“Musiqi var ürək üçün, musiqi var çörək üçün”
Ötən gün dirijor, Qara Qarayev adına Dövlət Kamera
Orkestrinin bədii rəhbəri, Xalq artisti, "Şöhrət” ordenli
Teymur Göyçayev "Şərq” qəzetinə müsahibəsində maraqlı bir mövzuya toxunub.
T.Göyçayev hazırda estrada musiqisinin olmaması və müasir bəstəkarların
yoxluğundan şikayətlənib: "Əvvəllər bəstəkarlar var idi ki, estrada musiqiləri
yazardılar, müğənnilərlə işləyərdilər. O bəstəkarlıq ənənəsi itib, o tandem
qalmayıb. Səhnəmizdə ən böyük problem savadsızlıqdı. Bu gün musiqilərin bu
qədər bayağı olmasının səbəbi savadsız musiqiçilərlə çalışmaqdır. İndi hər
yerindən duran, sintezator çalan bəstəkar olur. Kompüter vasitəsilə musiqi
yaranmır. Musiqinin rəngi, ruhu olur. Bu gün peşəkar bəstəkarlara müraciət
olunmur”.
Xalq artisti son illər estrada səhnəsində yeni
nəfəs, yeni tərzin yoxluğundan da şikayət edib: "Bu gün estrada musiqisi
toyxanalara yol açıb. Estrada musiqisi toyxanaya ayaq açıb deyə, o sahədə
vəziyyət ürəkaçan deyil. Estrada musiqisi peşəkarlıqdan kütlə musiqisi
səviyyəsinə enib. Estrada musiqisi kütlənin zövqü ilə ayaqlaşmağa başlayıb”.
"O mahnılara efirə çıxmazdan əvvəl heç olmasa yön verin”
Əməkdar artist,
bəstəkar Gövhər Həsənzadə Teymur Göyçayevlə fikirlərinin üst-üstə
düşdüyünü qeyd etdi: "2 il bundan qabaq Tofiq Quliyevin 100 illiyi çərçivəsində
ilk dəfə olaraq respublikada bəstəkarların estrada mahnı müsabiqəsi keçirildi.
Mən də orda münsiflər heyətinin üzvü idim. Müsabiqə elan olunduqda,
televiziyalarda, saytlarda anonslar getdi. Qeyd olundu ki, özünə bəstəkar deyən
hər bir şəxs bu müsabiqədə iştirak edə bilər. Nəticədə bütün iştirak edən
bəstəkarlar konservatoriya məzunları, Bəstəkarlar İttifaqının üzvləri oldu.
Efirlərdə özlərini bəstəkar kimi təqdim edən o insanların mahnılarını müsabiqədə
görə bilmədik. Düzdür, bu gün təhsil almış, peşəkar bəstəkarlar var. Ancaq
onların PR-ı yaxşı işləmir. Bu baxımdan media nümayəndələri, televiziyalar,
radiolar aktiv deyil. KİV, televiziyalar nəyi təbliğ edirsə, insanlar ona doğru
can atır. Əgər televiziya vasitəsi ilə peşəkar musiqi təbliğ olunsa, o gənclərə
efirlərə çıxmağa şərait yaradılsa, təbii ki, insanlar bunu qəbul edəcək. Televiziyada
efirə cavabdeh olan insanlar orada nümayiş olunan mahnıları, ifaları peşəkar
cəhətdən dəyərləndirib məsuliyyəti üzərlərinə götürsələr, əlbəttə ki, bu bizi acınacaqlı
vəziyyətdən çıxarar. Mən bütün bunların səbəblərini efirlərin musiqi
təbliğatının azlığında görürəm. Məsul şəxslərdən xahiş edirəm ki, radiolarda və
televiziyalarda nümayiş olunan musiqilər ya peşəkarların nəzarətindən keçsin, ya
da efirdə göstərməmiş özləri bir baxsın. Heç olmasa, o mahnılar efirə çıxmazdan
əvvəl onlara yön versinlər. Axı Azərbaycan musiqisi bu deyil. Bizim efirlərə
tək özümüz baxmırıq, bizdən başqa dünyanın istənilən ölkəsindən baxan əcnəbi
vətəndaşlar var. Efirdən ancaq səviyyəli, gözəl musiqilərimizi təqdim etməliyik”.
