Minlərlə insana sevinc bəxş edən addım
Azərbaycanda
insan hüquq və azadlıqlarının təmin olunmasına və müdafiəsinə diqqətlə
yanaşılır. Çünki, bu, demokratik dəyərlərin başlıca meyarlarından biridir.
Bununla yanaşı, ölkəmizdə humanizm ənənələrinin təşəkkül tapması və
möhkəmlənməsi də daim diqqət mərkəzində saxlanılıb. Xüsusən də ümummilli lider
Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra demokratikləşmə ilə yanaşı,
cəmiyyətimizin bütövlüyünə xidmət edən humanizm ənənələrinin təməli qoyulub. Ulu
öndərin xalqın təkidli tələbi ilə 1993-cü ildə siyasi hakimiyyətə
gətirilməsindən öncə bu sahədə vəziyyət heç də ürəkaçan olmayıb. Belə ki,
Azərbaycanda həm keçmiş sovetlər ittifaqı zamanı, həm də dövlət müstəqilliyini
bərpa edəndən sonra Cinayət Məcəlləsində ölüm cəzası nəzərdə tutulub. Rəsmi
statistikaya görə, 1988-ci ildə 5 nəfər, 1989-cu ildə 6 nəfər, 1990-cı ildə 3
nəfər haqqında ölüm hökmü icra edilib. Bundan sonra üç il ərzində ölüm hökmləri
icra olunmadığı halda 1993-cü ilin fevral ayında 8 nəfər barəsində ölüm
hökmləri tələsik yerinə yetirilib. Ali Sovetə o dövrdə sədrlik edən İsa
Qəmbərov 1992-ci il iyunun 16-da 7 nəfərin bağışlanma haqqında vəsatətlərini,
əslində, buna səlahiyyəti olmadığı halda rədd edib və bu barədə müvafiq
fərmanlar imzalayıb. Ölkəyə rəhbərlik edən Əbülfəz Əliyev isə 1993-cü il
yanvarın 5-də ölüm cəzasına məhkum olunmuş iki şəxsin vəsatətlərinin rədd
edilməsinə dair fərman verib. Beləliklə, 8 nəfər haqqında ölüm hökmü icra
olunub, bir nəfər bu hökm icra edilənə qədər həbsxanada vəfat edib.
Lakin 1993-cü
ilin 15 iyununda ümummilli lider Heydər Əliyevin siyasi hakimiyyətə
gətirilməsindən sonra demokratikləşmə mərhələsinə qədəm qoyan Azərbaycanda humanist
aktların həyata keçirilməsi ənənəsi formalaşıb. Ulu öndər hakimiyyətdə olduğu
bütün dövrlərdə humanizm məfkurəsindən çıxış edib, mərhəmət və insanpərvərlik
kimi ən ali keyfiyyətləri əldə rəhbər tutub. Onun humanizm ideyalarına böyük
önəm verməsi və real həyatda bunu təcəssüm etdirən addımlaratması, o
cümlədən cinayət törətmiş və bu əməlindən peşmançılıq keçirən şəxslərin 1995-ci
ildən başlayaraq bağışlanması, 1998-ci ildən ölüm hökmünün icrasının
dayandırılması, vətəndaş həmrəyliyinə xidmət etməklə yanaşı, insanların
hakimiyyətə olan etimadını daha da artırıb. Məhz ulu öndərin təşəbbüsü ilə
Azərbaycanın o dövrdəki Cinayət Məcəlləsində ölüm cəzası ilə əlaqədar olan
maddələrə yenidən baxılıb. Bununla bağlı Milli Məclisin qəbul etdiyi qərarlarda
21 maddədən ölüm cəzası götürülüb. 1998-ci ildə ölkəmizdə ölüm hökmü tamamilə
ləğv edilib. Həmin il yanvarın 22-də ümummilli lider H.Əliyev bəyanat verərək
ölüm hökmünün ləğv edilməsi təşəbbüsünü irəli sürüb. Bəyanatda ölüm hökmü ilə
bağlı bütün məsələləri ətraflı təhlil edən ulu öndər bildirib ki, Cinayət
Məcəlləsində ölüm hökmü ilə əlaqədar olan bütün maddələr dəyişilməlidir və bu
hökmə məhkum olunmuş insanların cəzası müvafiq qaydada uzunmüddətli cəzalarla
əvəzlənə bilər. O, bununla əlaqədar Milli Məclisə qanunvericilik təşəbbüsü ilə
təqdimat göndərib. Həmin il Milli Məclis ölüm hökmünün tamamilə ləğvi ilə
əlaqədar təşəbbüsü dəstəkləyərək tarixi qərar qəbul edib. Beləliklə,
Azərbaycanın adı Şərqdə ilk olaraq bu cəzanı ləğv edən ölkə kimi tarixə düşüb.
Bu amil də xüsusi qeyd edilməlidir ki, Azərbaycan Avropa Şurasına tamhüquqlu
üzv qəbul edilməmişdən hələ 3 il öncə ölüm hökmünü ləğv etməklə, yüksək
humanizm nümayiş etdirib.
