“Məhərrəmlik ayında şəhidlərimizi də yad etməliyik”
İqtisadi inkişafına, beynəlxalq
aləmdə nüfuzuna görə Cənubi Qafqazın lider dövləti sayılan Azərbaycanda hüquqi
dövlət quruculuğu ilə paralel olaraq, demokratik prinsiplərin bərqərar olması
istiqamətində də mühüm addımlar atılıb. Ölkəmizdə sabitlik, əmin-amanlıq
yaradılıb, mətbuat, söz, sərbəst toplaşmaq, vicdan azadlıqları təmin edilib.
Dinindən, dilindən, irqindən, cinsindən asılı olmayaraq, hər bir Azərbaycan
vətəndaşı Konstitusiyamızda nəzərdə tutulan bütün hüquqlardan yararlana bilir. Konstitusiyamızın
"Dövlətin əsasları” adlı II fəslinin 18-ci Maddəsi "Din və dövlət”
münasibətlərini tənzimləyir. Həmin Maddədə bildirilib ki, Azərbaycanda din
dövlətdən ayrıdır, bütün dini etiqadlar qanun qarşısında bərabərdir. Bu maddədə
yalnız insan ləyaqətini alçaldan və ya insanpərvərlik prinsiplərinə zidd olan
dinlərin - dini cərəyanların yayılmasının və təbliğinin qadağan olunduğu
göstərilib.
Eyni zamanda vurğulanıb ki, ölkəmizdə dövlət təhsil sistemi dünyəvi
xarakter daşıyır. Təbii olaraq din, etiqad azadlığının tam şəkildə təmin
olunması, ənənədən irəli gələrək multikulturalizm, tolerantlıq kimi dəyərlərin
qorunub saxlanması Azərbaycandakı bütün din nümayəndələrinin sülh şəraitində
yaşamasına səbəb olub. Bu isə öz növbəsində ölkəmizin ümumi inkişafında mühüm
rol oynayıb.
Dini Qurumlarla İş üzrə
Dövlət Komitəsinin cari ilin yanvar ayında açıqladığı statistikaya görə, 1
sentyabr 2009-cu ildə Azərbaycanda dini qurumların yenidən dövlət qeydiyyatına
alınması prosesi başlayandan sonra 793 dini qurum qeydiyyatdan keçib.
Konfessional baxımdan dini qurumların 765-i İslam, 28-i qeyri-islam, yəni 17-si
xristian, 8-i yəhudi, 1-i krişna, 2-si bəhai təmayüllüdür. 2017-ci ildə dini
təhsil müəssisələrinin (kollec) dövlət qeydiyyatına alınması prosesi
başlayandan 10 dini təhsil müəssisəsi dövlət qeydiyyatına alınıb. Cari il
fevralın 9-da Prezident İlham Əliyevin imzaladığı sərəncamla İlahiyyat
İnstitutu yaradılıb. İbadət evlərinə gəlincə, hazırda ölkə ərazisində 2250
məscid mövcuddur ki, onlardan 136-sı Bakı şəhərində yerləşir. Bundan başqa,
Azərbaycanda 14 kilsə, 7 sinaqoq fəaliyyət göstərir. Həmçinin Azərbaycan
ərazisində 748 pir və ziyarətgah fəaliyyət göstərir ki, onlardan 25-i
Bakı-Abşeron bölgəsinin payına düşür.
Xatırladaq ki, sovetlər
dövründə Azərbaycanda cəmi 17 məscid fəaliyyət göstərib. 1990-cı ildən
indiyədək ölkədə 800-dən artıq məscid inşa olunub.Belə ki, 1993-2003-cü
illər ərzində ölkədə 517 məscid inşa olunub, 200-ə yaxın məsciddə əsaslı təmir
işləri aparılıb, 16 məscid yenidən qurulub. Dövlət vəsaiti hesabına 1998-ci
ildə Bibiheybət məscid-ziyarətgah kompleksinin yenidən qurulmasına başlanılıb,
1999-cu ildə rəsmi açılışı olub. 2003-2016-cı illər ərzində ölkədə 219 məsciddə
inşa və əsaslı təmir və yenidən qurma işləri aparılıb, o cümlədən dövlət
vəsaiti hesabına 12 məscid tikilib və ya əsaslı bərpa olunub. Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyevin müvafiq sərəncamlarına və tapşırığına uyğun olaraq, Bibiheybət
məscid-ziyarətgah kompleksində, Təzəpir məscidində, İçərişəhər Cümə və Həzrət
Məhəmməd məscidlərində, Əjdərbəy məscidində əsaslı təmir, bərpa və yenidənqurma
işləri aparılıb. 2013-cü ilin may ayının 13-də Şamaxı Cümə məscidi əsaslı bərpa
və yenidənqurmadan sonra istifadəyə verilib.
