Lavrovun ikibaşlı açıqlamaları nəyə hesablanıb?
Rusiyanın
xarici işlər naziri Sergey Lavrov bu günlərdə Azərbaycanda, ardınca Ermənistanda
səfərdə oldu. Bakıda Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə toxunan
S.Lavrov bildirib ki, RusiyaATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlər üçlüyünün
üzvü kimi düyünün açılmasına hərtərəfli kömək göstərməkdə vəDağlıq
Qarabağmünaqişəsinin həlli istiqamətində irəliləyişi təmin etməkdə
maraqlıdır. O, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin fikrini təsdiqləyərək, bu istiqamətdə
fəal səylər göstərmək lazım olduğunu da dilə gətirib.
Rusiyalı diplomat azərbaycanlı
həmkarı Elmar Məmmədyarovla görüşdə də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin danışıqlar
yolu ilə həlli barədə pozitiv fikirlər səsləndirib. Qeyd edib ki, diplomatiya
Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesini ölü
nöqtədən tərpətmək iqtidarındadır. Rusiya xarici siyasət idarəsinin rəhbəri
deyib ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi heç kimə sərf etmir
və onun həlli yolunu tapmaq lazımdır. O, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri kimi
qarşılıqlı qəbul edilən sülh yollarını axtarmaqda davam edəcəklərini
vurğulayıb.
Azərbaycanda
olarkən ADA Universitetində tələbələr və müəllim heyəti qarşısında çıxış edən
S.Lavrov ABŞ-la Rusiya arasında münasibətlərin bəzi sahələrdə dalana
dirənməsinə toxunaraq, bu durumun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli sahəsində
əməkdaşlığa təsir etmədiyini bildirib. O qeyd edib ki, Rusiya ABŞ və Fransa ilə
ümumi mövqeyə malikdir və həmsədrlər, səfirlər nazirlərlə görüşürlər, mütəmadi olaraq
regiona səfər edirlər. Rusiyalı diplomat ümid edib ki, prezidentlər arasında
keçən ay keçirilən görüş münaqişənin həlli istiqamətində irəli addım atmağa
kömək edəcək.
Lakin Bakıya səfərin və burada səsləndirilən pozitiv fikirlərin
ardınca, Yerevana yollanan S.Lavrov ermənistanlı həmkarı ilə görüşüb, media
qarşısında tamamilə fərqli münasibət ortaya qoyub. Rusiyalı diplomat bu dəfə xüsusi
optimizm nümayiş etdirmək istəmədiyini diqqətə çatdırıb. Deyib ki, problem
mürəkkəbdir, danışıqlarla bağlı təcrübə bunun, yəni danışıqların tezliklə başa
çatmayacağını göstərir.
Qeyd
olunanlardan da göründüyü kimi rusiyalı diplomat S.Lavrov Bakıda Prezident
İlham Əliyev və xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovla görüşdə, həmçinin
mətbuat və ADA Universitetinin müəllim-tələbə kontingenti qarşısında Dağlıq
Qarabağ münaqişəsi barədə bir fikir söyləyib, Ermənistanda Edvard Nalbandyanla
görüşdən sonra isə tamamilə fərqli açıqlamalar verib.
Bununla bağlı "Kaspi”yə
fikirlərini bölüşən politoloq Fikrət
Sadıxov deyib ki, S.Lavrovun Bakıda və Yerevanda Dağlıq Qarabağ problemi
barədə fərqli açıqlama verməsi münaqişə tərəflərinə mesajdır. Onun fikrincə,
rusiyalı diplomat bununla hər iki tərəfə deyir ki, öz aranızda razılığa gəlin,
biz sizin əvəzinizə məsələni həll etməyəcəyik: "Təbii ki, belə yanaşma tamamilə
yanlışdır. Biz bilirik ki, Ermənistanın arxasında hansı ölkə dayanır, kimlər
onu dəstəkləyir, Dağlıq Qarabağ münaqişəsində kimlər maraqlıdır. Lavrovun
qənaətinə görə, münaqişənin sülh yolu ilə həlinə dair təkliflərin çoxluğu heç
də problemin həllinə gətirib çıxarmır. Deməli, münaqişəyə dair ədalətli,
konkret həll variantı ortaya qoyulmalıdır. İlk növbədə ərazi bütövlüyü prinsipi
əsas götürülməli, Azərbaycanın maraqları nəzərə alınmalıdır. Çünki, işğala
məruz qalan tərəf Azərbaycandır, 1 milyondan artıq əhalisi qaçqın və məcburi
köçkünə çevrilən, Dağlıq Qarabağdan əlavə 7 rayonu işğal olunan Azərbaycandır.
Problemin həllinə dair Kazan və Madrid prinsipləri var və həmin sənədlərdə bir
sıra məsələlər öz əksini tapıb. Başa düşürəm ki, Lavrov Azərbaycan və
Ermənistanla münasibətləri pozmamaq üçün diplomatik manevr edir. Ancaq bu, heç
də o demək deyil ki, belə münasibət problemin həllinə səbəb olacaq. Hər halda,
Lavrovun Azərbaycanda olması Rusiyanın bu regiona marağının da göstəricisidir.
Rusiya başa düşür ki, Azərbaycanla əməkdaşlıq etmək daha faydalıdır, nəinki
Ermənistanla. Digər tərəfdən, bu da reallıqdır ki, Ermənistan Rusiya tərəfindən
dəstəklənməsə, bir dövlət kimi məhv olacaq. Rusiyanın Ermənistan üzərində
təsirləri böyükdür. Məhz buna görə Rusiya münaqişəyə dair ikili münasibət
sərgiləyir. Əgər Rusiya istəsə, İrəvana müəyyən təzyiqlər göstərsə, Dağlıq
Qarabağ problemi həllini tapa bilər”.
Politoloq Arzu Nağıyev isə qəzetimizə
açıqlamasında deyib ki, S.Lavrov Bakıda olarkən qarşısına qoyduğu əsas məqsəd
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşmək olub. Onun sözlərinə görə, görüş
prosesində məhz Azərbaycan Prezidentinin təkidi ilə S.Lavrov Dağlıq Qarabağ
probleminin həllinin ölü nöqtədən tərpədilməsi barədə açıqlama verib: "Lavrov
Azərbaycanda olarkən hətta qeyd etdi ki, problemin həlli məsələsi masanın
üzərindədir. Ancaq Yerevana səfərdən sonra bildirdi ki, Dağlıq Qarabağ
probleminin həllinə nikbin baxmır. Məlum məsələdir ki, Rusiya-Ermənistan
münasibətləri hansı səviyyədədir, bu dövlətlər eyni hərbi blokda, eyni iqtisadi
ittifaqda təmsil olunurlar. Bununla bərabər, Lavrovun özünün də erməni
separatçıları ilə çox sıx əlaqələri var. Bu, dəfələrlə danışılmış, sübut
olunmuş faktdır. Ona görə də Lavrov Ermənistanda olarkən başqa cür açıqlama
verə bilməzdi. Çünki, Sarkisyan da, Nalbandyan da separatçılara "müstəqillik”
sözü veriblər. Azərbaycan isə beynəlxalq hüququn prinsiplərini əlində rəhbər
tutaraq, ərazi bütövlüyü məsələsini önə çəkir, yalnız bundan sonra istənilən
danışıqlara hazır olduğunu bəyan edir. İşğalçı Ermənistanın ordusu işğal
olunmuş Azərbaycan ərazilərindən çıxmayınca, substantiv danışıqlara getməyincə,
problemin həllinə dair danışıqlar xatirinə danışıqlardan söhbət gedə bilməz”.
Rufik İSMAYILOV