Mətbuatın Novruz falına baxan subay qızları
Novruz
bayramı xalqımızın ən sevimli, ən təntənəli şəkildə keçirilən bayramdır desək,
yanılmarıq. Əslində Novruz bayramının adət-ənənələri haqqında çox yazmaq olar.
Amma bu yazımda subay xanımlar üçün xüsusi məna ifadə edən Novruz fallarından
danışacağıq. Həmsöhbətlərim isə müxtəlif mətbuat orqanlarında çalışan subay
həmkarlarımdır.
"8 ildir ki, bu falı edirəm”
İlk
həmsöhbətimiz Modern.az saytının əməkdaşı Günay Rəsulqızıdır.Günay deyir ki, fallara inanmasam da, Novruz bayramını məhz elə fallara görə
sevirəm: "Məncə, bayramın əsas əyləncəsi budur. Başqaları kimi "yox, mən Novruz
falı etdirməmişəm” deyib inkar etməyəcəyəm. Çünki hər il, xüsusilə ilaxır
çərşənbədə üzük falı mütləq edirəm. Qızlar üzük falının reallaşdığını deyir. Yalan
olmasın, artıq 8 ildir ki, bu falı edirəm və hər il eyni rəqəm - 24 yaş çıxır.
Bu o deməkdi ki, bu il evlənməliyəm”(gülür).
Günay
düşünür ki, Novruz falları keçmişdə qızını ərə verə bilməyən anaların
fantaziyasıdır: "Qapı pusmaq, duzlu kökə, başmaq atmaq falına inananlar da
kifayət qədərdir. Bunlardan yalnız başmaq falını ilk dəfə keçən il etdim.
Nəticə yenə eynidir, guya bu il ər evinə köçəsiyəm. Maraqlıdır ki, Novruz
fallarının hamısı evliliyə hesablanıb. Məncə, bu fallar ya o vaxt qızlarını ərə
verə bilməyən anaların, ya da elə ərə gedə bilməyən qızların fantaziyasıdır.
Məşhur bir söz var "fala inanma, falsız da qalma”. Bu prinsiplə Novruz
bayramlarını yola veririk. Əgər fallardan kiməsə ziyan dəymirsə, əyləncəsindən
niyə imtina edək?”
"Adı şam falında çıxan oğlan elçi gəldi”
Günay
fallarla bağlı şahidi olduğu maraqlı bir hadisəni də mənimlə bölüşdü: "Novruz
falları sırasında şam falı da var. Hər halda, hamı olmasa da, əksəriyyət bilər,
niyyət edib şamı suyun üstünə tutursan, guya şam əridikcə, suya düşəm
damcılarla gələcək həyat yoldaşının adının baş hərfi yaranır. Bayramların
birində xalam qızı ilə bunu etdik və şamın damcılarından "S” hərfi yarandı. Bu
adda bizim qohumumuz var idi. Faldan sonra gülərək, həmin adam olacağını
düşündük. Xalam qızı da "öldürsələr də, o adamla evlənmərəm” dedi. Təsəvvür
edin, həmin oğlan çox qısa müddət sonra xalam qızı üçün elçi gəldi. Necə
oldusa, oğlanı bəyənməyən qız razılıq verdi və hazırda evlidirlər. Bu hadisəyə
bir xeyli gülmüşdük”.
"Sinif yoldaşım
bizim qapıya qulaq falına gəlmişdi”
Xəbərlə.com saytının müxbiri
Elnarə Salamovanın üzük falı düz çıxmayıb: "Düzünü desəm, fala inanan biri deyiləm. Hətta mənim
üçün fala baxmaq və ya baxdırmaq cahillikdən başqa bir şey deyil. Amma Novruz
falı xalqımız üçün adət-ənənə halını alıb. Və heç vaxt öz təşəbbüsümlə bu ənənədə iştirak
etməsəm də, axırıncı dəfə 2-3 il bundan qabaq rəfiqələrimlə maraq üçün birinci
və sonuncu dəfə üzük falına baxdıq. Falda 23 yaş çıxdı, indi isə mənim 25 yaşım
var və hələ də subayam”.
