Mahmud Əhmədinejad seçkiyə buraxılmadı
İranda prezident seçkilərində namizədlərin
qeydiyyatı başa çatıb və 6 nəfərin iştirakı təsdiqlənib. Mayın 19-da
keçiriləcək prezident seçkilərində iştirak edəcək namizədlərin yekun siyahısı
aprelin 27-də açıqlanacaq. Beləliklə,Konstitusiyaya Nəzarət Şurası
tərəfindən səlahiyyətləri təsdiqlənən şəxslər bunlardır: İranın Məsləhət
Şurasının üzvü və İslami Mötəlifə Partiyasının Mərkəzi Şurasının
üzvüSeyid Mustafa Ağa Mirsəlim, prezidentin birinci müaviniİshaq
Cahangiri Kuşayi, hazırkı
prezidentHəsən Ruhani,"İslam İnqilabı Qüvvələrinin Xalq Cəbhəsi”nin
üzvüSeyid İbrahim Rəisi, Tehran şəhərinin meriMəhəmməd Baqir
Qalibaf və İranın Milli Olimpiya Komitəsinin sədriMustafa Haşemitəba. Namizədliyi
təsdiq edilməyənlər arasında 2005-2013-cü illər ərzində ölkəyə rəhbərlik edən
Mahmud Əhmədinejad da var. Hökumət tərəfindən idarə olunan Konstitusiyaya
Nəzarət Şurası analoji qərarı onun müttəfiqi Həmid Bəhai barədə də qəbul edib. Ümumiyyətlə,
Əhmədinejadın əvvəldən hazırkı seçkilərdə iştirak etməsigözlənilməz olub.
Axı, ölkənin ali dini lideri Əli Xameneyi onu ötən il bunu etməməyə çağırmışdı.
Özünü İran xalqının nökəri adlandıran Əhmədinejad isə deyib ki, hamımız
proqres, ədalət və azadlıq uğrunda birləşməli, gələcəyə böyük ümid
bəsləməliyik.
M.Əhmədinejad yoxsullar arasında populyardır.Amma 2009-cu
ildə təkrar seçiləndə rejimə qarşı itaətsizlik baş verib, müxalifət onun
kütləvi saxtakarlıqla qalib gəldiyini bildirib. O zaman Əli Xameneyi prezidenti
dəstəkləmiş, saxtakarlıq iddialarını rədd etmiş, öz baxışlarının digər
siyasətçilərə nisbətən Əhmədinejada daha yaxın olduğunu dilə gətirmişdi. Amma
sonra Əhmədinejad yenə də ali dini liderin qaydalarına əməl etmədi. "The
Guardian” isə maraqlı bir məsələyə toxunur. Nəşr yazır ki, "tvitter” İranda
qadağa altında olsa da, keçmiş mühafizəkar prezident Mahmud Əhmədinejad elə hey
tvitləyir. Məqalədə deyilir ki, bir vaxtlar "tvitter”in öz ölkəsində qadağan
olunmasına dəstək vermiş Əhmədinejad İranda bu şəbəkəyə qoşulan siyasətçilərdən
biridir. Əhmədinejadın "tvitter” hesabında belə bir bioqrafik qeyd verilib: "Ər,
ata, baba, universitet professoru, prezident, mer və vüqarlı iranlı”. "The
Guardian” yazır ki, "tvitter” milyonlarla adi vətəndaş üçün bağlı olsa da,
ölkənin prezident Ruhani və xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif də daxil,
bir çox vəzifəli rəsmilər müntəzəm olaraq sosial şəbəkədən yararlanırlar. Hətta
ölkənin ali rəhbəri Əli Xamaneyinin ofisi də bir neçə dildə "twitter” hesabı
saxlayır. Müxtəlif proqramlar vasitəsi ilə hər halda "tvitter”ə girişi olan
iranlılar yazırlar ki, Əhmədinejadın 2009-cu ildə ziddiyyətli qələbəsindən
sonra bloklanmış bu sosial media platformasından indi onun özünün istifadə
etməsi qəribədir.
