Milli Radioda “Xəbərlər”
Radio kütləvi informasiya vasitələri içərisində xüsusi rola malikdir.
Bu gün də informasiya təminatçısı rolunda çıxış edən radio öz varisləri
(televiziya, internet mediası) sırasında yenə də öz spesifik xüsusiyyətlərinə
görə öndə gedir. Çünki simsiz, naqilsiz, elektromaqnit dalğalarının köməyi ilə
geniş yayıma malikdir və istənilən an ona qulas asmaq və səsini eşitmək mümkündür.
İnsanın ən böyük tələbatından biri də informasiya istəyidir. İnsan övladı hər
şey haqqında maraqlanır. Yerin, göyün, kainatın elmi aspektdən açılışından
tutmuş, siyasi aləmdə baş verən ən xırda nüanslara qədər hər şeydən hali olmaq
barədə düşünür. Ona görə də radio kütləviləşən kimi insana təsir, şüuruna təlqinedici vasitə kimi
inkişaf etməyə başlayır və çoxşaxəli yaradıcılıq
sferasına çevrilir.
Radioya bugünün özündə də təzə
xəbər, informasiya almaq istəyi ilə qulas asılır.Ölkəmiz sovetlərdən ayrıldıqdan sonra zövqlərin dəyişməsi ilə radionun
siyasi məqsədlər üçün istifadəsinə demək olar ki, son qoyuldu, daha çox
mədəniyyətin bir parçasına çevrilməyə başladı. Buna baxmayaraq, yenə də informasiya
yönümlü olması nəzərə alınaraq dünya təcrübəsinə əsasən müasir radiojurnalistikada
hər iki sahənin bərabər, paralel aparılması məqsədəuyğun hesab edilir. "İnformasiya+musiqi” formatının tətbiqi dinləyiciyə həm xəbər
verir və həm də musiqi zövqü aşılayır. 90 yaşlı Azərbaycan Radiosu da bu formata köklənərək hər saatın tamamında auditoriyaya qısa xəbər
buraxılışı təqdim edir…
Bu il noyabrın 6-da Azərbaycan Milli Radiosunun, ölkədə ilk efirin
yaranışının 90 illik yubileyi qeyd olunacaq. 90 il ərzində radio Azərbaycanın
ictimai-siyasi və mədəni həyatında böyük rol oynayıb. Yubiley öncəsi mili
radionun "Xəbərlər” xidmətinin tarixinə və bugününə nəzər salmaq yerinə düşər…
1926-cı il noyabrın 6-da Bakıda radio fəaliyyətə
başlayandan sonra ölkədə işıq üzü görən qəzetlərin baş məqalələri xəbər əvəzinə
oxunurdu. Bu minvalla bir neçə il radio xəbərin ilk ünvanı kimi yox, qəzetlərə
istinadən xəbər yayımlayırdı. Ona görə də çoxları haqlı olaraq radionun 90 yaşı
ilə "Xəbərlər” xidmətinin yaşını eyniləşdirirlər. Radionun
ilk ictimai-siyasi və informasiya verilişi dövri mətbuatın güzgüsü olan "Radioqəzet”
idi. Ədəbi, ictimai-siyasi mövzuda verilişlər, radio qəzeti, son xəbərlər, gündəlik
meteoroloji məlumatlarQubad Qasımovun rəhbərlik etdiyi qrup tərəfindən
işlənirdi. 1932-ci ilədək radioda qəzet materialları oxunurdu. Oktyabr ayında
İnformasiya redaksiyası yaradıldı və "Son xəbərlər” proqramı efirə çıxdı. 1954-cü ildən radioda maqnit lentinin tətbiqindən
sonra "Son xəbərlər”də yaradıcılıq meyllərinin gücləndiyi, xüsusən operativlik,
canlı reportajların artımı müşahidə olundu.
1964-cü il oktyabrın 15-də Azərbaycan
radiosunun «Araz» xəbərlər və musiqi proqramı ilk dəfə efirə çıxdı. 1966-cı il
iyulun 13-dən "Son xəbərlər”in axşam buraxılışı efirdə "Günün səsi”ilə əvəzləndi...
