İxracı necə artırmalı?
İqtisadiyyat
nazirinin müavini Sahil Babayev mətbuata açıqlamasında bildirib ki, ölkə üzrə
ümumi ixracın, о cümlədən, meyvə-tərəvəz ixracının artırılması məqsədilə
strateji yol xəritələrinə əsasən ixracın stimullaşdırılması və dəstəklənməsi
istiqamətində çoxsaylı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulub: "Artıq
bu tədbirlərdən bəzilərinin icrası yekunlaşdırılıb, bəzilərinin icrası isə
davam edir. Hesab edirik ki, sözügedən istiqamətdə hədəflənən tədbirlərin
icrası gələcəkdə Azərbaycandan ixrac olunan meyvə-tərəvəz məhsullarının
həcminin artması ilə yanaşı, onların həm məhsul çeşidinin, həm də ixrac
coğrafiyasının əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsinə imkan verəcək”.
Son illər
ərzində görülən tədbirlər nəticəsində, ölkəmizin ixrac qabiliyyətində artımlar
qeydə alınır . Başqa sözlə desək, qeyri-neft sektorunda görülən işlər atıq öz
bəhrəsini verməkdədir. Bəs görəsən ölkənin ixrac qabiliyyətini daha da artırmaq
üçün başqa hansı tədbirlər görülməlidir?
Milli Məclisin İqtisadi Siyasət, Sənaye və
Sahibkarlıq Komitəsinin üzvü, illət vəkili Vahid Əhmədovdeyir ki, bunun üçün ilk növbədə emal müəssisələrinin sayı artırılmalıdır: "Kənd
təsərrüfatı məhsullarının ixrac imkanlarının genişləndirilməsi ilə bağlı
2016-cı ildən başlayaraq müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir. Strateji yol xəritələrinin
imzalanması ilə bu proses daha da sürətləndirildi. 2017-ci ilin yekunlarına
baxsaq görərik ki, ölkənin məhsul ixracında kəskin artım var. Son dövrlərdə ilk
dəfə olaraq müsbət ticarət balansına nail ola bildik. Bu da məhz kənd
təsərrüfatı məhsullarının ixracı sayəsində baş verdi. Hal-hazırda bu sahəyə dövlət
tərəfindən göstərilən diqqət öz bəhrəsini verməkdədir. Kənd təsərrüfatının pambıqçılıq,
baramaçılıq, meyvəçilik, tərəvəzçilik daxil olmaqla bütün sahələrinə xüsusi
diqqət ayrılıb. Regionların iqtisadi inkişaf proqramı şərait yaradır ki,
istehsal imkanlarımız daha da artsın. Hesab edirəm ki, indiki mərhələdə daha
çox emala üstünlük verilməlidir. Xarici bazarlara xammal deyil, emal edilmiş
məhsul satılmalıdır. Bu baxımdan, emal müəssisələrinin sayı artırılmalıdır ki,
ixrac imkanları daha da genişlənsin. Dövlət başçısı "Made in Azerbaijan” brendinin
inkişafına xüsusi diqqət yetirir. Bununla bağlı bir neçə sərəncam imzalayıb. İqtisadiyyat
Nazirliyi də bu sahəyə xüsusi diqqət yetirir. Çin, Rusiya da daxil olmaqla bir sıra
ölkələrdə ticarət nümayəndəliklərimiz fəaliyyət göstərir. Bu baxımdan düşünürəm
ki, getdikcə görülən işlər sayəsində ixrac qabiliyyəti daha da artacaq”.
İqtisadçı-ekspert Rəşad Həsənovdeyir ki, ixracın artması üçün istehsal mühiti daha da yaxşılaşdırılmalıdır: "İxracın
təşviqi və "Made in Azerbaijan”
brendinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində
müxtəlif addımlar atılır və fəaliyyət proqramları həyata keçirilir. Görülən
işlər aqrar sektorda istehsal edilən məhsulların ixracının həcminə öz təsirini
göstərir. Aydındır ki, ixracın artması üçün istehsal olmalıdır. Bu baxımdan, istehsal
mühitinin inkişaf etdirilməsi zəncirin ilkin halqası hesab olunur. Hazırda əsas
diqqət Azərbaycanda müasir standartlara uyğun olan və beynəlxalq bazarlarda
rəqabətə davamlı keyfiyyətli məhsul istehsalının təmin edilməsi istiqamətinə
yönəldilib. Bu gün aqrar sektorda bir çox məhsul növü üzrə Azərbaycanın ixrac
potensialı kifayət qədər yüksəkdir. Amma hələlik bu potensialdan tam olaraq
istifadə edə bilmirik. Hansı ki, bizim yerli məhsulların xarici bazarlarda
rəqabət üstünlüyü var. Belə məhsulların istehsal imkanlarının genişləndirilməsi
ölkənin ixrac göstəricilərinə qısa müddətdə müsbət təsir göstərəcək. İxrac
qabiliyyətinin artırılması üçün təşviq mexanizminin inkişafı, regionlarda kənd
təsərrüfatının intensiv inkişafı əsas amillərdən hesab olunur”.
Ekspert bildirdi
ki, yeni texnologiyaların tətbiqi yolu ilə məhsuldarlıq səviyyəsini daha da artırmaq
mümkündür: "Müasir aqrotexniki tələblərin icra olunması ilə daha çox məhsul
əldə etmək mümkündür. Bu istiqamətdə təşəbbüsləri dəstəkləmək və
təşəbbüskarlığı təşviq etməklə mənfəət normasını yüksəltməyə nail olmaq olar.
Belə olan təqdirdə mövcud imkanlar çərçivəsində daha çox məhsul ixrac etmək
mümkündür. Bundan başqa, məhsulların çeşidləri artırılmalı, xarici bazarlara
çıxış imkanları əldə edilməlidir. Həmçinin, ixracın təşkili prosesi üzərində
işlənilməsinə ehtiyac var. Digər bir məsələ isə ixrac potensialının düzgün
qiymətləndirilməsi və bazarların tapılması məsələsidir. Burada isə görüləcək iş
ilk növbədə yerli istehsala uyğun bazarların müəyyənləşdirilməsi və onlara çıxışı
təmin etməkdir. Bəzən sahibkarlar qlobal bazarların oyun qaydaları ilə daha az
məlumatlı olurlar. Bu kimi problemlər öz həllini taparsa, 10 il sonra
Azərbaycan ümumiyyətlə, dünya ixracatçıları arasında ciddi mövqeyə sahib ola
bilər. Bu gün dünyanın bir çox ölkələrinə Azərbaycan məhsulları ixrac edilir.
Qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan məhsulları Avropanın bir çox bazarlarında real
mövqe qazanıb. Əgər Avropa bazarlarında bizim məhsula ehtiyac varsa və
satılırsa, deməli, həmin məhsul dünyanın istənilən bazarına asanlıqla çıxa
bilər.”.
Şəbnəm Mehdizadə