2014-cü ilin dekabr ayının 24-də
Bakıda Qafqazın ən böyük məscidi olan Heydər məscidinin rəsmi açılışı olub.
Bundan əlavə 2016-cı ilin fevral ayının 17-də Gəncə şəhərində "İmamzadə” dini
mədəniyyət abidəsinin yenidənqurma və əsaslı bərpadan sonra açılış mərasimi
olub. 2017-ci ilin iyun ayında Cəbrayıl rayonunun Cocuq Mərcanlı kəndində
Prezident İlham Əliyevin tapşırığı əsasında Şuşa Məscidinin arxitekturası
əsasında tikilən məscidin açılışı olub. 2018-ci il aprelin 18-də isə Bakıda
Hacı Cavad məscidinin yeni binasının açılışı olub. Heydər Əliyev Fondu
tərəfindən də 8 məscid və ziyarətgah – Daşkəsən şəhər Cümə məscidi, Gəncə şəhər
Şah Abbas və Həzrət Zeynəb məscidləri, Xəzər rayonu Buzovna qəsəbəsi Cümə
məscidi, Mərdəkan qəsəbəsi Pirhəsən ziyarətgahı, Binə qəsəbəsi Möhsün Səlim və
İmam Rza, Xəzər rayonu Zirə Cümə məscidləri inşa və ya əsaslı təmir olunub. Hazırda
ölkədə 306 məscid dövlət tərəfindən tarixi abidə kimi qorunur. Azərbaycanda
tikilən və təmir olunan məscidlərdə ibadət edən şəxslərin təhlükəsizliyini
təmin etmək məqsədi ilə kameralar quraşdırılıb və ciddi nəzarət var.
Sadalanan faktlardan
göründüyü kimi, Azərbaycanda dini etiqad azadlığının təmin edilməsi, insanların
dini inanclarını yerinə yetirmək üçün ibadətgahların, ziyarətgahların təmir və
bərpa olunması istiqamətində mühüm tədbirlər görülüb. Müxtəlif dinlərə etiqad
göstərən inanclı insanlar dövlətin, ölkə rəhbərliyinin bu diqqət və qayğısını
yüksək qiymətləndirir, mövcud şəraitdən yararlanır, dini mərasimlər keçirir,
ritualları icra edirlər. Bu gündən isə Azərbaycanda Məhərrəmlik ayı başlayıb. Hicri
1440-cı ilin başlanğıcı – Məhərrəm ayının 1-i miladi təqvimlə 2018-ci il
sentyabrın 11-nə, Aşura günü sentyabrın 20-nə təsadüf edir. Məhərrəm tarix boyu
bütün səmavi dinlər tərəfindən sülh və əmin-amanlıq ayı kimi qəbul edilib,
lakin hicri 61-ci ildən etibarən bu ayın onuncu günü olan Aşura yaddaşlara
tarixi ədalətsizlik və hüzn günü kimi daxil olub.
Qafqaz Müsəlmanları
İdarəsinin Qazılar Şurasının bu barədə fətvasında qeyd olunub ki, İmam Hüseynin
haqq-ədalət naminə şəhadəti böyük mənəviyyat və dirçəliş nümunəsidir. Eyni
zamanda vurğulanıb ki, ölkəmizdə İmam Hüseyn (ə) əzadarlığı bədbinlik
əhvali-ruhiyyəsinin təlqini deyil, Vətən və iman sevgisinin təcəssümü, işğal
olunmuş Qarabağ torpaqlarının azad edilməsi uğrunda mübarizədə dəyanət örnəyi
olmalıdır. Təziyə mərasimlərində şəhidlərimizi yad etmək, onların qanlarının
yerdə qalmamasını, əzəli torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasını dua etmək
müqəddəs borcumuzdur. Fətvada bildirilib ki, müsəlman ümmətinin tarixində
kədərli, eyni zamanda insanlara şərəf və qürur bəxş edən Kərbəla faciəsinin,
İmam Hüseynin (ə) həyat və şəhadətinin yad edilməsi bu gün də Azərbaycan
dindarları tərəfindən ənənəvi olaraq yaşadılır.
