Mədəniyyət və incəsənətimizin böyük hamisi
15 il bundan öncə XX əsrdə Azərbaycanın dünyaya bəxş etdiyi ən böyük
şəxsiyyət - Heydər Əliyev əbədiyyətə qovuşdu. Uluöndər Azərbaycanınbütünsahələrüzrədinamikinkişafını
təmin etməklə yanaşı, millimədəniyyətimizindahayüksəkzirvələrfəthetməsiüçündəmöhkəmzəminyaradıb.
Sənət adamlarının ulu öndərlə bağlı xatirələrini dinlədikdən sonra bu qənaət
daha da möhkəmlənir.
Həm
də qürur günü
Xalq artisti, Teatr
Xadimləri İttifaqının İdarə Heyətinin sədri, Azərbaycan Dövlət Akademik Milli
Dram Teatrının bədii rəhbəri, baş rejissoru və direktoru Azərpaşa Nemətovbizimlə
söhbətində Heydər Əliyevlə bağlı xatirələrini bölüşdü: "15 il… İllər nə tez
gəlib keçir? Sanki onunla görüşümüz bir neçə il bundan əvvəl olub. Heydər Əliyev dahi şəxsiyyətdir. Təkcə Azərbaycan
üçün deyil, dünyada seçilib tanınan böyük mütəfəkkirdir. Biz qürurlanırıq ki,
bizim liderimiz məhz onun kimi fenomen olub. Ulu öndərin gördüyü işlər hər sahədə
mükəmməlliyi, əsaslılığı, uzaqgörənliyi ilə seçilib. İllər keçdikcə yürütdüyü
siyasətin nəticəsini gördükdə, düşünürsən ki, bu insan yaşadığı müddət ərzində
gələcək üçün planlar qurub, indi gördüyümüz bu çiçəklənən Azərbaycanın eskizini
hazırlayıb. Düşünüb ki, müstəqil Azərbaycan gələcəkdə necə yaşamalıdır, bugünkü
Azərbaycanın mövqeyi necə olmalıdır? Heydər Əliyevi incəsənəti, mədəniyyəti
sevən insan kimi xatırlayıram. Çox şükür
ki, onunla görüşmək, söhbət etmək mənə qismət olub. Ulu öndərimizlə hazırladığımız tamaşalarımı
izləmişik. O, izlədiyi tamaşanın müəllifini araşdırır, əsəri analiz edir, daha
sonra tamaşadakı aktyor oyunlarını təhlil edirdi. Teatr sənətini dərindən bilməsən,
sevməsən bu təhlilləri aparmaq mümkünsüzdür. Aktyorlarla görüşəndə onlara olan
münasibətini seyr edirdim. Çalışırdı ki, sənət adamları ondan narazı qalmasın.
Onları diqqətdən, qayğıdan kənarda qoymurdu. Heydər Əliyevlə bağlı gözəl xatirələrim var. Şadam ki,
zamanında onunla tanış olmuşam. Nə yaxşı ki, Allah mənə o günü qismət edib”.
A.Nemətov vurğuladı ki, Heydər
Əliyevin bizə qoyduğu miras 50-100 il keçsə belə, yenə də davam edəcək: "Bu gün
cənab prezident İlham Əliyev onun yolunun davamçısıdır. Düşünürəm ki, bu, bizim
vətənimiz üçün çox lazımlıdır. Heydər Əliyev təkcə rəhbər, böyük siyasətçi kimi yox, insan kimi də maraqlı idi və yüksək insani
keyfiyyətlərə malik idi. Yeri gələndə şeir deyir, zümzümə edir, şairlərlə
təmasda olurdu. Bu gün onun anım günüdür, ulu öndəri yad edirik. Ancaq həm də
bu gün qürur günüdür. Qürurluyam ki, belə bir şəxsiyyətlə təmas qurmaq, onun
fəaliyyətini izləmək şansım olub”.
