“Komsomolskaya pravda” Xocalı soyqırımından yazdı
Bir neçə gündən sonra əsrin ən dəhşətli faciələrindən biri – Xocalı
soyqırımının 25 ili tamam olur. Sözsüz ki, bu amansız və qəddar soyqırımı aktı
insanlıq tarixinə ən qorxulu kütləvi terror aktlarından biri kimi daxil olub.
XX əsrin sonlarında baş vermiş bu faciə təkcə Azərbaycan xalqına deyil, bütün
insanlığa, bəşəriyyətə qarşı yönəlmiş ən ağır cinayətlərdən biridir. Xocalı
soyqırımı əsrin Xatın, Xirosima, Naqasaki kimi dəhşətli faciələri ilə bir
sırada dayanır. Hər il olduğu kimi, bu ildə soyqırımı ərəfəsində dünya mediası
baş verən faciəyə diqqət ayırır. Özü də ən önəmlisi odur ki, ildən-ilə daha çox
ölkənin mediası faciəyə obyektiv qiymət verir, cinayətkarların cəzalanmasını tələb
edir. Bu günlərdə Rusiyanın nüfuzlu "Komsomolskaya pravda” nəşri də faciə ilə
bağlı yazını öz səhifəsində yerləşdirib. Müəllif yazır ki, "hər bir xalqın
tarixində unudulması mümkün olmayan faciələr var. "Hernika, Xatın, Lidiçe...
Onlarla bir sırada Azərbaycanın Xocalı şəhəri də var. 25 il bundan öncə bu
şəhərdə dramatik hadisələr baş verdi və həmin gün Cənubi Qafqazın ən böyük
dövlətinin tarixinə qanlı hərflərlə yazıldı”.
Müəllif yazır ki, Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi həlini tapmayan problemlər sırasındadır. "Bu günə qədər həlini
tapmayan münaqişə Qafqaz regionunun əsas problemlərindən biridir. Bu münaqişə
bir vaxtlar keçmiş SSRİ-nin tərkibində olan iki qardaş xalqı bir-birinə qan
düşməni edib. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi danışıqlar mərhələsindədir və bu
danışıqlar artıq 25 ildən artıqdır ki, davam edir. Bu münaqişə postsovet
məkanında "dondurulmuş münaqişələrdən” hesab edilir. Lakin iki ölkənin cəbhə
xəttindəki mövcud vəziyyət daim ətrafa od saça biləcək vulkanın kraterinə
bənzəyir”, - deyə məqalədə vurğulanır.
Müəllif yazır ki, 25 il bundan öncə, fevralın
25-dən 26-a keçən gecə Ermənistanın nəzarətində olan silahlı birləşmələr qədim
Azərbaycan şəhərinə hücum etdilər: "Qiymət vermək istəməzdik, ancaq fakt faktlığında
qalır - millətçilərin əli ilə 613 nəfər qətlə yetirilib. Onların sırasında 106
qadın, 63 uşaq, 70 qoca var. 487 nəfər şikəst edilib, 1275 dinc sakin əsir
götürülüb. 155 nəfərin taleyi barədə hələ də hər hansı bir xəbər yoxdur. Hücum
nəticəsində 8 ailə tamamilə məhv edilib, 25 uşaq hər iki valideyninin itirib.
Hər il bütün dünya boyu azərbaycanlılar Xocalı soyqırımı qurbanlarının xatirəsini
yad edirlər. Onların qənaətincə, beynəlxalq ictimaiyyət bu faciəvi hadisəyə
hüquqi qiymət verməlidir”. Qəzet daha sonra soyqırımı ilə bağlı Azərbaycanın
Sankt-Peterburqdakı baş konsulu Sultan Qasımovdan münasibət öyrənib. O bildirib
ki, "bizim dövlət faciə ilə bağlı dünya ictimaiyyətinə həqiqəti çatdırmaq üçün
məqsədyönlü və ardıcıl iş aparır. Prezident İlham Əliyev Xocalı faciəni
Azərbaycan xalqına qarşı aparılan etnik təmizləmə və genosid siyasətinin qanlı
səhifəsi adlandırıb. O zaman Azərbaycan hakimiyyəti bu faciəyə obyektiv və
maksimal aşkarlıq verilməsi üçün heç bir səy göstərmədi. Yalnız ümummilli lider
Heydər Əliyevin yenidən hakimiyyətə
gəlməsi ilə faciəyə siyasi-hüquqi qiymət verildi. 1994-cü ildə onun təşəbbüsü
ilə Azərbaycan parlamenti 26 fevralı Xocalı soyqırımı kimi elan etdi. Hər il
bizim respublikada və dünyanın müxtəlif yerlərində ürək ağrısı ilə bu dəhşətli
faciənin ildönümü qeyd edilir”, – deyə baş konsul vurğulayıb.
