Ölkəyə investisiya axınını gücləndirəcək sərəncam
Bu günlərdə prezident İlham Əliyev investisiya fəaliyyətinin təşviq
edilməsi və xarici investorların hüquqlarının qorunması ilə bağlı bir sıra
tədbirlər haqqında sərəncam imzalayıb. Sərəncamla investisiya axınını cəlb
etmək üçün Azərbaycanda əlverişli biznes mühitinin təmin edilməsi əsas
prioritetlərdən biri kimi müəyyən edilib.Aparılan təhlillər onu göstərir ki,
xarici investorlar tərəfdaşlıq zəminində ölkədə əlverişli investisiya qorunma
sisteminin mövcudluğuna xüsusi diqqət ayırırlar. Bu baxımdan investisiya
imkanlarının genişlənməsinə imkan verən çərçivənin qurulması mühüm əhəmiyyət
kəsb edir. 2025-ci ilədək qarşıya qoyulan məqsədlərdən biri də məhz xarici investorların
dünya standartlarına uyğun fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradacaq biznes
mühitinin təmin edilməsidir. Bu sahədə aparılacaq islahatlar iqtisadiyyatda
özəl investisiyaların payının artmasına təkan verəcək. İnvestisiya fəaliyyəti
sahəsində dövlət siyasətinin əsas istiqamətləri, investisiya fəaliyyətinə
təşviq edən tədbirlərin məcmusu, investorların hüquqlarının qorunması
mexanizmləri, onlara dövlət zəmanəti verilməsi qaydası, mübahisələrin danışıqlar, məhkəmə, həmçinin
arbitraj yolu ilə həlli üsulları nəzərdə tutulur.
İqtisadçı-ekspert Rəşad
Həsənov deyir ki, burada söhbət Azərbaycanda qeyri-neft iqtisadiyyatına
xarici investisiya axınının daha da artırılmasından gedir: "Azərbaycan
iqtisadiyyatına yönələn xarici investisiyanın böyük əksəriyyəti məhz neft
sektoruna yönəldilir. Bu istiqamətdə oyun qaydaları da bir qədər fərqlidir.
Eyni zamanda, investisiyanın özünü reallaşdırması və marjanın idxal olunması
sektorda cəlbediciliyi artırır. Amma digər sahələrdə xarici investisiya
qoyuluşunu çox az müşahidə edirik. Nəzərə
almalıyıq ki, Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında xarici investorlara və
onların təcrübəsinə böyük zərurət var. Belə bir şəraitdə investisiyaların qoyulması,
hüquqi bazanın daha da təkmilləşdirilməsi, zəmanət mexanizmləri, gəlirlərin
bölüşdürülməsi və s. məsələlərdə daha optimal mühit yaradılmasına zərurət var. Bu
baxımdan düşünürəm ki, sərəncam məhz bu istiqamətdə mövcud situasiyanın
yaxşılaşdırılması məqsədilə qəbul edilən qərardır. Burada əsas məsələ xarici
investorları hazırda ölkə iqtisadiyyatının ən müxtəlif sahələrinə cəlb
etməkdir. Onlar bu sektorlarda öz təcrübə və vəsaitləri ilə iştirak etməklə,
Azərbaycanda yerli istehsalın inkişaf etdirilməsi və həmçinin idxaldan
asılılığın azaldılması, ixrac potensialının gücləndirilməsi məsələlərinə
növbəti dövrlərdə dəstək göstərə biləcək. O baxımdan beynəlxalq təcrübənin
öyrənilməsi çox mühümdür. Amma bu, böyük araşdırma tələb edir. Müxtəlif dövlət
qurumları öz funksiyaları və vəzifələri çərçivəsində beynəlxalq təcrübəni öyrənməlidirlər.
Mütərəqqi beynəlxalq təcrübələrin tətbiqi əsas məsələlərdən biridir. Çünki
iqtisadiyyatın hər bir sahəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri var”.
İqtisadçı bəzi qaranlıq məqamlara da aydınlıq gətirdi: "Məsələn,
diversifikasiya ilə bağlı daha çox Koreya, Malayziya kimi ölkələrin təcrübəsi
uğurlu hesab olunur. Ona görə də beynəlxalq təcrübənin tətbiqi zamanı bu
təcrübələrin ən müxtəlif formalarının öyrənilməsi vacibdir. Xarici təcrübənin
tətbiqi isə bütün müsbət məqamların birləşdirilərək yerli şəraitə
uyğunlaşdırılması yolu ilə mümkündür. Bu istiqamətdə ortaya qoyulan mövqeyin də
məqsədi qeyd edilən təcrübələrin öyrənilməsidir. Sərəncamın imzalanmasında əsas
məqsəd son nəticədə ölkəyə investisiya axınının ümumi həcmini artırmaqdır. Bu
baxımdan qanunvericilik və mexanizmlər mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Amma bununla
yanaşı, bu qanunların tətbiqi mexanizmi də təkmilləşdirilməlidir. Hesab edirəm
ki, mühitin əsas fundamental xüsusiyyətlərini dəyişə biləcək sərəncam son
nəticədə xarici investisiya axınına ciddi təsir göstərəcək. Çünki xarici
investor ilk növbədə hüququn aliliyi prinsipini əsas tutaraq ölkəyə yaxınlaşır.
Bu mənada investisiya həssas bir məsələdir. Dövlət qurumları sərəncamın icrasına
həssaslıqla yanaşmalıdır. Ehtiyatlı davranmaqla iqtisadiyyatın inkişafına böyük
fayda vermək olar”.
Millət vəkili Azər Badamov deyir ki, sərəncam
ölkədə sahibkarlıq mühitinin inkişafına öz təsirini göstərəcək: "Sərəncama
əsasən, investisiya təşviqi sənədi alan sahibkarlar bir sıra güzəştlər əldə
edəcəklər. Buraya vergi güzəştləri və istehsal sahələrində istifadə olunan
avadanlıqlara tətbiq olunacaq gömrük güzəştləri daxildir. Aydındır ki, ölkədə
qeyri-neft sektorunun inkişafı dövlətin prioritetidir. Sahibkarlığın inkişaf
etdirilməsi üçün son illər ərzində müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir.
Bunlardan biri də investisiyanın təşviqi sənədinin verilməsidir. Bu sənədin
tətbiqi ilə sahibkarlar üçün daha geniş imkanlar açılır. Belə ki, sahibkarlar
artıq sərbəst şəkildə öz fəaliyyətlərini inkişaf etdirə biləcəklər. Sərəncam
ölkəyə gələcək xarici sərmayə axınının həcminin artmasında da faydalı olacaq.
Ölkə iqtisadiyyatına sərmayə qoyuluşunun daha da artması isə yeni iqtisadi
sahələrin inkişaf etməsinə öz təsirini göstərəcək. Sahibkarlar üçün yaradılan
münbit şərait, sahibkarlara tətbiq olunan güzəştlər xarici sərmayədarlar üçün
cəlbedici olacaq”.
Şəbnəm Mehdizadə