"Araz”
radiosunun fəaliyyətinin genişlənməsi ilə informasiya yönümlü verilişlərin
sayında artım hiss olundu. İctimai-siyasi proqramlar çoxalmağa başladı. Ancaq "Xəbərlər”
proqramını ta əvvəldən bugünə kimi üstələyən, müasir dövrdə də onunla rəqabətə
tab gətirən ikinci bir redaksiya xidməti hələ ki yoxdur.
Bunun da bir sıra özəllikləri var.
Birincisi, insanların böyük əksəriyyəti radiodan yeni informasiya eşitmək
arzusunda olduğundan bu meyara əvvəldən indiyə kimi güclü fikir verilir. Dövrün
hər bir dönəmində baş verənlər maraq kəsb etdiyindən hadisələrin inkişafının
axarına güclü ümumxalq marağı nəzərə alınaraq
xəbərin əhatə dairəsi genişlənir. İkincisi, dünyada elmin, tərəqqinin inkişafı,
bütün sahələrdəki irəliləyişlər xəbərin mövzu və məzmun cəhətdən orijinal
olmasını təmin edir. O vaxt, bu vaxt xəbər həmişə təzə olur, öz məzmun etibarı
ilə dinləyiciyə nə isə yenilik verir. 50 il qabaq eşidilən xəbər necə maraq kəsb
edirdisə, müasir dövrdə də hər səslənən xəbər aktuallığı ilə seçilir.
"Xəbərlər” xidməti müxtəlif dövrlərdə, İkinci
Dünya müharibəsi illərində insanları radiodan asılı saldığı kimi, sonrakı illərdə
də - Azərbaycanın müstəqillik uğrunda
mübarizə apardığı dövrlərdə, 20 Yanvar hadisələri zamanı da, eləcə də 2016-cı il aprel ayının əvvəllərində Qarabağda
baş verənləri öyrənmək üçün, bir sözlə, ayrı-ayrı dönəmlərdə insanların
informasiya almaq istədiyi ən real ümid nöqtəsidir. Məhz ona görə də
radiojurnalistikanın inkişafı, təşəkkülü "Xəbərlər” xidmətinin daha geniş müstəvidə
fəaliyyəti ilə genişlənməyə başladı. Radiodakı veirlişlərin əksəriyyəti xəbərlərin
mövzu rəngarənliyindən qaynaqlandı. Efirdən eşidilən hər hansı bir mövzunu
genişləndirmək, haqqında bolluca bəhs etmək, diskussiya, geniş polemika açmaq
kifayətdir ki, yeni proqramların çoxalmasına səbəb olsun.
1968-ci ildə radionun "Xəbərlər”
redaksiyası hər gün birinci proqramla və "Araz” proqramı ilə 24 dəfə efirə
çıxırdı.
Baş redaktor Hacı Hacıyevin rəhbərlik
etdiyi kollektiv, Valid Sənani, Bəhram Rəcəbov, Altay Zahidov, Firuz Əhmədli və
sonrakı illər digər əməkdaşlar, Qalib Hidayətli, İlyas Adıgözəlli, Hidayət Səfərli
və digər reportyorlar gündəlik xəbər toplanışında operativlik nümayiş
etdirirdilər.
Qarabağ faciəmiz başlayandan, ermənilərin
torpaqlarımıza əli uzanandan sonra "Xəbərlər” redaksiyasının kollektivi daha da
operativlik nümayiş etdirərək haqqın, ədalətin dünya ictimaiyyətinə bəlli
olması üçün daha əzmkar mübarizə aparmağa başlayır. Önəmli bir tarixi gündə, 1989-cu il may ayının 28-də Azərbaycan radiosunda "Səhər”
informasiya proqramı hazırlanır. Sovet təsirindən qurtulan, uzun durğunluq illərindən
sıxılan təcrübəli radiojurnalistlər müstəqillik illərinin astanasında həsrətində
olduqları sərbəst fikir söyləmək fürsətini çoxdan gözləyirmiş kimi, hadisələrə
müxtəlif rakurslardan baxır, fərqli
aspektlərdən yanaşır, publisistik təhlildən keçirirdilər. Həmin illər
televiziyanın deyə bilmədiyini radio çox
asanlıqla deyir və xalqın bir nömrəli informasiya mənbəyi rolunda çıxış edirdi.
