin qəhrəmanlaşdırılması kursu götürülüb. Məsələn, İtaliya hökuməti
Mussolininin vətənində faşizm muzeyinin bərpası barədə bəyanat səsləndirib,
Çernoqoriyada keçmiş həbs düşərgəsinin gecə klubuna çevrilməsi, restoran və SPA
mərkəzlərinin açılması nəzərdə tutulub. Polşada müharibə iştirakçılarının
abidələri dağıdılır. Maraqlısı odur ki, postsovet məkanında da analoji hallar
baş qaldırır. Ukraynada faşist əlaltıları Stepan Bandera və Roman Şuxeviç milli
qəhrəmanlar elan ediliblər. Bu ilin yanvarında Banderanın doğum günü ilə bağlı
tədbirlər keçirilib. Halbuki, bu şəxs faşistlərlə sıx əməkdaşlıq edib. Ötən il
isə faşist cəza dəstələrində xidmət etmiş şəxslərin yaxınlarına mükafatlar
təqdim edilib. Həmin şəxslər isə Kiyev yaxınlığında on minlərlə yəhudinin qətlə
yetirilməsi əməliyyatlarında iştirak ediblər. Kiyev operasının arxasında isə
yəhudilərin Babi Yara göndərilməsi əmrini verən şəxsin heykəli qoyulub. Rusiyalı
senator hesab edir ki, bu qərarı verənlərə qarşı "nasizmin təmizə çıxarılması
cəhdi” üzrə cinayət işinin açılmalıdır.
Nasizmin qəhrəmanlaşdırılması cəhdləri Baltik ölkələrində də
güclüdür. Estoniyada faşistlərə xidmət etmiş 20-ci eston diviziyasının
veteranlarının yürüşü artıq ənənə şəklini alıb. O cümlədən Latviyada da bu
ənənə güclüdür. Faşizm caniləri və onların ideologiyası qəhrəmanlaşdırılır.
Buskda Hitler ordusunun əsgərlərinin xatirəsinə abidə qoyulub. Latviyada
faşizmin qəhrəmanlaşdırılması qanunverici səviyyəyə kimi qaldırılıb. Burada
müharibə iştirakçıları, faşizm əlaltıları ilə eyni səviyyədə tutulub. Qanun bu
ilin fevralın 1-dən qüvvəyə minib. Rusiyalı professor xanımı özündən çıxaran
hal özünü Kremlin strateji müttəfiqi elan edən Ermənistanın atdığı addımlardır.
Belə ki, bu ölkənin rəhbərliyi Rusiyanın narazılığına baxmayaraq, Yerevanın
mərkəzində faşist əlaltısı, üçüncü Reyxlə sıx əməkdaşlıq etmiş Qaregin Njdeyə
abidə ucaldıb. Rusiya Federasiya Şurası səlahiyyətlisini daha çox narahat edən
odur ki, Yerevanda Njdeyə abidə qoyulmasının təşəbbüskarları Bolqarıstanın
Pliske şəhərində də abidə qoyulmasını planlaşdırırlar. "Halbuki, bu şəxs İkinci
dünya müharibəsi başlayanda faşistlərlə əməkdaşlığa başlamış və dəfələrlə
erməni əsirlər qarşısında çıxış edərək onları SSRİ-yə qarşı döyüşməyə çağırıb.
Hətta deyirdi ki, Almaniya uğrunda canını qurban verən, Ermənistan uğrunda
həlak olmuş olur. Cəza əməliyyatlarında iştirak etmiş bu şəxsin dəstələri dinc
sakinlərdən ibarət 20 min insanın ölümünə səbəb olub. Onun əli bizim minlərlə
baba və nənələrimizin qanına bulaşıb”, - deyə məqalədə vurğulanır. Müəllif
bildirib ki, bu yaxınlarda Dumada gedən müzakirələrdə də bu məsələni qabardıb.
Onun qənaətincə, abidələrin qurulması və dağıdılması hər bir dövlətin suveren
hüququdur: "Lakin hakimiyyət orqanları tək ictimaiyyətin fikrinin deyil, həm də
dünya ictimaiyyətinin mövqeyinin nəzərə almalıdır. Dünya ictimaiyyəti isə faşizmi
bəşəriyyət üçün ən böyük fəlakəti adlandırıb”. Maraqlı odur ki, Rusiya tərəfi
bu məsələyə loyal yanaşır. Axı necə olur ki, eyni hal Ukraynada və Baltikyanı
ölkələrdə daha sərt formada tənqid edilir, Ermənistanda isə sadəcə, Kozlova
səviyyəsində bəyanatlarla kifayətlənirlər.
Azər NURİYEV
