Bakı 18°C
Kiçik bir kəndə Rusiyadan 5 meyit gəlirsə...
Ötən həftə iqtisadi gündəmi bir mövzu zəbt etdi - Rusiyadakı azərbaycanlıların aqibəti və bu ölkəyə kənd təsərrüfatı məhsullarının aparılmasında yarana biləcək problemlər. Oktyabrın 13-də bir rus vətəndaşının öldürülməsində azərbaycanlı Oqtay Zeynalovun şübhəli kimi diqqətə gəlməsi Rusiyada miqrantlara qarşı münasibəti kəskinləşdirdi. Lakin bu mövzu bu sətirlərin müəllifi üçün daha bir məsələ ilə gündəmdə oldu.
İki ay əvvəl müqavilə ilə Rusiyaya tikinti işində çalışmağa gedən sinif yoldaşım Hacıyev Samir hündürlükdən yıxılaraq dünyasını dəyişdi. Onun nəşi oktyabrın 14-də kəndimizə gətirilərək dəfn edildi. Lakin Samirin ailəsinə üz verən faciə bununla bitmir. Atası Məmməd dayı oğlunun tikintidən yıxılması xəbərini alanda komaya düşmüşdü və bir neçə gün əvvəl onun da dünyasını dəyişməsi xəbərini aldım. Bu, Rusiyaya işləməyə gedən və orada qəza nəticəsində həyatını itirən, həmçinin oğlunun dərdinə dözməyərək dünyasını dəyişən ikinci həmkəndlim idi. Təxminən 10-12 il əvvəl elə Samirgillə qonşuluqda yaşayan Afəddinin də Rusiyadan meyiti gətirilmişdi. Atası Əli dayı oğlunun ilinə qalmadı. Elə ondan az sonra 3 qız atası Hüseyn dayı müharibə vaxtı könüllü qoşulduğu Milli Ordu sıralarından tərxis olunaraq Rusiyaya işləməyə getdi. Gedişindən heç bir ay keçməmiş onun da meyiti gəldi. Bir neçə il əvvəl Şəmsəddin, ondan sonra Cəbrayıl Rusiyada öldürüldü. Cəbrayılın atası da oğlunun dərdinə dözməyərək ondan sonra yaşadığı il yarımı yataqda keçirdi. Balaca bir kənd üçün 5 ölü az deyil. Heç Qarabağ müharibəsi bu qədər şəhid ala bilməmişdi kəndimizdən. Cəmi iki nəfər şəhidimiz var...
Rusiyaya bir parça çörək arxasınca gedib orada bu və digər səbəblərdən dünyasını dəyişən insanlarımızın sayının ilbəil artması, eyni zamanda son günlər bu ölkədə miqrantlara qarşı münasibətin sərtləşməsi deməyə əsas verir ki, vəziyyət ciddidir. Bəs insanlarımızı ölkəyə gətirməyin yolu nədir? Bunun üçün hansı tədbirlərə ehtiyac var? Heç kimə sirr deyil ki, ölkə iqtisadiyyatı inkişaf edir, iş yerlərinin sayı artır. Belə olan təqdirdə, xaricdə, xüsusilə də Rusiyada yaşayan vətəndaşlarımız niyə geri qayıtmırlar? Bir sıra ekspertlər hesab edirlər ki, Rusiyada olan azərbaycanlıların geri gəlməsi ölkəyə saysız problemlərin gəlməsi demək olacaq. Miqrantlar ölkəyə özləri ilə çoxsaylı sosial-iqtisadi problemlər gətirəcək.
Milli Məclisin iqtisadi siyasət komitəsinin üzvü, Vahid Əhmədov miqrant axınının çox ciddi problem olduğunu deyir: “Azərbaycan Rusiya münasibətləri son vaxtlar bir qədər yumşalmışdı. Hətta cənab Putinin Azərbaycana səfərindən sonra bir sıra müqavilələr də imzalandı. Və elə də ciddi problem yox idi. Amma son vaxtlar görünür, Avrasiya Gömrük İttifaqının Azərbaycana daxil olmaması ilə əlaqədar məsələ həddindən artıq ciddiləşib. Amma yenə də adi bir məsələni şişirdiblər”. Millət vəkilinin sözlərinə görə, Rusiyanın özündə neçə nəfər Azərbaycanlı öldürülüb, amma heç bir ajiotaj olmayıb: “Bir nəfər rusun öldürülməsi ilə əlaqədar olaraq, azərbaycanlı Orxan Zeynalovu hansı vəziyyətdə daxili işlər nazirinin hüzuruna gətirdilər, nə cür işgəncə verdilər. Bunlar hamısı ümumi şou yaratmaqdan ibarət idi ki, Azərbaycana qarşı hansısa bir təxribat törətsinlər”.