Bu yeganə radio verilişindən bir saat müddətində yayımlanan xəbərlər, şərhlər, siyasi
analitik çıxışlar dinləyici üçün ona görə maraqlı idi ki, qarışıq situasiyadan (dünyada erməni lobbisinin Azərbaycan əleyhinə çıxışları, SSRİ-nin
başçısı Qorbaçovun ermənilərə havadar çıxması, xalqımıza qarşı məkrli niyyətlər,
Qarabağda müharibənin başlanması və s.) narahatlıq keçirən xalq ziyalı
mövqeyini bilmək üçün efirə diqqət kəsilmişdi. "Səhər” informasiya proqramı
radiojurnalistikanın yeni nəfəsi, müstəqillik dövrünün ilk
radiopublisistikası və Azərbaycanın efir
tarixində ilk dönüş nöqtəsi idi. Verilişdə informasiya-analitik təhlillər
verilir və həm də dinləyicinin usanmaması üçün arada musiqi nömrələri səslənir,
bir sözlə, təbliğat məqsədi güdən informasiyanın şüurlara yeridilməsindən ötrü
yeni jurnalist sənətkarlığının məziyyətləri ortaya
çxır. "Səhər”in yaradıcı heyəti arasında Heydər Zeynaloğlunun, Zərxanım Əhmədlinin,
Qulu Kəngərlinin, İttifaq Mirzəbəylinin, Reyhan Rüstəmlinin, Ələmdar Quluzadənin,
Akif Cabbarlının, Asəf Məhərrəmovun, Tofiq Eləzoğlunun, daha sonralar kollektivin
sıralarına qoşulan Kəmalə Mikayılzadənin, Səyavuş Hüseynlinin, Rövşən
Sabiroğlunun, Mübariz Süleymanlının, Şəlalə
Məhyəddinqızının, Şərəf Cəlilinin, Nəriman Salmanoğlunun və s. neçə-neçə yaradıcı
insanın adını çəkmək olar.
Daha sonra "Araz” dalğasında efirə vəsiqə
alan "Gün keçdi” informasiya proqramında
gün ərzində baş verən ən son olaylar dinləyicilərə təqdim edilirdi.
Proqramın zəngin informasiya ilə təminatında Rafiq Bədəlovun, Əşrəf Hümbətovun,
Sülhiyyə Musaqızının və s. redaktorların adlarını çəkə bilərik.
İndiki dövrdə, özəl və internet
radiolarının sayının artdığı bir zamanda da Azərbaycan radiosu yeganə
informasiya mənbəyidir ki, onunla rəqabətə girəcək, müqayisə ediləcək hələlik
heç bir alternativ efir mövcud deyil. Çünki Milli Radioda 90 ilik bir təcrübə
var və "Xəbərlər” redaksiyasının əməkdaşları öz sələflərinin fəaliyyətindən nümunə götürərək o məktəbdən bəhrələnirlər. Radionun
düşünülmüş informasiya siyasətinin əsasını düzgün dərk edərək xalqa gərəkli
olanı, lazımi məlumatları təqdim edirlər.
Müstəqil Azərbaycanımızda gedən gənclər
siyasəti, gəncliyin potensial gücünə arxalanmaq elə radioda da öz bəhrəsini
verməkdədir. Ana radionun fəaliyyətini tənzimləmək, yaradıcılıq ampluasını
genişləndirmək gənc və peşəkar
kadrlardan birinə həvalə edilib. Azərbaycan radiosunun hazırkı rəhbəri,
radio üzrə sədr müavini Rəşad Nəsirov bu sahə üzrə ixtisaslaşmış mütəxəssislərdən
biridir. 90 yaşlı radionun "Xəbərlər” xidmətinə
də savadlı gənclərimizdən biri rəhbərlik edir. Zaur Rzayevə göstərilən bu
etimad gənclərimizə olan böyük inamdan qaynaqlanır.