Milli
Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin üzvü Musa Quliyev Məhərrəmlik ayının ölkəmizdə
qeyd olunması ilə bağlı "Kaspi”yə açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanın
milli-mənəvi, dini dəyərləri qorunub saxlanmalı, bütün dinlərin
nümayəndələrinin inanclarına hörmətlə yanaşılmalıdır. O, Azərbaycanda bütün
dini konfessiyalar və xalqların nümayəndələri üçün tolerant mühit yaradıldığına
diqqət çəkib. Qeyd edib ki, hər il Prezident İlham Əliyev dini konfessiyaların
bayramlarında onlara təbrik məktubu göndərir, xoş arzularını və dəstəyini
çatdırır.
Deputatın fikrincə, Məhərrəmlik ayı, Kərbəla müsibəti, Aşura da bizim
milli-mənəvi dəyərlərimizə sıx inteqrasiya etmiş tarixdir: "İlk növbədə bu
tarixi hadisəyə hörmətlə və günümüzün tələbləri səviyyəsində yanaşmaq lazımdır.
Məlum hadisələrin baş verdiyi dövrdən indiyə qədər bəşər sivilizasiyası böyük
inkişaf yolu keçib, dövrlər, münasibətlər tamamilə dəyişib. O baxımdan
Məhərrəmlik ayının qeyd olunması, bundan irəli gələn mərasimlərin, anım
tədbirlərinin keçirilməsi sivil qaydalarla uzlaşdırılmalıdır. İmamların əqidə
adamları kimi öz amalları yolunda son damla qana qədər mübarizə aparmalarını,
şəhidlik zirvəsinə ucalan qəhrəmanlar olmalarını təbliğ etməli, hörmətlə
xatırlamalı, onların qəhrəmanlıqlarından, şərəfli həyat yolundan ibrət
götürməliyik. Vətənpərvərlik nöqteyi-nəzərindən də bu cür yanaşma qəbul
ediləndir. Lakin Məhərrəmlik ayının böyük faciə ayı kimi qeyd edilməsinin, yaşadılmasının
tərəfdarı deyiləm. Bu hadisəyə əsrlərdir yaşayan qəhrəmanlıq tarixi kimi
yanaşılmalı, bundan ibrət götürülməlidir. Məhərrəmlik ayında Kərbəla şəhidləri
ilə yanaşı, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmanlıqla
həlak olan, şəhidlik zirvəsinə ucalan oğul-qızlarımızı da yad etməliyik.
Onların müqəddəs ruhları qarşısında mənəvi borcumuzu yerinə yetirməliyik.
Fikrimcə, bu cür anım mərasimləri, daha yaxşı olar”.
Millət vəkili deyib ki,
Məhərrəmlik ayının müxtəlif atributlarla, ayinlərlə, o cümlədən baş yarmaqla,
sinə vurmaqla, qan tökməklə faciə kimi qeyd edilməsinin heç kimə xeyri yoxdur:
"İndiki dövrdə buna daha sivil yanaşma mövcuddur. Bir neçə il bundan əvvəl
Şeyxülislam Hacı Allahşükür Paşazadə tərəfindən çox yaxşı təşəbbüs irəli
sürülüb. Artıq Məhərrəmlik ayında Azərbaycanda qanvermə aksiyaları təşkil
olunur. Məhərrəmlik ayında qanvermə aksiyasında iştirak etmək, öz qanı ilə
başqalarına həyat vermək, hansısa insanı sağlamlığına qovuşdurmaq İmam Əlinin,
Həsənin, Hüseynin, ümumilikdə bütün şəhidlərimizin ruhuna ən böyük duadır,
savab işdir. Eyni zamanda bu, müsəlman həmrəyliyinin, qardaşlığın bir
formasıdır. Bu kimi müxtəlif üsullarla, savab işlərə əl atmaqla Məhərrəmlik
ayını ağı demək, zəncir vurmaq, baş yarmaq, hüzn ayı kimi deyil, daha faydalı
qeyd etmək olar”.
M.Quliyev Azərbaycanda
multikulturalizm, İslam həmrəyliyi illərinin qeyd olunmasını da xatırladıb.
Bildirib ki, bütün bunlar Azərbaycanda insanların dini inanclarına nə qədər
hörmətlə, tolerant yanaşıldığını ortaya qoyur. Onun sözlərinə görə, ölkəmiz bu
yanaşmasına, həyat tərzinə görə bütün islam aləminə nümunə sayıla bilər.
Rufik
İSMAYILOV