Konsul əlavə edib ki, faciə ilə bağlı həqiqətlərin dünya
ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılmasında Heydər Əliyev Fondunun prezidenti
Mehriban Əliyevanın xüsusi əməyi var. Onun təşəbbüsü ilə Fondun
vitse-prezidenti Leyla Əliyeva "Xocalıya ədalət” kampaniyası çərçivəsində hər
il silsilə tədbirlər keçirir. Məqalədə daha sonra dünyanın məşhur simalarının
soyqırımı ilə bağlı söylədikləri fikirlər öz əksini tapıb. "Məsələn, İsrail
prezidenti Reuven Rivlin BMT Baş Assambleyasında Xolokost qurbanlarının
xatirəsinə həsr olunmuş tədbirdəki çıxışında Xocalı soyqırımını dünya
genosidləri və kütləvi qırğınları siyahısına daxil edib. "Biz özümüzdən
soruşmalıyıq - genosidlərlə mübarizədə BMT Baş Assambleyası kifayət edirmi? Bu
mübarizə Bosniyada genosidlərin qarşısını almaqda effektiv oldumu? Xocalıda
insanların qırğınının qarşısını almaqda effektiv oldumu? Biz həddən artıq çox
göz yaşı tökürük, lakin az iş görürük”, -
deyə qəzet İsrail prezidentindən sitat gətirib. Daha sonra Xocalı faciəsinin
soyqırımı kimi qəbul edilməsi ilə bağlı müxtəlif ölkələrin qəbul etdikləri
qərar və qətnamələrdən bəhs edilib. Qeyd edilib ki, Kanada, Meksika, Kolumbiya,
Peru, Pakistan, Bosniya və Herseqovina, Rumıniya, Çexiya, İordaniya, Honduras
və ABŞ-ın bir sıra ştatlarının qanunverici orqanları, İslam Əməkdaşlıq
Təşkilatı faciəni genosid kimi tanıyıblar.
Yeri gəlmişkən, Xocalı soyqırımı ərəfəsində qardaş Türkiyə
mətbuatında da çoxsaylı yazılar dərc olunur və ölkə ictimaiyyətinə faciə ilə
bağlı ətraflı məlumat verilir. Məsələn, "Yeni cağ” qəzetinin köşə yazarı Kenan
Akın soyqırımı ilə bağlı yazısında ölkə ictimaiyyətini faciəni unutmamağa
çağırış edib. "Erməniləri pisləmək hamımızın həm insani, həm də milli vəzifəsidir.
Əslində bu qətliamı hər fürsətdə dilə gətirib gündəmdən çıxarmamaq vəzifəsi
bizlərin üzərinə düşür” - deyə müəllif yazıb. Bundan əlavə, nüfuzlu "Sözçü”
qəzeti yazır ki, Xocalı faciəsi ilə bağlı Türkiyədə təhsil alan azərbaycanlı
gənclər "Xocalıya ədalət” həftəsinə başlayıblar. Proqram
çərçivəsində Türkiyənin müxtəlif şəhərlərində Xocalı parkları və abidələrinin
açılışı olacaq, faciənin qurbanları yad ediləcək. Artıq tədbirlərə start
verilib. Nəşrdə belə tədbirlərdən birində çıxış edən Azərbaycanın Türkiyədəki
Baş konsulu Məsim Hacıyevin fikirləri yer alıb. "O, 1992-ci il fevralın 25-dən
26-na keçən gecə erməni silahlı qüvvələri tərəfindən Xocalı əhalisinin,
körpələrin, yaşlıların ağıla sığmayacaq qədər qəddarlıqla öldürüldüyündən və bu
cinayətə kifayət qədər hüquqi qiymətin verilmədiyindən danışıb. Baş konsul bu
bəşəri cinayətin Türkiyədə tanınması üçün səy göstərdiyini bildirib”, - deyə
məqalədə vurğulanıb.
Azər NURİYEV