"Onun
ölməz ideyaları bu gün də yaşayır”
Sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə doktoru, professor, Əməkdar incəsənət xadimi Məryəm Əlizadə ümummilli
liderin mədəniyyət və incəsənətimizin
böyük hamisi olduğunu bildirdi: "Heydər Əliyevin teatr sənətinə verdiyi yüksək
qiymət bütün parlaqlığı ilə özünü göstərir. O, tamaşaların premyeralarına
gələr, tamaşa bitdikdən sonra səhnə arxasına keçər, dramaturqla, rejissorla,
rəssamla, ayrı-ayrı aktyorlarla bu sahənin bilicisi kimi söhbət edər,
fikirlərini bildirərdi. Ulu öndərimiz ömrünün son günlərinə qədər bu ənənəni
davam etdirdi. Heydər Əliyevin teatra gəlişi, səhnə arxasında yaradıcı heyətlə
görüşləri, söhbətləri, bir qayda olaraq, televiziya vasitəsi ilə xalqa
çatdırılırdı. Böyük həvəs, maraq və heyrətlə bu görüşlərə baxırdım,
Heydər Əliyevin sənət haqqındakı fikirləri, yeri gələndə dramaturqa, rejissora
və aktyorlara xoş sözlərlə bərabər, haqlı irad tutması o qədər obyektiv,
professional səviyyədə tutarlı olurdu ki, mən bir teatrşünas kimi heyranlığımı
gizlədə bilmirdim. Bəli, Heydər Əliyev doğrudan da fenomen bir şəxsiyyət
idi. O, teatr sənətinin məna və mahiyyətini, onun insanların qəlbinə, hissinə,
əqidəsinə dərin təsirini, tərbiyəvi əhəmiyyətini, ideya-estetik keyfiyyətini
dərindən duyurdu, bu sənətin təcrübi və nəzəri əsaslarına yaxşı bələd idi.
H.Əliyevin sənət adamlarına hörməti hər zaman hədsiz olub. Onun tamaşalara hər
gəlişi, fikir söyləməsi teatr kollektivlərini yeni-yeni yaradıcılıq
axtarışlarına səslədi. Teatrların repertuarları yeniləşdi, zənginləşdi, klassik
əsərlərin yozumuna müasir baxış qüvvətləndi. H.Əliyev incəsənət xadimlərinə
böyük ehtiramla yanaşırdı. Deyirdi ki, mədəniyyət uşaq kimidir. Həmişə tumar və
qayğı istəyir. Siyasi rəhbər, dövlət xadimi, ölkə başçısı bunu bilməlidir, bir
an yadından çıxarmamalıdır. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev ömrünün sonuna
qədər Azərbaycan incəsənətinin, o cümlədən Azərbaycan teatrının inkişafı üçün
əlindən gələni əsirgəmədi. Onun ölməz ideyaları bu gün də yaşayır,
bu gün də bizim yol göstərənimizdir”.
"Fikirləşirdik
ki, siyasətçi teatrşünas kimi necə danışa bilir?”
Xalq artisti Nurəddin
Mehdixanlı "Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, Heydər Əliyev Azərbaycan
xalqının dünyaya bəxş etdiyi böyük tarixi şəxsiyyətdir: "Hər millət öz
tarixində dahi şəxsiyyətlər yetişdirir. O şəxsiyyətlər də lazımi anlarda
millətinin yardımçısı olmaqla bərabər, onların dərdinin, problemlərinin
keşikçisi olur. Və o, öz dövlətini dünyaya tanıdır. Bir azərbaycanlı, milli
təəssübkeş, dövlət başçısı olaraq, Heydər Əliyev bütün sahələrdə fenomenal qabiliyyətə
və istedada malik idi. Rus dilində təhsil almasına baxmayaraq, Azərbaycan
dilində hətta dilçilərin həsəd aparacağı qədər təmiz danışırdı. Gözəl nitq
qabiliyyəti var idi. Azərbaycan mədəniyyətinə bütün incəliklərinə qədər bələd
idi. Musiqisini, ədəbiyyatını, təsviri sənətini, teatrını, kinosunu çox gözəl
bilirdi. Məhz bu səbəbdən mədəniyyət sahəsinə xüsusi diqqət yetirirdi. Dahi
insan olaraq bilirdi ki, bir milləti yaşadan onu tanıdan məhz mədəniyyətidir.