Ümummilli lider
Heydər Əliyevin humanistliyin nəticəsində Azərbaycanda əfv və amnistiya təsisatları
yaradılıb, 1995-2003-cü illərdə 7 amnistiya aktı və 32 əfv fərmanı qəbul
edilib. Bu amnistiya aktları 77 mindən çox insana şamil edilib, bunlardan 21
min 325 nəfəri cəzasının çəkilməmiş hissəsindən azad olunub. Ulu öndər
tərəfindən imzalanan əfv fərmanları ilə 3 mindən artıq şəxs bağışlanaraq
cəzalarından azad edilib. Ulu öndər Heydər Əliyev böyük humanistlik nümayiş
etdirərək imzaladığı əfv fərmanları ilə, hətta 1994-1995-ci illərdə dövlət
çevrilişi cəhdlərində iştirak edən insanların da bir qismini bağışlayıb.
Ümummilli lider Heydər Əliyev siyasi kursunun layiqli davamçısı, prezident İlham
Əliyev tərəfindən də 2003-cü ildən indiyə qədər imzalanan çoxsaylı əfv
fərmanları ilə ailə vəziyyəti, həbsxanadakı davranışı nəzərə alınaraq minlərlə
məhkum cəzasının çəkilməmiş hissəsindən azadlığa buraxılıb, cəzaları
yüngülləşdirilib, neçə-neçə ailəyə sevinc bəxş edilib. 2016-cı ilin Novruz
Bayramına qədər Prezident İlham Əliyev sayca 29-cu əfv sərəncamı imzalayıb.
Dövlət başçısı həmin müddətə qədər 6 min 472 nəfər məhkuma azadlıq bəxş edib.
Ümumilikdə müstəqilliyimiz dövründə 11 dəfə amnistiya aktı, 64 dəfə əfv
sərəncamı icra olunub ki, bunlar sayəsində minlərlə insan azadlığa qovuşub,
yaxud cəzası yüngülləşdirilib.
Mayın 24-də Prezident İlham
Əliyev məhkum edilmiş bir sıra şəxslərin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100
illiyi münasibətilə əfv olunması haqqında daha bir sərəncamı imzalayıb. Əfv
sərəncamı ümumilikdə 634 nəfərə şamil olunub. Onlardan azadlıqdan məhrum etmə
cəzasına məhkum edilmiş 607 nəfər cəzanın çəkilməmiş hissəsindən azad edilib. Həmçinin
azadlıqdan məhrum etmə cəzasına məhkum edilmiş və cəzasının çəkilməsi təxirə
salınmış 1 nəfər, azadlıqdan məhrumetmə cəzasına şərti olaraq məhkum edilmiş 9
nəfər, cərimə cəzasına məhkum edilmiş 11 nəfər cəzadan və islah işləri cəzasına
məhkum edilmiş 6 nəfər cəzanın çəkilməmiş hissəsindən azad edilib. Əfv
sərəncamı 39 xarici vətəndaşa, o cümlədən 11 Gürcüstan, 5 Çin, 4 Rusiya, 4
İran, 3 Türkiyə, 3 Banqladeş, 2 Türkmənistan, 2 Qazaxıstan, hərəsinə 1-i
olmaqla Özbəkistan, Kamerun, Hindistan, Əfqanıstan, Ukrayna vətəndaşlarına və
vətəndaşlığı olmayan 3 şəxsə də şamil olunub. Bundan başqa, Nardaran
hadisələrində təqsirləndirilən Babayev Nadir Ağaəli oğlu, Qasımov Əliağa Mahmud
oğlu, Cabbarov Hilal Dəmir oğlu, Qurbanov Ələkbər Tofiq oğlu, Şahbazov Fail
Atabala oğlu, Şahbazov Natiq Atabala oğlu, Quliyev Məmmədhənfə Əbdülrəhman
oğlu, "2012-ci il Avroviziya işi"ndə təqsirləndirilən Abdullayev
Valeh Məmmədağa oğlu, həmçinin AXCP üzvü Fərəcov Elnur Hüseynqulu oğlu və
yazıçı Şəkərov Saday Əsəd oğlu da əfv olunanlar arasındadır.
Bütün bunlar Azərbaycan dövlətinin daim humanizm siyasətinə üstünlük verdiyini
növbəti dəfə nümayiş etdirir. Bu siyasət xalq tərəfindən dəstəklənir. Millət vəkili, hüquq müdafiəçisi Çingiz
Qənizadə prezident İlham Əliyevin bu addımını alqışladığını bildirib. Qeyd
edib ki, bu dəfə əfv sərəncamı 634 nəfərə şamil olunsa da, ümumilikdə minlərlə
insana sevinc bəxş edib: "Azərbaycan tarixində əfv sərəncamları çox olub.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin dövründə, eləcə də onun siyasi kursunun
davamçısı prezident İlham Əliyevin ölkəyə rəhbərlik etdiyi vaxtdan indiyə qədər
çoxsaylı əfvlər, amnistiyalar olub. İlk dəfədir ki, bu sayda məhkumun adı olan əfv
sərəncamı imzalanır. Bu həm də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaranmasının 100
illiyi ilə əlaqədardır. Əgər nəzərə alsaq ki, əfv olunan hər bir insanın ailə
üzvləri, yaxın-uzaq qohumları, dost-tanışları bu xəbəri sevinclə qarşılayır, o
zamana minlərlə insana sevinc bəxş edildiyinin fərqinə vararıq. Prezident İlham
Əliyev atdığı növbəti belə addımla öz humanistliyini növbəti dəfə nümayiş
etdirib. Əfv olunan insanlara səslənirəm ki, dövlət başçısının humanistliyindən
sui-istifadə etməsinlər, təkrar cinayət əməli törətməsinlər, bir daha zindana
düşməsinlər, cəmiyyətin digər üzvləri kimi normal həyatlarını yaşasınlar”.
Rufik İSMAYILOV