Bakı 24°C
Moskva ilə Ankara arasında növbəti gərginlik
Türkiyə ilə Rusiya arasında münasibətlərdə yenə gərginlik müşahidə
olunur. Moskva ilə Ankara arasında gərginlik bu dəfə Türkiyədə istirahət etməyə
qərar verən rus turistlərinin başında çatlaya bilər. Belə ki, "Rosaviasiya”
Rusiya aviakompaniyalarına Türkiyə aeroportlarına çarter reyslərinin
dayandırılması barədə teleqram göndərib. İdarədən buna səbəb kimi Türkiyə
daxilindəki siyasi vəziyyət göstərilir. Rusiya nəşrlərinə açıqlamasında
"Rosaviasiya”dakı mənbə də bunu təsdiqləyib.
Qeyd edək ki, Rusiya hakimiyyət orqanları Türkiyəyə çarter reyslərini
2015-ci ildə - Türkiyənin öz hava məkanında Rusiyaya məxsus təyyarəni
vurmasından sonra dayandırıb. Lakin 2016-cı ildə iki ölkə prezidenti - Vladimir
Putin və Rəcəb Tayib Ərdoğanın görüşündən sonra münasibətlər normallaşıb.
Ardınca da Rusiyadan Türkiyənin kurort şəhərlərinə uçuşlar və turistlərin axını
yenidən start götürüb. Bu ilin əvvəlindən isə yay aylarında Türkiyədə istirahət
etmək üçün yerlərin sürətlə bronlaşmasına başlanılıb. Məlumat üçün bildirək ki,
Türkiyə Rusiya turistlərinin ən çox səfər etdikləri ölkələr sırasındadır.
Rusiya Turoperatorlar Assosiasiyasının hesablamalarına görə, tək ötən ilin yanvar-sentyabr
aylarında (tətbiq edilən moratoriumun qüvvədə qalmasına baxmayaraq) 545 min
insan gedib. Bu ilin əvvəlindən isə artıq bu sayda turist Türkiyədə istirahət
etmək üçün turoperatorlara müraciət edib. Hal-hazırda Türkiyədə 10 minə yaxın
rusiyalı turist var.
Yeni qalmaqal isə təsadüfi deyil. Belə ki, növbəti qalmaqal Ankaranın
Rusiyanı taxıl ixracı güzəştindən məhrum etməsi ilə başlayıb. Tətbiq edilən rüsum
taxıla görə 130 faiz, düyüyə görə isə 45 faiz artıb. Bu ilin martında Türkiyə
hökuməti Rusiyanı gömrük vergisindən azad olan ölkələr sırasından çıxarıb.
Söhbət taxıl, qarğıdalı, günəbaxan yağı, düyü, paxla və s. məhsulların ölkəyə
idxalından gedir. İndi həmin mallara 130 faizlik rüsum tətbiq edilir. Bu da
faktiki olaraq idxalın tam dayandırılması deməkdir. Ankara atdığı bu addımı
qarşı tərəfin türk məhsullarına qarşı tətbiq etdiyi qadağanı tam şəkildə aradan
qaldırmaması ilə izah edir. Məsələn, türk tomatlarına tətbiq edilən qadağalar
hələ də qüvvədədir. Halbuki, qardaş ölkədə istehsal olunan bu məhsulların 60
faizi Rusiyaya ixrac olunurdu.
Rusiya tərəfi bunu daxili istehsalı gücləndirməklə izah edib. "Biz
Rusiyaya qarşı təzyiq göstərilməsini qəbul və rədd edə bilmərik. Son vaxtlar bu
istiqamət üzrə Rusiya istehsallı məhsullarda artım hiss olunur”, - deyə
Rusiyanın kənd təsərrüfatı naziri Aleksandr Tkaçev bildirib. Ankarada fəaliyyət
göstərən Beynəlxalq Strateji Tədqiqatlar Təşkilatının eksperti Kərim Xas
bildirib ki, çarter reyslərinin ləğvi Türkiyəyə qarşı tətbiq edilən müvəqqəti
təzyiq vasitəsidir. Əsas məram Rusiya taxılına qarşı tətbiq edilən rüsumun
aradan qaldırılmasıdır.
Özü də gərginlik tək ticarət və turizm sahəsində deyil. Suriya
məsələsi iki ölkə arasında əməllicə problemlər yaradır və heç biri də geri
çəkilənə oxşamır. "Rusiya ilə Türkiyənin Suriya məsələsində fikir ayrılıqları
var”. Bunu ötən gün Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov jurnalistlərə açıqlamasında
deyib. O, yaxın zamanda Putinlə Ərdoğan arasında görüşün nəzərdə tutulmadığını
da bildirib.
"Rusiyanı narahat edən hal Türkiyənin ümumiyyətlə Suriyadan çıxmaq
istməməsidir”. Bunu isə Türkiyənin "T24” qəzeti yazır. Qəzet yazır ki, Türkiyənin Suriyaya edilən
kimyəvi hücumu pisləməsi də Moskvada narazılıq doğurub. "Al-Monitor” nəşrində
dərc edilən məqalədə müdafiə analitiki Arda Mevlutoğlu yazır ki, "Ankarada bir
çoxları hesab edir ki, ABŞ-ın Suriyaya hücumu ABŞ-ın YPG döyüşçülərindən
asılılığını azaldacaq – Türkiyə də məhz bunun həsrətindədir.
Lakin Ankara ABŞ-ın hücumunuhər növ dəstəklə təmin edəcəyi
barədə tələsik bəyanat verdi.Bu, Tramp və Rusiya prezidenti Vladimir
Putin arasında məngənə ola bilər.Həm də Türkiyənin kəskin dönüşlərə
ehtiyacı olmadığı vaxtda. Post-İŞİD mərhələsində Suriyanın yenidən qurulması
zamanı Türkiyənin Tramp və ya Putin ilə sövdələşə biləcəyi məsələsihələ
də açıq qalır. Ankaranın siyasəti daha ölçülü-biçili, sakit və proseslərin
inkişafına əsaslanmış olmalıdır”. Müəllif yazır ki, Suriyanın gələcəyi ilə
bağlı Rusiya və ABŞ arasında nüfuz mübarizəsi gedir: "Ankara bəzən son dərəcə
Vaşinqtonpərəst və bəzən Moskvapərst olur. Buna görə Türkiyə ziddiyyətli,
gözlənilməz oyunçu kimi qəbul olunur”.
Beləliklə, indi hamını belə bir sual düşündürür - Türkiyənin
Əsədəqarşı düşmənçiliyi Rusiya ilə münasibətlərdə yeni gərginliyə səbəb
olacaqmı? Suriya hava məkanında ABŞ və Rusiya arasında koordinasiya və
rabitənin ləğvi Türkiyənin əməliyyatlarına necə təsir edəcək? Çox güman ki, bu
suallara yaxın gələcəkdə cavab tapmaq mümkün olacaq. Daha dəqiq desək,
Birləşmiş Ştatların Suriya siyasətini dəqiqləşdirdikdən sonra. Hər halda görünən
odur ki, Tramp administrasiyası hər vəchlə Əsəd rejiminin ləğvini tələb edir.
Bu cür yanaşma isə Kremlin ürəyincə deyil.
Azər