"Bu biabırçı musiqilər heç gənclərin ürəyinə yol tapmır, qaldı ki,
professorun”
Bəstəkar, ifaçı,
aparıcı Murad Arif dünyanın hər yerində bu cür proseslərin baş
verdiyini deyir: "Teymur Göyçayev elə fikirlər səsləndirib ki, mən bunları
şərhsiz buraxmalıyam. Çünki onun sözlərində böyük həqiqət var”.
T.Göyçayevin "kompüter vasitəsilə musiqi yaranmır”
fikrinə gəlincə isə, müsahibimiz deyir ki, musiqi ürəkdən yaranar: "Yəqin ki,
bu şəkildə çalışan insanlar var. Heç bir şəkildə bu fikirlər mənə aid deyil. Professorumuz
Teymur müəllim qlobal bir prosesdən danışıb. Çox təəssüf ki, dünyanın hər
yerində bu proseslər yaşanır. Çox təəssüf ki, bu gün musiqilərdə melodizm
azalıb. Ola bilər ki, bu, sosial faktordur. Ümumiyyətlə, musiqi sahəsində
peşəkarlıq daha da azalıb. Siz trendlərə baxın, trendlərdə ən son dinlənilən
mahnılar bilmirsən ya repdir, ya meyxana. Bir gün ərzində yarım, bir milyon
baxış sayı toplayır, cəmiyyətimiz isə bu musiqilərin arxasınca gedir. Burada
televiziyaların böyük rolu var. Mən artıq 9 aydır ki, televiziyaya çıxmıram. Qeyd
etdiyim bu biabırçı musiqilər heç gənclərin ürəyinə yol tapmır, qaldı ki,
professorun”.
"Bu gün insanlar pop musiqilərini daha çox dinləyirlər”
Bəstəkar, ifaçı
Rubail Əzimov isə məsələ ilə bağlı deyir ki, estrada musiqisində
professional anlayışı yoxdur: "Uşaqlıqdan Teymur Göyçayevə qibtə etmişəm. Bizim
üçün doğrudan da canlı əfsanələrdən biridir. Onun fikirləri ilə razıyam. Qeyd
edim ki, estrada musiqisində professional anlayışı yoxdur. Sovet dövründə "4-də
4” ritmində
olan mahnılar estrada mahnıları adlanırdı. Estrada deyilən bir anlayış
ümumiyyətlə yoxdur. Var klassik musiqi, bir də var pop musiqisi. Yəni populyar
musiqi. Pop musiqisi qəmli, ritmik və s. ola bilir. Bu gün bütün dünya
ölkələrində klassik musiqi ilə məşğul olan musiqiçilər var. Hansı ki, onlar öz
ömürlərini buna həsr ediblər və peşəkar musiqiçilərdir. Ancaq populyar
musiqiçilər isə müxtəlif adlarla səslənir - trend, mövsüm musiqisi və sair.
Bunlar əvvəlcədən təyin olunmuş bir dövr – 6 ay, bir il üçün nəzərdə tutulmuş
musiqilərdir. Hansı ki, nəzərdə tutulan bu müddət ərzində həmin mahnılardan istifadə
edilir və sonra mahnı unudulur. Həmin mahnılar pul qazanmaq üçün nəzərdə
tutulub. Klassik musiqi ilə pop musiqisi arasındakı fərq bunlardır. Musiqi var
ürək üçün, musiqi var çörək üçün. Bir var klassik musiqi - bu əsl musiqidir.
