Maşın bazarında vəziyyət: təklif tələbi qarşılamır
Sentyabr ayı ərzində həm
ənənəvi avtomobil bazarındakı satışda, həm də "online” avtomobil satışlarında
aktivlik çox aşağı səviyyədə olub. Bu barədə Trend-ə əmlak üzrə ekspert Vaqif
Hüseynov deyib. V.Hüseynov bildirib ki, hava şəraitinin kəskin dəyişməsi maşın
bazarına da təsirsiz ötüşməyib: "Maşın bazarının aktiv iştirakçıları passiv
iştirakçılara çevrilib”. Maşın bazarının indiki vəziyyətini, idxalın
qiymətlərin hansı səviyyədə olduğunu öyrənməyə çalışdıq.
Avtosfer.az
saytının baş redaktoru, nəqliyyat məsələləri üzrə ekspert Elməddin Muradlıqiymətlərdə elə də ciddi fərq olmadığını deyir: "Benzinlə işləyən maşınların
qiymətlərində bir az ucuzlaşma var.
Amma bütün hallarda, Azərbaycana
xaricdən avtomobil gətirilmədiyinə görə,
qiymətin aşağı düşməsi o qədər də nəzərə çarpmır. Belə deyə bilərik ki, bir-iki ay bundan əvvəlki ilə indiki
arasında ciddi fərq yoxdur. Yay aylarında
brend markaların qiymətlərdə artım var idi. Havalar isti keçdiyindən insanlar
sərinlədicisi və hər bir halda rahat
olan avtomobili seçirdi. Amma indi vəziyyət başqadır. Alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşüb. Ona görə də
işlənmiş maşınlar bazarda daha çox dövr edir. Xüsusilə də, Rusiya Çin istehsalı
olan maşınların satışı bazarda artıb. Neftçalada avtomobil zavodu tikilib. İndi gözlənilir ki,
Azərbaycanın özünün daxili bazarı üçün
avtomobil istehsalına başlanılacaq. Ola bilsin ki, həmin maşınlar da satışa çıxandan sonra
bazarda canlanma yaransın. O avtomobillər gömrük rüsumundan azad olduqları üçün, yəqin ki, münasib qiymətə satışa çıxardarlar”.
Müsahibimiz
hazırda maşın alandan çox satanın olduğunu deyir: "Əslində, maşını satan da,
alan da 70 faiz maşın alverçilərinin özləridir.
Əsasən də onlayn satış saytlarında istifadə edərək, maşın alverini
həyata keçirdirlər. Əksəriyyəti maşını alır, hansısa kosmetik dəyişikliklər
edib, bir az baha qiymətə bir başqasına satırlar. Yəni bazarda hazırkı vəziyyət
budur. Ciddi bir canlanma və ya qiymət dəyişikliyi yoxdur. Maşın
salonları belə tükənib. Çünki onlar hətta üçüncü əl avtomobilləri belə
xaricdən gətirirdilər. Bu gün o qiymət bir neçə dəfə baha gəlib çıxır. Yəni 10
minə gələn maşın bazarda 25-30 minə olur. Ona görə də, hələ ki vəziyyətdən
çıxmaq üçün avtosalonlar da daxili bazarda olan maşını alıb, müəyyən dəyişiklik
etməklə baha qiymətə satırlar. Təzə maşınlara meyl azdı. Çünki qiymətlər
dolların bahalaşmasından sonra ən azı ikiqat qalxıb”.
E.Muradlı insanlar daha çox yanacaq
sərfiyyatı ilə işləyən avtomobillərə üstünlük verdiyini bildirdi: "Benzinlə
işləyən maşınların qiymətində bir az durğunluq yarandı, hətta deyərdim ki,
qiymətində də aşağı düşmələr oldu. İnsanlar daha az yanacaq sərfiyyatı olan
maşınlara üstünlük verirlər. Sadəcə, indi əsas diqqət dizel yanacağı ilə
işləyən avtomobillərədir. Bu yanacaqla çalışan maşınların dövriyyəsi
genişlənib. Amma onun da bir problemi var. Belə ki, bu gün bir sıra Avropa
ölkələri dizellə işləyən maşınlardan imtina etmək barədə qərar qəbul edib. 2020-ci ilə qədər bəzi inkişaf etmiş
ölkələr həmin yanacaqla işləyən
maşınların istehsalını və istismarını qadağan etmək fikrindədirlər. Bu da
ekoloji problemlərlə bağlı atılan addımdır. Həmin ölkələr vətəndaşlarını,
ekologiyalarını düşünərək belə bir keçid etmək istəyirlər. Düşünürəm ki, onların atacağı bu addım avtomobillərin qiymətinin
aşağı düşməsinə səbəb olacaq”.
