Bakı 22°C
Kalmıksayağı “Məşədi İbad”
Od qalar
köz olar,
Qız
qalar söz olar.
Hər
valideyni düşündürən ən ümdə məsələlərdən biri də qızını köçürtmək, ərə verməkdir.
Əgər ki, nə az, nə çox dörd qızın varsa, işin oldu lap müşkül. Bəli, anlaşılan
o ki, söhbət gedəcək elçilikdən, toydan, gələcək qohumlardan. Ancaq bəs görək
toy harada olmalıdır – gənclərin məkanı Gənc Tamaşaçılar Teatrında. Əlqərəz
daha aydın olması üçün, əvvəldən deyim, söhbət gedir Kalmık Dövlət Milli
Teatrının qastrol səfərindən. Həmin səfərdən ki, Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrı
və B.Basanqov adına Kalmık Milli Dram Teatrı arasında artıq beş ilə yaxındır
davam edən qarşılıqlı əlaqələrin bəhrəsidir. Bu dəfəki qastrol səfərində göstərilən
iki maraqlı tamaşadan biri B.Basanqovun "Təəccüb doğuran hadisə” əsəri əsasında
Vera Şuqrayeva və Əli Əmirlinin səhnə üçün işlədikləri "Qohumlar” tamaşası oldu
(o biri tamaşa isə Y.Şyutskiyin "Tri porosyonka” yəni "Üç donuz balası”
tamaşası idi).
Əslində
məsələ aydın, hadisələr açıqdır - qızlara ər tapmaq lazımdır, lap açıq
danışsaq... Axı nə də olmaya kiçik bir kənddə dörd qız atası bu gedişlə camaat
içinə də çıxa bilməyəcək. Elə oğul-oğul deyə-deyə dörd qız atası oldu. Beşinciyə
hamilə xanımı sonda əkiz qızlar dünyaya gətirəndə sanki ərinin dünyası qaraldı.
Bəli,
bu iki saata yaxın davam edən tamaşada ən mərkəzdə duran məsələ Kemanın ərə
verilməsidir. Halbuki dolayısı ilə Kema da öz sevdiyinə ərə getmək istəyir.
Boris Mandjiyevin Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyorları ilə birgə hazırladığı
tamaşanı muzikl da adlandırmaq olar. Bir-birindən fərqli, rəngarəng musiqi nömrələrinin
bol olduğu tamaşada dialoqlar, kütləvi səhnələr demək olar az idi. Dekoru sadə
pərdələrdən ibarət tamaşada rejissor işi ən çox aktyorlarla işləməyə yönəltmişdi.
Bəzən həm bizim, həm də kalmık aktyorlarının azəri kəlmələri ilə replika demələri
tamaşaya bir başqa "duz” qatmışdı. Tamaşa daha dinamik, daha canlı olsun deyə
Boris Mandjiyev fotoqraf Licinin zala müraciətini mizanlaşdırmışdı ki, bu da tamaşanı sanki
çevrə dışına çıxarırdı. Belə ki, seyrçiləri də ara-sıra bu məzəli oyunun bir
parçasına çevirirdi. Kalmık dilində səslənən musiqi parçaları isə çox həssaslıqla
seçilmişdi. Xüsusən Kemanın oxuduğu istər solo, istərsə də duet mahnılar zalı
öz ağuşuna ala bilirdi. Birinci dəfə göstərilən "Qohumlar”dan fərqli olaraq
(tamaşanın premyerası bu ilin iyun ayında baş tutmuşdu) burda əsas rolların
hamısını kalmık aktyorları oynayırdılar. Yalnız ikinci dərəcəli və rəqs nömrələrində
Gənc Tamaşaçılar Teatrının aktyorları iştirak edirdilər.
Pyesdən xəbərsiz olduğumdan tamaşanın sonunu çox
maraqla gözləyirdim. Sonda nə isə bir qeyri-adilik gözləyirdim. Lakin sonda illərdən
bəri izlədiyim bir filmdən kiçik parçanı gördüm sanki –"Məşədi İbad”. Kemanın
yerinə fotoqraf Lici gəlinlik paltarında gətirilmişdi. Bu da döndü "Məşədi, gəlin
arvad olar da...” məşhur məsəlinə. Ancaq zaman keçsə də, illər ötsə də, demək
ki, hələ də Məşədi İbadlar, Sərvərlər, Gülnazlar bir şəkildə mövcuddurlar.
Əslinə
qaldıqda bu məzəli, maskarad xarakterli muzikl janrında qohumlar mənə bir o qədər
də ləzzət etmədi. Həddən ziyadə hay-küy, bəzən uzunçuluq, hadisələrin təkrar-təkrar
davamı adamı bir xeyli usandırırdı. Əvvəldən başlanan bu dinamiklik sonacan
davam etsə də, marağı sona qədər saxlaya bilməmişdilər.
Tamaşada məhəllənin üç qarımış qızı - Saqana, Namsa
və Buqa obrazları hər şeyə müdaxilə edərək, hamını pusaraq, aləmi bir-birinə
qataraq demək olar ki, mərkəzdə idilər. Ancaq onların oyunlarının dinamikliyi
sonacan nə qədər artırdısa, tamaşada da bir o qədər darıxma əmələ gətirirdi. Yəni
qısacası "çevir tatı, vur tatı” fırlanıb yenə gəlirdi bu üç qızın (qarının) səhnəyə
gəlişinə. Bəzən adama elə gəlirdi ki, səhnədə boşluq yarandığını hiss edən kimi
bu qarılar özlərini həməncə səhnəyə atırlar.
Bütün
tamaşa boyu ən xoşa gələn - hadisələrin
istər adi, istər dinamik, hay-küylü gedişində sanki qara rəngin üzərinə
sevgililərin həzin, romantik musiqiləri ilə ağ bir zolağın çəkilməsi idi. Elə
bil hündür dalğalar gəlib sonda qayaya kövrək bir ləpə kimi çırpılırdı. Bu isə
sevgililərin ürək çırpıntıları idi...
Nigar Pirimova
teatrşünas