V.Əhmədov Azərbaycanın müstəqilliyinin hər şeydən vacib olduğunu deyir. Onun sözlərinə görə, bu və digər məsələ üzündən Rusiyadakı vətəndaşlarımızın ölkəyə qayıtması zərurətə çevrilsə, o zaman 500-600 min, bəlkə də 1 milyon nəfərdən söhbət gedəcək: “Amma nə qədər ağır olsa da vətəndaşlarımızı qəbul edib, yerləşdirməliyik. Onlara iş verərək, lazım gələrsə ərzaqla da təmin etməliyik. Qarabağ müharibəsi zamanı nə qədər qaçqınımız, məcburi köçkünümüz oldu, onları necə yerbəyer etdiksə, bunları da edərik. Üstəlik, indi iqtisadi durumumuz, imkanlarımız daha yaxşıdır. Ancaq bir daha deyirəm ki, problem ciddi problemdir”.
İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin sədri Azər Mehtiyev bildirdi ki, bu gün Rusiyada 300-500 min azərbaycanlı əmək miqrantı yaşayır: “Burada Rusiya vətəndaşı olmayan azərbaycanlılardan söhbət gedir. Bu insanların birdən-birə ölkəyə gəlişi Azərbaycan üçün problemlər yarada bilər. Bir tərəfdən işsizliklə bağlı problem yarana bilər. Digər bir tərəfdən, müxtəlif məlumatlara görə, il ərzində Rusiyadan Azərbaycana ən azı 1 milyard dollara qədər vəsait göndərilir və bu vəsaitdən məhrum olma var. Nəhayət, başqa bir məsələ Azərbaycandan Rusiyaya malların göndərilməsidir. Diqqət yetirsək, görərik ki, ordakı həmvətənlərimizin çoxu bazarlarda çalışır, kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı ilə məşğuldur və bir çox hallarda bu məhsullar Azərbaycandan aparılır. Bu o deməkdir ki, həmin əmək miqrantlarının Azərbaycana qaytarılması ölkəmizdən Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsullarının Rusiya bazarlarına daşınmasını məhdudlaşdıran amil ola bilər”.
A.Mehtiyevin sözlərinə görə, həmin miqrantlar ölkəyə qayıdacağı təqdirdə hansı sahədə onları işlə təmin etməyin mümkün olduğunu öyrənmək üçün araşdırma aparılmalıdır: “Bu araşdırma hansı bölgədən daha çox miqrantın xaricə getdiyini, onların getdikləri yerdə hansı sahələrdə çalışdığını, Azərbaycandan niyə getdiyinin səbəbini tapmağı əhatə etməlidir. Doğrudur, son zamanlar ölkədə 1 milyona yaxın yeni iş yerinin açıldığı bildirilir. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, yeni açılan sənaye müəssisələri ixtisas, peşə tələb edən sahələrdir, ona görə də geri qayıdan miqrantların bu peşələrə, ixtisaslara yiyələnməsi lazımdır. Bu baxımdan biz görürük ki, xaricdəki miqrantlarımızın qayıdaraq işlə təmin olunması uzun zaman tələb edə bilər ki, bu da sosial problemlərə gətirib çıxarar”.
Həbibə ABDULLA
İki ay əvvəl müqavilə ilə Rusiyaya tikinti işində çalışmağa gedən sinif yoldaşım Hacıyev Samir hündürlükdən yıxılaraq dünyasını dəyişdi. Onun nəşi oktyabrın 14-də kəndimizə gətirilərək dəfn edildi. Lakin Samirin ailəsinə üz verən faciə bununla bitmir. Atası Məmməd dayı oğlunun tikintidən yıxılması xəbərini alanda komaya düşmüşdü və bir neçə gün əvvəl onun da dünyasını dəyişməsi xəbərini aldım. Bu, Rusiyaya işləməyə gedən və orada qəza nəticəsində həyatını itirən, həmçinin oğlunun dərdinə dözməyərək dünyasını dəyişən ikinci həmkəndlim idi. Təxminən 10-12 il əvvəl elə Samirgillə qonşuluqda yaşayan Afəddinin də Rusiyadan meyiti gətirilmişdi. Atası Əli dayı oğlunun ilinə qalmadı. Elə ondan az sonra 3 qız atası Hüseyn dayı müharibə vaxtı könüllü qoşulduğu Milli Ordu sıralarından tərxis olunaraq Rusiyaya işləməyə getdi. Gedişindən heç bir ay keçməmiş onun da meyiti gəldi. Bir neçə il əvvəl Şəmsəddin, ondan sonra Cəbrayıl Rusiyada öldürüldü. Cəbrayılın atası da oğlunun dərdinə dözməyərək ondan sonra yaşadığı il yarımı yataqda keçirdi. Balaca bir kənd üçün 5 ölü az deyil. Heç Qarabağ müharibəsi bu qədər şəhid ala bilməmişdi kəndimizdən. Cəmi iki nəfər şəhidimiz var...