Azərbaycan
Qiymətləndiricilər Cəmiyyətinin İdarə heyətinin sədri Ramil Osmanlıbildirir ki, qiymət artımına təsir göstərən əsas səbəblər mövsümlə bağlı deyil:
"Bəzən kimsə bunu fəsil dəyişikliyi ilə əlaqələndirir, amma belə deyil. Burada
əsas səbəb bazarda təklifin kəskin şəkildə məhdudlaşmasıdır. Faktiki olaraq
xırda və orta sahibkarlar da bildirirlər ki, hazırda alıcılıq qabiliyyəti
normaldır, tələb var. Amma o tələbi qarşılamaq üçün təklif mövcud deyil. "Yəni
satmağa maşın tapmırıq” ifadəsi daha aktualdır. Bilirsiniz ki, ölkəmizə
xaricdən idxal çox kəskin şəkildə azalıb. Köhnə avtomobillərin gətirilməsi ilə
bağlı müəyyən məhdudiyyətlər var. Buna görə də, tələbi yalnız yerli istismarda
olan maşınların hesabına qarşılamaq mümkün olur. Amma bunu da etiraf etmək lazımdır ki, indiki
şəraitdə təklif tələbi qarşılamır. Bu səbəbdən də qiymətlər artır. Son iki ildə
qiymət artımına daha çox maliyyə bazarında baş verən hadisələr təsir
göstərirdisə, indi isə vəziyyət bir qədər fərqlidir. Hazırda təsir göstərən
əsas səbəb bilavasitə tələb və təklif arasındakı fərqin tələbin xeyrinə
dəyişməsi, tələbin təklifi üstələməsidir.
Ekspertdən
ölkəyə maşın idxalının azalma səbəbini də soruşduq: "Son illərdə ölkəmizdə bəzi
inzibati qərarlar qəbul olundu. Məsələ ekoloji standartlarla bağlıdır. Avro-4
standartının tətbiqindən sonra Azərbaycana avtomobil gətirilməsində çox kəskin
şəkildə azalmalar müşahidə olundu. Məsələn Almaniya, Cənubi Koreya, Türkiyə,
Yaponiya və bu tip ölkələrdən gətirilən nəqliyyat vasitələrinə qoyulan
məhdudiyyətlər kiçik və orta sahibkarların bu sahədən uzaqlaşmağına səbəb oldu.
Digər tərəfdən isə yeni maşınlara tələb az olduğundan, satış səviyyəsi aşağı
düşdü. Bu da idxalın məhdudlaşmasına səbəb oldu. Onu da qeyd edim ki, hazırkı
şəraitdə alıcılıq qabiliyyəti yüksək qiymətləndirilsə də, ötən illərlə
müqayisədə xeyli dərəcədə azalmışdır. Buna görə də, gətirilən avtomobilin
satılmamaq riski ölkəyə maşın idxalına təsir edir”.
"Vip Escort MMC”nin
bas direktoru, avtoekspert Rəşad Quliyevmaşını tez satmaq üçün satıcıların qiymətdə bir az güzəştə getdiklərini deyir:
"Məktəblərin açılması ilə əlaqədar olaraq satış tempi müəyyən qədər aşağı düşüb. Amma qiymət stabildir. Son aylar olduğu kimi
qalıb. Sadəcə, alıcı qıtlığı olduğundan avtomobili tez satmaq istəyənlər qiymətdə
10-15 faiz güzəştə gedirlər. Ölkədə "Mercedes”in
komfort modellərinə xüsusi maraq var. Bunun əsas səbəbi isə turizmdir. Qonaqların
qarşılanması, onlara xidmət zamanı daha çox bu maşınlardan istifadə edirlər”.
Günel Azadə