Mədəniyyət varsa xalq, millət var. Əgər mədəniyyət varsa, xalq dövlətini
quracaq və millət olaraq bayrağını qaldıracaq və "mən varam” deyə bilmək haqqı
olacaq”.
N.Mehdixanlı o illəri gözəl xatırladığını və ulu öndərimizin millətinə, dilinə xüsusi önəm verdiyinin şahidinə
çevrildiyini bildirir: "Heydər Əliyev bilirdi
ki, milləti yaşadan, var edən, millət edən onun yaddaşını diri saxlayan
millətin dilidir. Təsadüfi deyil ki, Heydər Əliyevin vaxtında Azərbaycan dili
haqqında xüsusi qanun qəbul edilmişdi.Azərbaycanı sevdiyi qədər sənət adamlarını, mədəniyyət adamlarını da sevirdi.
Daima xalqın içərisində idi. Sənət adamlarına xüsusi qayğısı var idi. O, tamaşaya
gəlir və hər kəsi öz adı ilə çağırır və aktyorların ondan əvvəl oynadığı
rolları bir-bir sayırdı, oynadıqları rolları analiz edirdi. Tamaşa haqqında
danışanda ona heyrətlə baxırdıq. Fikirləşirdik ki, siyasətçi teatrşünas kimi necə
danışa bilir? Tamaşanı, pyesi, aktyor oyununu necə böyük ustalıqla izah edir?”.
Xalq artisti qeyd etdi ki, Heydər Əliyev həm də Azərbaycan
dövlətçiliyini fəlakətdən qurtaran, onu xilas edən fenomenal bir şəxsiyyətdir:
"O, Azərbaycan dövlətinin dağılmasının qarşısını alan böyük tarixi
şəxsiyyətdir. Bu xidmət heç bir zaman unudulmayacaq. Nə qədər ki, Azərbaycan
xalqı var, o, yaşayacaq, nə qədər ki, bayrağımız dalğalanır, bizim qəlbimizdə
yaşayacaq. Çünki Heydər Əliyev əbədiyyətə qədər yaşamaq haqqını millətinə,
xalqına, dövlətinə xidmətlə qazanıb. Allah ona rəhmət eləsin! Heydər Əliyev
Azərbaycan xalqının yetişdirdiyi nadir şəxsiyyətlərdən biridir”.
"Hər
dəfə konsert verəndə gözlərimiz onu axtarırdı”
Xalq artisti Murad Dadaşov ümummilli
lider Heydər Əliyevin dəstəyini, diqqətini öz üzərimdə hiss etdiyini deyir:
"Ulu öndərimizlə bağlı şəxsən özümə məxsus olan xüsusi hisslərim var. O, sağlığında
mənə böyük etimad göstərib. Bir dəfə özünün də iştirak etdiyi bir konsertimizdə
obrazını yaratmışdım. Düzdür, xarici görünüş baxımından Heydər Əliyevə heç də
bənzəmirəm. Ancaq canlandırdığım həmin obraz sevildi. Heydər Əliyev konsertdən
sonra mənə yaxınlaşdı təəssüratlarını bildirdi. Onun mənə qarşı xüsusi
münasibəti var idi. "Parni iz Baku” ilə Heydər Əliyevin dostluğu çoxdan
başlamışdı. Azərbaycanın ən çətin anında Heydər Əliyev hakimiyyətə gəlmişdi və ölkənin daxili problemləri ilə məşğul idi. O,
Azərbaycan cəmiyyətini vətəndaş müharibəsindən xilas edirdi. Eyni zamanda
Azərbaycanın təbliğatı ilə məşğul olan "Parni iz Baku” Rusiyada fəaliyyət
göstərirdi. Bizim qələbələrimiz həmişə onu sevindirirdi. Heydər Əliyev bizim