Klassik musiqi heç vaxt ölmür. Ancaq bu gün insanlar pop musiqilərini daha çox
dinləyirlər. Heç kəs yalandan deyə bilməz ki, mən evdə oturub Mozartı
dinləyirəm. O musiqilərin yeri tam başqadır. Mən hər zaman bu musiqiləri üstün
tutmuşam”.
R.Əzimov qeyd edir ki, müasir musiqiçilər,
bəstəkarlar kütlə üçün işləyir: "Bizim o klassik musiqiçilərlə müqayisə
olunmağımız heç bir halda düzgün deyil. Klassik musiqi bu gün dinlənilən bütün
musiqilərin sütunudur. Hansı ki, bütün musiqilər onun üstündə qurulub. "Gangnam
style” mahnısının gətirdiyi qazanc, məşhurluq, izləyicilərin sayı klassik
musiqilərdəkindən öndə ola bilir. Bu, zamanın tələbidir. Mən hər zaman klassik
musiqinin formatlarını qorumuşam. Amma əgər sırf klassik musiqiyə köklənsəm,
kənarda qalacam. Açıq deyirəm, elə olsa nə o yanlıq olacam, nə də bu yanlıq.
Teymur Göyçayevin dediyi sözlərlə tam razıyam. Ancaq Teymur müəllim də bilir
ki, gündəlik tələbata uyğun olan pop musiqisinin o musiqiyə heç bir aidiyyəti
yoxdur. Onlar müqayisə olunmaz şeylərdir”.
"Biabırçı musiqilərə bir əlac qılsalar, yaxşı olardı”
Bəstəkar, müğənni
Pərviz Mahmudov da bizim söhbətində Teymur Göyçayevin fikirləri
ilə razılaşdığını bildirdi: "15 ildir ki, bu sənətdə çalışıram. Çalışdığım
müğənnilər cəmiyyətdə sevilən, tanınan, yüksək kateqoriyalı ifaçılardır. Teymur
müəllim bunu indiki bütün bəstəkarlara
şamil etməyib. Bayağılığa qaldıqda isə, hər dövrdə belə hadisələr olub.
Sadəcə, əvvəlki illərdə hazırlanan bayağı mahnılar ictimaiyyətə göstərilmirdi
və bu şəkildə təbliğ olunmurdu. O vaxtlar pul xətrinə hər kəsi efirlərə
buraxmırdılar. Əslində bu gün musiqi aləmindəki proses məni çox narahat edir.
Düzdür, bu gün də çox istedadlı və zövqlü bəstəkarlarımız var. Özümdən götürüm,
mən bayağı mahnılar ifa edən ifaçılarla işləmirəm. Çalışdığım insanlar
cəmiyyətdə sayılıb-seçilən nüfuzlu sənətçilərdir. Onlardan xalq artistləri Brilyant
Dadaşova, Aygün Kazımova, əməkdar artist Röya və sairləri misal çəkə bilərəm”.
Pərviz Mahmudov nəyisə deyərkən yaxşı və pisi
ayırmağın vacibliyini vurğuladı: "Əgər 3-4 nəfər ortaya düşüb bayağı mahnılar
yazırsa, bu o demək deyil ki, bugünkü mahnılar və bəstəkarlar bayağıdır. Aranjemanlar
əvvəllər canlı ifa olunurdu. Bu gün müasir pop musiqisi necə belə ola bilər
axı? Bayağı musiqi anlayışı ayrı, pop musiqi isə tamam ayrı bir dünyadır.
Deyirlər ki, bu gün ərsəyə gələn mahnılar 3 günlükdür. Mən bu sözləri özümə aid
hesab etmirəm. 10 il bundan qabaq yazdığım mahnılar hələ də oxunur, dinlənilir.
Ancaq bu gün hind ritmləri altında,
meyxana janrında hazırlanan biabırçı musiqilərə bir əlac qılsalar, yaxşı
olardı”.
Xəyalə Rəis