Rusiyaya bir parça çörək arxasınca gedib orada bu və digər səbəblərdən dünyasını dəyişən insanlarımızın sayının ilbəil artması, eyni zamanda son günlər bu ölkədə miqrantlara qarşı münasibətin sərtləşməsi deməyə əsas verir ki, vəziyyət ciddidir. Bəs insanlarımızı ölkəyə gətirməyin yolu nədir? Bunun üçün hansı tədbirlərə ehtiyac var? Heç kimə sirr deyil ki, ölkə iqtisadiyyatı inkişaf edir, iş yerlərinin sayı artır. Belə olan təqdirdə, xaricdə, xüsusilə də Rusiyada yaşayan vətəndaşlarımız niyə geri qayıtmırlar? Bir sıra ekspertlər hesab edirlər ki, Rusiyada olan azərbaycanlıların geri gəlməsi ölkəyə saysız problemlərin gəlməsi demək olacaq. Miqrantlar ölkəyə özləri ilə çoxsaylı sosial-iqtisadi problemlər gətirəcək.
Milli Məclisin iqtisadi siyasət komitəsinin üzvü, Vahid Əhmədov miqrant axınının çox ciddi problem olduğunu deyir: “Azərbaycan Rusiya münasibətləri son vaxtlar bir qədər yumşalmışdı. Hətta cənab Putinin Azərbaycana səfərindən sonra bir sıra müqavilələr də imzalandı. Və elə də ciddi problem yox idi. Amma son vaxtlar görünür, Avrasiya Gömrük İttifaqının Azərbaycana daxil olmaması ilə əlaqədar məsələ həddindən artıq ciddiləşib. Amma yenə də adi bir məsələni şişirdiblər”. Millət vəkilinin sözlərinə görə, Rusiyanın özündə neçə nəfər Azərbaycanlı öldürülüb, amma heç bir ajiotaj olmayıb: “Bir nəfər rusun öldürülməsi ilə əlaqədar olaraq, azərbaycanlı Orxan Zeynalovu hansı vəziyyətdə daxili işlər nazirinin hüzuruna gətirdilər, nə cür işgəncə verdilər. Bunlar hamısı ümumi şou yaratmaqdan ibarət idi ki, Azərbaycana qarşı hansısa bir təxribat törətsinlər”.
V.Əhmədov Azərbaycanın müstəqilliyinin hər şeydən vacib olduğunu deyir. Onun sözlərinə görə, bu və digər məsələ üzündən Rusiyadakı vətəndaşlarımızın ölkəyə qayıtması zərurətə çevrilsə, o zaman 500-600 min, bəlkə də 1 milyon nəfərdən söhbət gedəcək: “Amma nə qədər ağır olsa da vətəndaşlarımızı qəbul edib, yerləşdirməliyik. Onlara iş verərək, lazım gələrsə ərzaqla da təmin etməliyik. Qarabağ müharibəsi zamanı nə qədər qaçqınımız, məcburi köçkünümüz oldu, onları necə yerbəyer etdiksə, bunları da edərik. Üstəlik, indi iqtisadi durumumuz, imkanlarımız daha yaxşıdır. Ancaq bir daha deyirəm ki, problem ciddi problemdir”.
İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctimai Birliyinin sədri Azər Mehtiyev bildirdi ki, bu gün Rusiyada 300-500 min azərbaycanlı əmək miqrantı yaşayır: “Burada Rusiya vətəndaşı olmayan azərbaycanlılardan söhbət gedir. Bu insanların birdən-birə ölkəyə gəlişi Azərbaycan üçün problemlər yarada bilər. Bir tərəfdən işsizliklə bağlı problem yarana bilər. Digər bir tərəfdən, müxtəlif məlumatlara görə, il ərzində Rusiyadan Azərbaycana ən azı 1 milyard dollara qədər vəsait göndərilir və bu vəsaitdən məhrum olma var. Nəhayət, başqa bir məsələ Azərbaycandan Rusiyaya malların göndərilməsidir. Diqqət yetirsək, görərik ki, ordakı həmvətənlərimizin çoxu bazarlarda çalışır, kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı ilə məşğuldur və bir çox hallarda bu məhsullar Azərbaycandan aparılır. Bu o deməkdir ki, həmin əmək miqrantlarının Azərbaycana qaytarılması ölkəmizdən Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsullarının Rusiya bazarlarına daşınmasını məhdudlaşdıran amil ola bilər”.
A.Mehtiyevin sözlərinə görə, həmin miqrantlar ölkəyə qayıdacağı təqdirdə hansı sahədə onları işlə təmin etməyin mümkün olduğunu öyrənmək üçün araşdırma aparılmalıdır: “Bu araşdırma hansı bölgədən daha çox miqrantın xaricə getdiyini, onların getdikləri yerdə hansı sahələrdə çalışdığını, Azərbaycandan niyə getdiyinin səbəbini tapmağı əhatə etməlidir. Doğrudur, son zamanlar ölkədə 1 milyona yaxın yeni iş yerinin açıldığı bildirilir. Amma nəzərə almaq lazımdır ki, yeni açılan sənaye müəssisələri ixtisas, peşə tələb edən sahələrdir, ona görə də geri qayıdan miqrantların bu peşələrə, ixtisaslara yiyələnməsi lazımdır. Bu baxımdan biz görürük ki, xaricdəki miqrantlarımızın qayıdaraq işlə təmin olunması uzun zaman tələb edə bilər ki, bu da sosial problemlərə gətirib çıxarar”.
Həbibə ABDULLA