"The Guardian” yazır ki, həmin prezident seçkisinin ardınca "tvitter”
kütləvi etirazların təşkilində istifadə edilən ilk sosial media olmuşdu. Yaşıllar
hərəkatına, İranda həm də "tvitter inqilabı” deyirlər. Bundan sonra sosial
media şəbəkələri Yaxın Şərqdə və Ərəb baharı zamanı etirazların əsas
platforması olmuşdular. "The Guardian” yazır ki, özünün mühafizəkar mövqeyinə
baxmayaraq, 2013-cü ilədək prezident olmuş Əhmədinejad hazırda hakim elitanın
gözündən düşüb. Belə ki, hətta Xameneyi ona prezident seçkisinə qatılmamağı
tövsiyə edib. Əhmədinejad bu yaxınlarda"bəzi adamların təbiətindəki
sülalə”xislətini tənqid etmişdi.Bu tənqidi çoxları 77 yaşlı ali
dini lider Ə.Xameneyiyə hücum kimi yozdular.
Yeri gəlmişkən, sərt xətt tərəfdarları nüfuzlu
ruhaniİbrahim Rəisini lider kimi görürlər. Geniş dəstəklə
qarşılananİbrahim Rəisi proqnozlara əsasən, 12-ci prezident
seçkilərinin favoritidir. Bəziləri onun Əhmədinejad tərəfdarlarının dəstəyini
qazanmaq istədiyini bildirirlər. O, yoxsulların dəstəyinin qazanmaq üçün onlara
un paylayır. Rəisinin özünə gəlincə isə o, bütün müsəlman dünyasında ən böyük
xeyriyyə təşkilatı olan Astan Qüds Rəzavi fondunun rəhbəridir. 56 yaşlı ruhani
xadimin başçılıq etdiyi bu fond müqəddəs Məşhəd şəhərinin baxıcısıdır. O, İran
tarixində ən repressiv siyasətçilərdən biri sayılır. Rəisi 1988-ci ildə
minlərlə dissidentin edamına hökm verən 4 şəriət hakimindən biri olub. Bu
prosesdəki "xidmətlərinə” görə Ruhulla Xomeyni onu Tehranın baş prokuroru təyin
etmişdi. "The Guardian” yazır ki, İranda daha bir qızğın prezident seçkisi
gözlənilir, çünki yarışa ölkənin qüdrətli mühafizəkar ruhani xadimlərindən biri
qoşulub. Onun ölkənin mötədil prezidenti Həsən Ruhaniyə çox ciddi rəqib olacağı
proqnozlaşdırılır.
İran prezidentinin birinci müavini İshaq Cahangiri
də prezident seçkilərində qeydiyyatdan keçib. O bildirib ki, prezident
Həsən Ruhanini dəstəkləmək məqsədi ilə namizədliyini irəli sürüb və bu yolda
ona yardımçı olacaq. Namizədliyi qeydiyyata alınan digər önəmli siyasi simalardan
biri də mərhum Ayətullah Haşimi Rəfsəncaninin qardaşıMəhəmməd Haşimidir.
O da prezident Həsən Ruhanini dəstəkləyənlər sırasındadır. Hazırda ev
dustağı olan müxalifət lideri Mehdi Kərrubinin oğlu Məhəhmmədtağı Kərrubi deyib
ki, kimin prezident seçilməsindən asılı olmayaraq, bu şəxsin ölkənin növbəti
ali rəhbərinin təyinatında böyük rolu olacaq. O deyib ki, Ruhaninin
hakimiyyətdən getməsini istəyənlər də onun məhz bu prosesdən
kənarlaşdırılmasına çalışırlar. Kərrubinin irəli sürdüyü ikinci versiya budur
ki, ola bilsin, Rəisinin namizədliyini verməklə, sadəcə olaraq onun
populyarlığını artırmaq və Xamneyiyə varisliyini hazırlamaq istəyirlər.
Yeri gəlmişkən, seçkilərə məsul İran Daxili İşlər Nazirliyinin
rəhbəri Rəhmani Fəzli proseslə bağlı ilk rəyini açıqlayıb. Onu qənaətinə görə,
səsvermədə seçicilərinin təxminən 70 faizi iştirak edəcək:"Sorğular
seçkidə iştirakın 60 faizə çatacağını göstərsə də, fikrimcə, seçicilərin 70
faizi öz hüququndan faydalanacaq”.
Azər