Mahirə Yaqubova: “Tələbələrimlə fəxr edirəm”
Bəlkə də hər insan müəllim,
pedaqoq olmaq gücünə malikdir. Ancaq hər pedaqoq tələbələrinin sevgisini,
məhəbbətini qazana bilmir. Müsahibim əməkdar artist, Mədəniyyət və İncəsənət
Universitetinin "Səhnə danışığı” kafedrasının dosenti Mahirə Yaqubovanın bəxti
bu baxımdan çox gətirib.
Bu gün teatr, kino aləmində
adlı, sanlı sənət adamları bizimlə söhbətində onlara dərs deyən Mahirə xanımı hər
dəfə xatırlayırlar. Bir çoxları sənətə gəldikləri üçün və bu sənəti sevdikləri
üçün məhz ona təşəkkürlərini bildirirlər.
Biz də Mahirə xanımla
görüşüb, onunla söhbət etmək qərarına gəldik. Mahirə Yaqubova 1979-cu ildən bu
günə kimi Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim, baş müəllim, son
illər isə dosent vəzifəsində çalışır. Bir çox elmi məqalələrin, metodik
göstərişlərin, dərsliklərlə bağlı proqramların müəllifidir. Mahirə xanım elmi-pedaqoji
fəaliyyəti ilə yanaşı, həm də 20 ildən çoxdur ki, Bakı Bələdiyyə teatrının
aparıcı aktrisalarındandır. Teatrın repertuarında olan dəyərli tamaşalarda baş
rollarda çıxış edib. Ölməz C.Məmmədquluzadənin "Ölülər” əsərində Kərbəlayi
Fatma, A.Məmmədovun "Dəli Domrul” pyesində Domrulun anası, Sofoklun "Elektra”
faciəsində Korifey, N.Hikmətin "Demokl qılıncı” pyesində Karın arvadı, "Unutqanlıq
Qorxunc Bəladır” kompozisiyasında şəhid anası, A.Babayevin "Oğul” tamaşasında
Səriyyə, Ə.Nesinin "Tənha Qadınlar” pyesində Diha bəyim, C.Cabbarlının "Dönüş”
tamaşasında Asya və s. obrazları böyük ustalıqla canlandırıb. Anarın "Ötən ilin
son gecəsi” televiziya tamaşasında Leyla, S.Dağlının iki hissəli "Sabiqlər”
tamaşasında Xanım rollarının ifaçısı olub. Bir neçə bədii filmdə çəkilib. "De
ki, Məni Sevirsən!” filmində Rəfiqə, "Ünvansız Qız”da Qaçqın qadın, "Əlvida”
filmində Solmaz, "Yalan”da Xəzinədar qadın obrazlarını yaradıb.
İlk film təcrübəsi isə
1977-ci ildə çəkildiyi "De ki, məni sevirsən!” adlı tammetrajlı bədii film
olub. O illəri xatırlayan Mahirə xanım deyir ki, həmin filmdə heç bir sözü yox
imiş, filmi çəkərkən rejissor kameradan onun simasını görür və həmin an Rəfiqə
obrazına sözlər yazılırmış.Mahirə xanımla söhbətimizə
tələbələrinin onun haqqında danışdığı sözlərlə başladıq. Tələbələrinə olan
sevgisi onun gözlərindən də sezilirdi.
- Mahirə xanım, tələbələrin sevimli müəlliməsi olmaq necə bir hissdir?
- Çox gözəl. Tələbə ilə
müəllim hər şeydən əvvəl dost olmalıdır. 39 ildir ki, İncəsənət Universitetində
müəllim olaraq çalışıram və hər
tələbəmdən nələrisə öyrənirəm.
-
39 il bundan əvvəlki Mahirə xanımla indiki Mahirə müəllimə arasında nə kimi
fərqlər var?
- O vaxtdan indiyə çox
şeylər dəyişib. 39 il bundan əvvəl arıq, cılız, ürkək bir qız idim. İlk dəfə
müəllim olaraq auditoriyaya daxil olanda gördüm ki, müəllimin stolunun qabağında
kök, hündürboy bir qadın əyləşib. Onu görəndə sanki otaq başıma fırlandı. Dərsdən
çıxıb, başqa otağa girdim və məni ağlamaq tutdu. İçimdə bir qorxu var idi.