Radioda "Xəbərlər” redaksiyasının səmərəli
fəaliyyəti üçün əməkdaşlara bütün lazımi şərait yaradılıb. Bu gün Azərbaycan radiosu
dünyanın istənilən nöqtəsi ilə qısa bir zaman kəsiyində əlaqə yaradaraq
informasiya əldə etmək və ötürmək imkanına malikdir. Dövlət televiziyasının xəbər
heyətinə daxil olan məlumat radioya da eyni vaxtda ötürülür və bəzən televiziyadan
da öncə səslənir, hər saatın tamamımda xüsusi buraxılışlarda tədim olunur. Milli Radioda rəqəmsal texnologiyanın tətbiqi,
əldə edilən operativ məlumatların audioformata salınması üçün yaradılan şərait xəbər
əməkdaşlarının öz peşəsinin öhdəsindən məharətlə gəlməsinə səbəb olur. "Xəbərlər”
redaksiyasında Tofiq Elləzoğlunun, Səyavuş Hüseynlinin, Rövşən Sabiroğlunun,
Elnurə Hüseynovanın, Mübariz Süleymanlının, Şəlalə Məhyəddinqızının növbəli iş
rejimində həvəslə çalışması, hər xəbəri diqqətlə incələməsi, üzərində işləməsi,
bir sözlə, redaksiyasının fasiləsiz fəaliyyəti onların məsuliyyətini birə-beş
artırır. Ona görə də Milli Radioda səslənən xəbər öz keyfiyyəti və məzmunu ilə
seçilir. "Xəbərlər” redaksiyası gün ərzində 18 dəfə efirə buraxılış təqdim
edir. Bunların içərisində idman xəbərlərinin də xüsusi çəkisi var. Vaqif
Ağayev, İlkin Babayev və Fərid Məmmədov bu sahədə baş verən ən son yenilikləri
operativ şəkildə işıqlandırmağa çalışırlar.
Bu
gün Milli Radioda "Xəbərlər” redaksiyasının təqdimatında səslənən beynəlxalq
icmal, qocaman jurnalist, siyasi icmalçı Yasin Qaraməmmədlinin apardığı "Dünya bu gün” icmalı auditoriyada reytinq qazanan verilişlər sırasındadır. Veriliş 50 ildən artıqdır ki efirdədir və
dünyada cərəyan edən siyasi hadisələrə nəzər salınır. Yasin müəllim əzəl gündən
indiyə kimi efirdə canlı çıxış edir.
"Xəbərlər” redaksiyasının özgə dillərdə
buraxılışları da ölkəmizin tolerant imicindən xəbər verir. Rus dilində
yayımlanan buraxılışlar da operativ informasiya ilə zəngin olur.
Xəbərin təqdim olunması da Azərbaycan Radiosunda
özəlliyi ilə seçilir. Çünki burada peşəkar diktor heyəti çalışır. Azərbaycan dilinin qorunması və
düzgün tələffüzü baxımından, bədii üsluba ciddi fikir verildiyindən Ana Radioda
xəbər oxunuşuna həssas yanaşılır. Radioda aparıcının səhvi bağışlanmır. İllərlə
məşq edəndən sonra onlara mikrofon önündə əyləşmək nəsib olur. Bu ənənə də ta əvvəldən belə başlayıb. Xəbərin məzmununu çatdıra bilən,
onu düzgün və rəvan oxuyan diktorlar efirə buraxılır. Bu gün Azərbaycan Radiosunun
xəbər aparıcılarından mükəmməl radiofonik
səs tələb olunur. Baş diktor Ofelya Sabirqızı, illərin təcrübəsinə yiyələnmiş əməkdar
artistlər Sevil Hüseynli, İradə Ələkbərqızı,
təcrübəli diktorlar Sevinc Babazadə, Kəmalə Zeynalzadə, Məmmədbağır Eyvazov, Məhərrəm
Abdullayev, Nigar Mirzəyeva kimi gənclər Millli Radionun peşəkar simalarıdır.
Ana Radionun xəbər kollektivi, redaktor
heyəti və diktorları çalışır ki, xalqa
vicdanla xidmət göstərsin. Auditoriyanı operativ informasiya ilə təmin edə
bilsin. Xalqımızın illərlə gözlədiyi, həsrətində olduğu Qarabağın ermənilərdən
azad olunması xəbərini səsləndirsin. Bu xəbəri işləmək və onu təqdim etmək isə
hər bir radio əməkdaşının arzusudur. Məhz həmin günü, Qələbə xəbərinin də Milli
Radiodan səslənməsini Allah elimizə, Azərbaycanımıza nəsib
etsin. Hələlik isə 90 yaşın mübarək, Azərbaycan Radiosu!
Şəlalə Məhyəddinqızı,
Azərbaycan Milli
Radiosunun böyük redaktoru