Elnarə qulaq falına çıxan sinif yoldaşını yaman
yerdə tutub: "Bir dəfə sinif yoldaşım bizim qapıya qulaq falına gəlmişdi. Təsadüfən,
çölə çıxmaq üçün qapını açanda, kiməsə dəydiyini hiss etdim. Gördüm ki, sinif
yoldaşımdı. Açığı çox pərt oldu, heç nə demədən utanaraq qapıdan uzaqlaşdı”.
"Üzük 92 dəfə
stəkana dəydi”
Axar.az
saytının əməkdaşı Billurə Yunus deyir ki, onun falına baxanda üzük 92 dəfə stəkana
dəyib: "Əslində fala inanan biri deyiləm, amma universitet vaxtı çərşənbələrdə
qızlarla toplaşanda, sırf əylənmək üçün fal baxırdıq. Saçımızdan bir tel
qopardıb nişanlı qızın üzüyü ilə yoxlayırdıq. Deyilənə görə, çox rəqəm olanda
rəqəmlərin yerini dəyişdirirsən və nəticədə alınan rəqəm evlilik yaşındır. Məndə
üzük 92 dəfə stəkana dəydi. Qızlar da dedilər ki, 29 yaşında evlənəcəksən. Bir
dəfə başmaq falına da baxmışam, amma nəticəsi necə olmuşdu, yadımda deyil”.
Billurə ilə söhbətimiz zamanı
duzlu kökəni də sınayıb-sınamadığını soruşuram. Məlum olur ki, həmkarımın duzlu
kökənin hekayəsindən heç xəbəri yoxdur. Ona duzlu kökə haqqında məlumat
verdikdən sonra, Billurə çox maraqlı cavab verir: "Elə yaxşı ki, bunu etməmişəm.
Birdən gecə yuxumda zəhləm gedən birini görüb, depressiyaya düşərdim”.
"Bu
sözləri eşitdikdən sonra, bir "ah” çəkib, sevindim”
Sinif yoldaşları ilə qulaq falına
çıxan "Report” İnformasiya Agentliyinin
əməkdaşı Aynur Osmanqızı deyir ki, həmin gün nə qədər həyəcan keçirdiyimi
bir Allah bilir: "11-ci sinifdə oxuyurduq. Axırıncı çərşənbədə sinif
yoldaşlarımla qərara gəldik ki, bir-bir hamımızın evinə gedib qapı pusaq, sonra
da papaq ataq. Həmin gün çox həyəcanlı idim. Telefonum da yox idi ki, zəng
vurub evə xəbər edim ki, bəs qızlarla qapı pusmağa gəlirik. Nəhayət, bizim evin
qapısına çatdıq. Səhv etmirəmsə, bizim qapıya 4 qız gəlmişdik. Öz qapımızı
dinləyəndə ürəyim yerindən çıxacaqmış kimi döyünürdü. Həmin vaxt nə qədər
həyəcan keçirdiyimi bir Allah bilir. Elə o anda anamın səsi gəldi. Nənəmə
deyirdi ki, qapını geniş aç, geniş aç ki, stolu keçirdə bilək. Bu sözləri
eşitdikdən sonra, bir "ah” çəkib, sevindim. Sevindim ki, evimizdən yaxşı söz
eşitdim. Sonra qapını döyüb, içəri keçdik. Bayram payımızı götürüb, növbəti
ünvana yollandıq. Həmin günü heç unutmamağımın digər bir səbəbi isə tonqalın
üstündən tullanarkən yıxılmağımdır”.
Həmkarıma "ola bilməz ki, üzük
falına baxmayasan” sualını da verirəm: "Əlbəttə,
baxmışam. Biz də qızlarla çərşənbə axşamları yığışanda sapa nişan üzüyü keçirib
içində su olan stəkana salmışıq. Mənim falımda 21 yaş çıxmışdı. Guya ki, 21
yaşımda ərə getməli idim. 28 yaşa çatmışam, göründüyünüz kimi, hələ də subayam (gülür)”.
Aynur deyir ki, bu kimi fala
baxmalar sadəcə, inanclardır. İnancları itirmək olmaz. Hamısında bir ümid
gizlənir, nəticə düzgün çıxmasa da, ümid etmək belə gözəldir.
"15-20 qız
universitetin bufetində üzük falına baxırdıq”
"Şərq” qəzetinin
müxbiri Aysel Aslan deyir ki, ən gözəl bayramlar kənddə keçirilir: "Bəlkə
də çoxları razılaşmaz, amma kənddə bayram ab-havası tamam başqa cür olur.
