Kitabı çarpayıya çırpdım
Artkaspi.az
"Eyni suallar” layihəsinə davam edir. Bu dəfə 2017-ci ildə ədəbiyyat üzrə Nobel
mükafatına layiq görülmüş Kazuo İşiquranın müsahibəsində cavablandırdığı
sualları yazar Alpay Azərə ünvanladıq. Hər iki müəllifin cavablarını təqdim
edirik:
– Kitablarınıza bukinistlərdə
rast gəlmisiniz?
Kazuo İşiqura: Bəli,
belə hadisələrlə qarşılaşmışam. İstər İngiltərədə, istərsə də, başqa yerdə
bukinistlərdə kitablarıma rast
gələndə ürəyim ağrıyır. İnsanların mənim kitabımı öz kitab rəflərində
saxlamamaq səbəbləri barədə düşüncələrə dalıram (gülür). Maraqlısı budur ki,
kitablarıma rast gəlməsəm, yenə ürək ağrısı yaşayaram. Fikirləşərəm ki, niyə
mənim kitabım bukinistlərdə yoxdur? Niyə adamlar onu başqaları ilə paylaşmaq
istəmirlər?
Alpay Azər: Hələ yox. Əgər
elektron kitablar kağız kitabların ömrünə son qoymasa, məşhur olsam, rast
gələcəm yəqin.
– Kitabı bitirməyin həzzi nədədir?
Kazuo İşiqura: Bu bir az gülməli səslənir. Amma heç vaxt
"Vəssalam, bu da son” hissini keçirməmişəm. Futbol oyununa baxıram,
futbolçular əllərindən gələni edirlər. Fit səsi eşidilir, oyunun sonunda
bilinir ki, kim udub, kim uduzub və nəticədə oyun bitir. Amma bu, müəllif üçün
xarakterik xüsusiyyət deyil. Onun üçün nəticəni bidirən fit səsi yoxdur. Olsa, heç
bir əsər möhtəşəmlik duyğusu yaşatmaz.
Alpay Azər: Beynin doymaq hissində. Hətta
faciəli əsəri oxuyanda belə bu hissi duyuram. Mən Sankt-Peteburqda tələbə
olanda Dostoyevskinin "İdiot” romanını bitirənə yaxın Roqojkinin Natalyanı
öldürmək səhnəsini knyaz Mışkinə danışdığı epizodu oxuyanda dəli olmuşdum.
Hirsimdən kitabı götürüb çarpayıya çırpmışdım. Sonra əsəri bitirib, qonşu
otaqdakı tələbə dostlarıma görüşüb keçirdiyim hissləri onlara danışanda, indi
də feysdə dostluq etdiyim İqor Alekseyev, mənə dedi ki, Alpay, bəsdi, belə ağır
əsərlər oxudun. Amma yadımdadır ki, (bu, bir az mazoxist səslənəcək) o cür faciəvi sonluqlu əsər belə mənə həzz
vermişdi.
–"Daha məhsuldar işləməliyəm təzyiqi”valtında
olmusunuz?
Kazuo İşiqura: Bu qərarı yazıçılıq karyerama başlamamışdan
qabaq vermişəm. Məncə, dünyada kitab çoxluğu problemi var. "Faber və Faber”
nəşriyyatında işləyən, məni ilk dəfə kəşf edən redaktorum Robert Makrumla bu
barədə söhbətimiz olub. İlk romanım çap olunduqdan sonra "İkinci romanımı
çap etmək üçün nə qədər zaman keçməlidir?” sualını verdim. O da mənə
"Yaxşı yazıçı ən azı iki ildə bir roman yazmalıdır” cavabını verdi. Uzun müddət
keçməsinə baxmayaraq, biz yaxşı dost münasibəti saxlayırıq və həmişə
söhbətimizi xatırladıram, axmaq məsləhət verdiyini boynuna alır. O vaxt
bu məsləhəti alanda "Mənim üçün mümkünsüzdür” fikirləşmişdim.
Alpay Azər: Yox, məndə belə bir təzyiq
yoxdur. Çünki yazmaq enerjim hədsiz çoxdur. Mənə "daha məhsuldar yazmaq
məsuliyyəti yox”, libido özü sözün yaxşı mənasında təzyiq edir.
– Siz birinci hekayəni yoxsa onun dünyasını yaradırsız?
Kazuo İşiqura: Hadisənin
gedişatına uyğun dünya modeli qururam. Düzünü desəm, bu mənə böyük çətinliklər
yaşadır. Bəzən bir hekayə uydururam, lakin onun hansı zaman kəsimində, hansı
məkanda baş verəcəyini uzun müddət fikirləşirəm. Özümü filmlərdə şəhər
kənarında gəzən skautlara bənzədirəm. Əhvalatın hansı zamanda baş verməsi,
coğrafi məkanı mənim hekayətlərimin əsas atributlarıdır. Bu kiçik dünyanı
yaratmaq, həqiqətən də, çox maraqlıdır. Hekayə uydurmaçılığımda musiqi də
çox önəmli faktor daşıyır.
Alpay Azər: Detalı. Detal toxumdur. İçimə düşən və
sürətlə inkişaf edən toxum. Əksər hallarda hekayəni "dünya” kimi beynimdə
qururam. Yazmaq isə sonrakı prosesdir.
- Sizcə,
söz olmadan nələrlə ünsiyyət qurmaq olar?
Kazuo İşiqura: Bu yaxınlarda səyahətdəydim.
Yadıma pianoçu Kit Caretin bir musiqi parçası düşdü. Bu instrumental musiqi
yaşlı adamın gəncliyini xatırlaması ilə bağlı qarışıq hisslər yaşatdı. Özündə
belə hiss ehtiva edən hekayə yazmaq fikrinə gəldim. Bu, yəqin ki, növbəti
romanımın başlanğıcı ola bilər. Bu cür təəssüflə qürür hissinin qarışığından
ibarət atmosfer yaratmaq istəyirəm.
Alpay Azər: Baxışlarla. Bəzən baxış bir
cümləni izah edir. Bir də musiqi. Düşünürəm ki, musiqi iki insan arasındakı
ünsiyyəti əvəz edə bilər.
Zəruri qeyd: Kazuo İşiqura müsahibəsi simsim.az saytından götürülüb, tərcümə Günel Eminlinindir.
Hazırladı: Aytac Quliyeva