Ancaq indi elə deyiləm. Tələbələrimi çox
istəyirəm, onların daxili dünyalarından xəbərdaram. Tələbələrimə övlad gözü ilə
baxıram, hətta elə olur ki, analarına demədiyi problemlərini mənimlə bölüşürlər.
Bu da inamdan irəli gəlir. 10 il bundan əvvəlki tələbələrim bu gün də məni axtarır.
Onlarla görüşürük, saatlarla söhbət edirik, ötən günləri xatırlayırıq.
Tələbələrimin hər birini ayrı bir fərd kimi yüksək qiymətləndirirəm və onlardan
çox şey öyrənirəm. Onlar həyatı başqa cür düşünürlər. Kənardan baxanda tələbələrin düşüncələri bir qədər fərqli təsir
edirdi mənə, ancaq onlarla söhbət edəndə, onların dünyasına qonaq olanda, həyata onların gözü
ilə baxanda görürdüm ki, bəzən belə də düşünmək lazımdır. Bu gün həyata onların
baxışı ilə baxanda həyat mənə başqa cür görünür. İnsanın həyat sevgisi artır.
- Bu gün tələbələriniz ölkənin nüfuzlu teatrlarında çalışır, hətta onların
arasında xalq, əməkdar artistlər də az deyil. Sizin yetirmələrinizin nüfuzlu, sayılıb-seçilən
sənətkar olmasını görmək müəllim olaraq sizə hansı hissləri aşılayır?
- Fəxr edirəm onlarla.
Elələri var ki, artıq həyatda yoxdur. Mən Məmmədbağır Bağırzadə, Səxavət
Məmmədov üçün çox darıxıram. Məmədbağır
mənim dərs dediyim kursun sinif nümayəndəsi olub. O, dərsinə gecikməyən,
çalışqan bir tələbə idi. Mən onları unuda bilmirəm (Gözləri dolur-X.Rəis). Onlar çox yüksək mədəniyyətə malik insanlar
idilər. Səxavətin kövrək baxışları vardı. Allaha qurban olum. Onlar öləsi insan
deyildilər.
Universitetdən əlavə,
Musiqili Teatrın aktyorları üçün müqavilə əsasında dərs deyirdim. O dövrdə
teatrlarla yaradıcı müqavilələr bağlanırdı. Bu gün teatrlarda yetişən bir çox
tanınmış xalq və əməkdar artistlərə də dərs demişəm.
-
Bəs bu günün tələbələri?
- İndiki gənclər də çox
ümidvericidirlər. Misal üçün mənim 3-cü kurs tələbələrim var, orada 7
oğlan təhsil alır. İnandırım sizi ki, onların 7-si də nüfuzlu aktyorlardan geri
qalmır. Bu yaxınlarda C.Cabbarlının "Almaz” pyesindən 1 hissə tamaşa
hazırladılar. Tamaşa o qədər gözəl alınmışdı ki, biz onların istedadlarına
heyran qaldıq. Nə yalan deyim, onların gələcəyi üçün çox narahatam. Onlar
özlərinə yol aça biləcəklərmi? Bunu bilmirəm. İstəmirəm yoxa çıxsınlar.
-
Mahirə xanım, pedaqoqludan əlavə, siz həm bizim səhnəmizin sevilən
aktrisalarındansınız. 20 ildir
ki, Bakı Bələdiyyə Teatrında maraqlı obrazların yaradıcısınız. Bu teatr sizə
nələr qazandırdı?
- Bələdiyyə teatrı mənə çox
doğma bir məkandır. Bəlkə də mənim ixtisasım
ora ilə daha çox bağlıdır deyə teatr səhnəsini çox sevirəm. "Dram kino”
aktyorluğunu fərqlənmə diplomu ilə bitirmişəm.
O zaman Universiteti qırmızı diplomla bitirmək heç də asan məsələ
deyildi.