Novruz hər kəsin bayramıdır. Düşünmürəm ki, Novruzu el ənənələrinə uyğun qeyd
etməyi xoşlamayan biri ola. Ali məktəbə
qəbul olandan, yəni 5 ildir ki, Bakıdayam. Demək olar, hər bayramda rayona
getsəm də, çərşənbələri həmişə Bakıda keçirmişəm. Təbii ki, tələbə
yoldaşlarımızla, qohumlarla bir yerə yığılıb "qızlar məclisi” quranda bayramlar
daha da şən keçir. Adəti üzrə biz də hər il axır çərşənbə qızlarla yığışıb fala
baxardıq. Subay qızların ən çox baxdığı üzük falını biz həmişə universitetin
bufetində sınayırdıq. İki qrup birləşirdik, təxminən 15-20 qız ərə gedəcəyi
yaşı bilmək istəyirdi. Bəlkə də aramızda üzük falına inanmayanlar var, amma
ənənələrimizi, adətlərimizi yaşatmaq, bayramın dadını çıxarmaq, deyib-gülüb
əylənmək xətrinə fal baxmağımız hər il aktuallığını saxlayır”.
"Papağımız boş qayıtmamışdı”
Ayseldən
falda çıxan yaşını soruşdum: "Nə kəramətdirsə, hər il mənim üzük falımda fərqli
rəqəmlər çıxıb. Bir dəfə 18 yaş, bir il sonra yoxlayanda 21, axırıncı dəfə -
keçən il isə 23 yaş saydıq. Hələ ki, 22 yaşım var. Görək nə olur (gülür). Bu il
də adəti üzrə qızlarla yığışıb fala baxacağıq”.
Həmsöhbətim çərşənbələrdə çox
aktiv olduğunu, papaq atdığını, qulaq falına çıxdığını deyir: "Təbii
ki, ən çox sınadığım fallardan biri də qulaq falıdır. İlaxır çərşənbələrdə,
bayram günlərində həmişə qızlarla birlikdə qulaq falına çıxırıq. Keçən il axır
çərşənbədə qızlarla papaqatdıya çıxmışdıq. Kirayə yaşadığımız binada, demək
olar, bütün qonşuların qapısına papaq atdıq. Düzünü deyim, papağımız boş
qayıtmamışdı. Qonşularımız bayram süfrələrində olan nemətlərlə - şirniyyatlar,
qoz, fındıq, meyvə, konfet və s. ilə papaqlarımızı doldurmuşdu. Əslində
bayramın bir gözəlliyi də məhz budur - paylaşmaq”.
"Qulaq falına çıxdığım evin uşağı başıma
daş atdı”
"Mənim falıma baxanda üzük dayanmaq bilmədi” deyən Teleqraf.com saytının jurnalisti İlhamə
Əbülfət bildirir ki, bayramı dostlarla birlikdə keçirməyin ləzzəti tamam
başqadır: "Əlbəttə, Novruz bayramını rəngarəng edən cəhətlərdən biri də adət-ənənələrimizdir.
Bayram ərəfəsində subay qızların baxdığı fallar da bu ənənələrdəndir. Mən də rəfiqələrimlə
birlikdə hər axır çərşənbədə bir süfrə başına yığışırıq. Etiraf edim ki,
bayramı belə qeyd etmək daha maraqlı və əyləncəli olur. Bir dəfə üzük falına baxdıq. Hamı sıra ilə bəxtini
sınadı, hərəyə bir yaş çıxdı. Növbə mənə çatanda üzük dayanmaq bilmədi”.
İlhamənin qulaq falında da bəxti gətirməyib: "Belə
bir deyim var ki, arzu tutursan və qulaq falına çıxırsan. Qapını pusarkən
eşidilən ilk sözləri yozursan. Ona görə, nənəm həmişə bizə deyərdi ki, axır çərşənbədə
yalnız yaxşı sözlər danışmaq lazımdır. Mən də bir dəfə həvəsə gəldim, dedim
qulaq falına çıxım. Qapısını pusduğum evin uşağı çölə çıxanda məni görüb,
başıma daş atdı. Çox güman ki, uşaq yanlış anlayıb. Evlərində olan söhbətə niyə
qulaq asdığımı bilməyib”.
Günel Azadə