Moskva ilə Ankaranın ticarət müharibəsi bitir?
Türkiyə ilə Rusiya arasında daha çox iqtisadi məsələlər ətrafında
yaşanan problemlər bir neçə müddətdir ki, gündəmdən düşmür. Referendum öncəsi pik
həddə çatan bu gərginlik Rusiya tərəfinin Türkiyədən idxal olunan bir sıra kənd
təsərrüfatı məhsullarına qadağa tətbiq etməsi ilə start götürüb. Türkiyə tərəfi
də bunu cavabsız qoymayaraq, bu ölkədən idxal olunan taxıla rüsum tətbiq edib.
Müzakirə olunan başqa bir məsələ isə Türkiyədə keçirilən referendumdan sonra
Kremlin prezident Ərdoğanı təbrik etməməyi idi. Referendumdan yalnız iki gün
sonra Rusiya prezidenti Vladimir Putin türkiyəli həmkarına qələbə münasibətilə
təbrik ünvanlamışdı. Bel bir vəziyyətdə, Türkiyə tərəfi ilk addım ataraq,
Moskvaya baş nazirin müavini Mehmet Şimşeyin başçılığı ilə nümayəndə heyəti
göndərib. Səfər zamanı nümayəndə heyəti Rusiya tərəfindən tətbiq olunan
iqtisadi tədbirlərə son qoyulması məsələsini rus səlahiyyətlilərlə müzakirə edib.
İqtisadiyyat naziri Nihat Zeybekçinin də aralarında olduğu nümayəndə heyəti
Rusiya baş nazirinin müavini Arkadi Dvorkoviç və müşayiətindəki heyətlə
birlikdə tətbiq olunan iqtisadi qadağalara son qoyulmasını müzakirə edib. Şimşek
toplantıdan sonra özünün "tvitter” səhifəsində Rusiya səfərini dəyərləndirərək belə
yazıb: "Moskvada səmərəli görüş keçirildi. Bütün problemləri müzakirə etdik.
Mayın əvvəlində yenidən bir araya gələrək, sürətli həll yolları ortaya
qoyulacaqdır”. İqtisadiyyat naziri Nihat Zeybekçi də "tvitter” səhifəsində
bunları yazıb: "Rusiya ilə ticarət əlaqələrimizin gerçək potensialına qovuşması
üçün Moskvadayıq. Rusiya ilə ikitərəfli əlaqələri inkişaf etdirmək üzrə
heyətlər bir araya gəldi.Gələcək həftəRusiyadantexniki
heyətTürkiyədəolacaq. Rusiya baş nazirin müaviniArkadiDvorkoviçdə
mayın6-7-də Türkiyəyəgələcək”.
Türkiyə mətbuatı da iki ölkə arasında yaşananları müzakirə mövzusuna
çevirib. "Milliyet” yazır ki, referendumdan sonra Türkiyə Rusiya ilə
münasibətlərdə ticarət problemlərini həll etmək üçün aktiv fəaliyyətə keçib.
Qəzet türkiyəli heyətin Moskvada keçirdiyi görüşdən sonra tərəflərin qısa zaman
kəsiyində qarşılıqlı məhdudiyyətlərin aradan qaldırmağa çalışdıqlarını yazıb.
Görüş zamanı meyvə və tərəvəzin ixrac-idxalına qoyulan qadağanın aradan
qaldırılması barədə razılıq əldə edilib. Bundan əlavə, bir sıra sektorlar üzrə
qoyulan qadağalar, ilk növbədə biznesin qurulması və türk işçilərin cəlb
edilməsi, əvvəlki viza rejiminə qayıdılması, avtomobil yükdaşımaları ilə bağlı
tələblər Rusiya tərəfinin diqqətinə çatdırılıb. Qərbi Aralıq Dənizi İxracatçıları
İttifaqının sədri Mustafa Satıdcı Rusiyaya edilən səfərlə bağlı "biz
hadisələrin pozitiv inkişafını gözləyirik” deyib. Türkiyə kənd təsərrüfatı
məhsullarının (pomidor, üzüm, nar və s.) Rusiyaya ixracının zəruriliyinə
toxunan Satıdcı bildirib ki, iki ölkə arasında böhran başlamamışdan əvvəl
ixracatçılar planlarını müxtəlif ölkələr üzrə qurmuşdular, lakin qeyd etməliyik
ki, Rusiya ilə ticarət hər bir ölkə üçün əhəmiyyətlidir. Onun sözlərinə görə,
Türkiyə Rusiya üçün kənd təsərrüfatı sahəsində əvəzolunmaz ölkədir. Türkiyədən
göndərilən məhsullar da Rusiyanı tam qane edir.
Türkiyə Fermerlər Assosiasiyasının rəhbəri Hüseyn Demirtaş da Rusiyanın
Türkiyə kənd təsərrüfatı məhsullarına tətbiq etdiyi embarqoya münasibət
bildirib. Onun sözlərinə görə, meyvə-tərəvəz istehsalçıları növbəti dəfə ziyana
düşüblər: "Lakin Türkiyə yeni bazar tapdı, məhsullarını Ukraynaya göndərdi.
Hansısa qaydada onlar Rusiyaya da gedir. Bir sıra məlumatlara görə, Rusiyaya
mallar İraq vasitəsilə göndərilir. Siyasətçilər diplomatik dildən istifadə
etməlidirlər. Avropa İttifaqında da bazarlarda problem yaşanır. Dövlət ixrac
məsələsində heç kimdən asılı olmamalıdır. Bundan əlavə, ilk növbədə kiçik və
orta biznes müəssisələrinə dəstək gərəkdir”. Məlumata görə, Rusiyanın böhrandan sonra Türkiyəyə qarşı
tətbiq etdiyi sanksiyalardan dəyən zərər 1,5 mlrd. dollar təşkil edib.
2014-2016-cı illərdə isə Türkiyə 1,7 mlrd. dollar itirib. Rusiya mətbuatı yazır
ki, türk pomidorlarına tətbiq edilən qadağa yerli istehsala müsbət təsir edib.
Lakin Rusiyanın "Rosselxoznadzor” qurumunun rəhbərinin köməkçisi Aleksey
Aleksenko bildirib ki, türk pomidorlarına qoyulan qadağa aradan qaldırıla bilər:
"Biz belə bir vəziyyət müəyyən etmişik - türk pomidorları Rusiyaya digər
ölkələr vasitəsilə daxil olur. Bu səbəbdən də biz qadağanı götürə bilərik.
Bunun nə vaxt baş verəcəyini isə demək çətindir. Biz bunu türk həmkarlarımızla
müzakirə edəcəyik”. "Yeni Şafak” isə yazır ki, Türkiyənin Rusiyanı buğda idxalına
görə rüsum tətbiq edilməyən ölkələr sırasından çıxarması Kremli pis vəziyyətə
salıb. Moskvada səfərdə olan Rusiya nümayəndə heyətinin tərkibində olan
Zəkəriyyə Mete deyib ki, onlar Rusiya tərəfinə çox əlverişli şərtlər təklif
ediblər. "Avropa İttifaqı Rusiyaya qapılarını bağladıqda biz rusları müdafiə
etdik. Lakin ruslar ən xırda məsələlərlə bağlı bizə qırmızı kart göstərdilər.
Siyasətdə çatlar ola bilər. Lakin bunlar siyasətlə də həll olunur”, - deyə Mete
bildirib.
Azər