Teatr mənə çox şey
qazandırdı. Teatra gedəndən sonra burda tamam öz iş strukturumu dəyişdirdim.
Tələbələrlə daha ətraflı və fərqli şəkildə işləməyə başladım.
- Teatrı sevsəniz də universiteti bitirən kimi aktrisa işləmədiniz. Səbəb
nə idi?
- Universiteti bitirəndə
deyirdim ki, yer göylə birləşsə də aktrisa olacam. Ancaq qismət elə gətirdi ki,
universiteti bitirən kimi ailə qurdum. Və yalnız övladlarım böyüyəndən sonra teatra
gedə bildim. Sağ olsun, teatrımızın direktoru, xalq artisti Amaliya Pənahova
məni yaxşı qəbul etdi. Teatra gedən kimi mənə repertuarda olan tamaşalarda rollar
həvalə edildi.
- Bu illər ərzində niyə başqa teatrlara getmədiniz?
- Əslində teatrda işləməyi tələbə yaşlarımdan
qətiləşdirmişdim. Ancaq ana olduqdan sonra müəyyən qədər yol qət etmişdim və
daha ətraflı şəkildə fikirləşə bilirdim. Mənə iki teatr məsləhət görüldü. Hər ikisi barədə düşündüm və dedim ki,
onlardan biri bataqlıdır. Ora getsəm bataram. Bəlkə də yeniyetmə olsaydım düşünmədən
gedərdim. Ancaq Bələdiyyə Teatrının
rəhbəri xanımdır. Həm də Amaliya xanımın
pərəstişkarı idim. Onunla görüşdük, söhbət etdik. Orada işləmək qərarına
gəldim. Çox şükür, indi hər şey qaydasındadır. Bizə mane olan əsas məsələ
binamızın şəraitsizliyidir. Teatrda yaradıcı mühit var. Elə gənclərimiz var ki,
bu gün yerli telekanallarda nümayiş olunan serialların çoxunda bizim gənclər
iştirak edir.
- Serillardan söhbət düşmüşkən, niyə çəkilən serial və filmlərdə sizi
görmürük?
- Çəkilirəm. Misal üçün, axrıncı dəfə Rövşən
İsaxın çəkdiyi "Sonuncu fəsil”də çəkildim.
-
Bu gün film və serial çəkənlərin, eyni zamanda, çəkilənlərin çoxu sizin
tələbələrinizdir. Bu baxımdan, sizə çəkilmək heç də çətin olmamalıdır.
- Mən başqa rejissorlarla
işləyə bilmərəm. Yayda bir seriala dəvət aldım. Gedib çəkiliş prosesinin şəraitinə,
yaradıcı insanların mühitinə baxdım. Rejissor asissentinin aktyorlara qarşı kobud
davranmağını bəyənmədim. Bundan əlavə, sentyabrdan hər gün dərsim olduğu üçün
mənim rejimimə uyğun gəlmədi. Serial
çəkilişləri elədir ki, hər gün çəkiliş məkanına getmək şərtdir. Heç
zaman pul dalınca qaçan olmamışam. Bəlkə həqiqətən də özümü serial və kino
aləmində görsəydim, gedərdim. Mənim pula
ehtiyacım yoxdur məsələsi deyil. Pul hər kəsə lazımdır. Aktyorun özünə olan
hörməti əsasdır. Hər şeyə görə pulun dalınca getmərəm. Bu şəkildə məşhur olmağı istəmirəm.
- Bu sənəti seçdiyiniz üçün geriyə baxanda nə zamansa peşmanlıq hissi keçirmisinizmi?
- Heç vaxt. Əvvəl düşünürdüm
ki, gərək elə universiteti bitirən kimi teatra gedərdim. İndi isə düşünürəm ki,
yox elə aktrisalar var universiteti bitirən kimi teatra getdilər, məşhur oldular, ancaq ailələrinə
baxanda o qədər də xoşbəxt deyillər. Mən həyatımdan narazı deyiləm. Bəlkə də universitetdə
işləməsəydim, mənə pis təsir edərdi. Biz burada hər il müəllim kimi yaradıcı
ifa işi veririk. Tədbirlər keçirir və tədbirlərdə iştirak edirik. Sənətin
içində olduğum üçün özümü kənar hiss etməmişəm.