əziz tamaşaçımız idi. Hər dəfə konsert verəndə salonunda gözlərimiz onu
axtarırdı. Sanki hər dəfə onun qarşısında hesabat verirdik. Hər konsertimizdə
qaldırdığımız məsələləri izləyirdi, onları dəyərləndirirdi. İnsanlara sözü elə
deyirdi ki, heç kimin xətrinə dəymirdi. "Bakılı oğlanlar”ın konsertdə qaldırdığı
problemlər cəmiyyətin problemləri idi. Onu elə düzgün formada göstərirdik ki,
Heydər Əliyev bizi hər zaman dəstəkləyirdi və tamaşaları izləyəndən sonra
müəyyən tapşırıqlar verirdi. Biz bu tamaşalarla adi insanın yaşadıqlarını
göstərə bilirdik. Bütün bunların nəticəsində Heydər Əliyev bizə xüsusi hörmətlə
yanaşırdı. Onun konsertlərimizə gəlməsi komandamıza böyük etimad idi. Ona görə
də, Heydər Əliyevin dünyasını dəyişməsi komandamız üçün dərin bir yara oldu. Hər
dəfə Heydər Əliyev xatırlayanda, daxilən kövrəlirəm. Mənim üçün böyük itkidir.
Hesab edirəm ki, xalqımız üçün də əvəzolunmaz itkidir. Bəzən deyirlər ki,
həyatda əvəzolunmaz insan olmur. Ancaq Heydər Əliyev əvəzolunmazlığı hər an
sübut olunur. O, təkrarolunmaz lider kimi hər zaman xatirələrimizdə qalacaq”.
"O
illər ömrümüzün ən gözəl çağları idi”
Xalq artisti Niyaməddin
Musayev deyir ki, onların nəsli xoşbəxtdir ki, Heydər Əliyevlə bir dövrdə
yaşamaq nəsibləri olub: "Ulu öndərin mədəniyyətimizə, incəsənətimizə göstərdiyi
böyük qayğının şahidi olmuşuq. O illər ömrümüzün ən gözəl çağları idi. Mədəniyyətimizin
elə bir sahəsi yoxdur ki, Heydər Əliyev qayğısından bəhrələnməsin. Musiqimiz
də, teatrımız da, kino sənətimiz də, heykəltəraşlıq və rəssamlığımız da, xalça
sənətimiz də bugünkü inkişafa çatmaq üçün ulu öndərin çox dəyərli ideyalarından
bəhrələnib.Heydər Əliyev Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında yeni bir dövrün əsasını
qoydu. Mədəniyyətimiz, milli-mənəvi dəyərlərimiz beynəlxalq aləmdə tanındı.Açığını deyim ki, Azərbaycan mədəniyyətinin görkəmli xadimləri Heydər Əliyev
dövründə olduğu qədər, heç zaman tanınmayıblar. Elə içi biz qarışıq. Heydər Əliyev mədəniyyətimizi yaradan, onu
inkişaf etdirən insanların əməyini yüksək qiymətləndirir, onların daim
qayğısını çəkirdi. Mədəniyyətimizin kadr potensialı gücləndirildi. Onun idarəçi
olduğu dövrdə SSRİ-nin ən nüfuzlu incəsənət yönlü ali məktəblərində Azərbaycan
gəncləri təhsil alıb Bakıya dönürdülər. Sankt-Peterburqun, Moskvanın teatr,
rəssamlıq, musiqi üzrə ali təhsil ocaqlarını bitirmiş gənclər bu gün Azərbaycan
mədəniyyətinin aparıcı simalarıdırlar. Heydər Əliyev bu kadrların
hazırlanmasında ona görə maraqlı idi ki, onlar gələcək Azərbaycanımız üçün
gərəkli olsunlar. Necə ki, oldular da. Allah ona rəhmət etsin”.
Xəyalə Rəis