-Bu
gün bizi narahat edən əsas məsələlərdən biri də filmlərin dublyaj məsələsidir.
Televiziyalarımızda dublyaj olunan filmlər sizi qane edir?
-
Özüm
də zamanında bir neçə filmin
dublyajında iştirak etmişəm. Dublyaj çox ağır işdir. Bu sahədə çalışanlar
çoxdur, artıq püxtələşirlər. Dublyaj sənətinə gənclr gəlməli, yeni nəsil
yetişməlidir.
-
Bəs tamaşaçı kimi necə, həmin filmləri
bəyənirsinizmi?
- Həmin filmləri izlədikdə
çox böyük nöqsanların şahidinə çevrilirik. Bir dəfə uşaqlarımızdan birini
görəndə dedim ki, sən axı bizim Universiteti bitirmisən, niyə vurğuları səhv
vurursan, qaydaları pozursan, orfoepik qaydalara əməl etmirsən?! Əgər o
studiyada nə isə səhv deyiləndə sən onu düzəltməlisən. Tələbələrim deyirlər ki,
biz başa düşürük ki, harada səhvlər edirik, ancaq rejissorlar bizdən belə tələb
edirlər. Dublyajda ümumi qəbul olunmuş ədəbi dil normalarından istifadə
edilməlidir. Amma rejissor onlardan tələb edir ki, vurğunu bura vur. Həmin
səhvlər rejissordan qaynaqlanır, aktyordan yox.
- Pedaqoqlar deyirlər ki, il ötdükdə intellektual və yaradıcılıq
baxımından daha zəif gənclər yetişir. Bu da gəncliyin gələcəyini sual altına
alır. 39 ilin pedaqoqu olaraq bu fikirlərlə razısınızmı?
- Müasir zəmanədir. Nə
dəyişmir ki? Düzdür, bugünkü gənclərin həyata baxışı, düşüncə tərzi dəyişib.
Misal üçün, gənclər kitab oxumaq istəmirlər. Çox az tələbələr kitaba maraq
bəsləyir. Dediklərinə görə, vaxtları yoxdur. Ancaq baxırsan ki, bütün günü
internetdədirlər. İnternetdən elə mətnlər tapıb gətirirlər ki, onların bir
çoxunda bağışlanmaz səhvlər mövcuddur. Nə yaxşı ki, universitetimizin
kitabxanası var.
-
İndi sosial şəbəkələr də o qədər artıb ki, gənclərin əllərindən telefon düşmür.
Hətta məclisdə belə canlı ünsiyyət qurmaq əvəzinə sosial şəbəkə vasitəsi ilə
danışırlar. Bu da tələbələrin nitq mədəniyyətinin inkişafdan qalmasına gətirib
çıxarır.
- Biz tələbə olanda 3-4-cü
kurs tələbələri qəzet, teatr jurnalları oxuyurdular. Teatr jurnalında çap
olunan məqalələri müzakirə, təhlil
edirdilər. Elə peşəkar şəkildə təhlil edirdilər ki, heç indiki bəzi
teatrşünaslardan o fikirləri eşitmirik. İndiki gəncləri biz yönləndirməsək,
onlar oxumaq istəmirlər. Hər şeyi internetdən öyrənməyə daha çox üstünlük
verirlər. İnternetin yaxşı cəhətləri çoxdur, ancaq pis tərəfləri də az
deyil. Xəbəri oxuyarkən elə reklamlar,
spamlar gəlir ki, mən özüm onlara baxanda utanıram. Bu cavandır axı, belə şeylər onu
pozur, başqa tərəfə yönəldir. Belə şey olar? İnternetin əleyhinə deyiləm, ancaq
ondan ağıllı istifadə etmək lazımdır. Bu, təkcə gənclərə aid olan bir xəstəlik
deyil. Gündəlik nəqliyyat vasitələrindən istifadə edəndə böyüklü-kiçikli hər kəsin əlində bir telefon
var. Bu qədər də olmaz axı...
Xəyalə Rəis
Teatrşünas