İstehlak mədəniyyəti dəyişilməlidir
Tarif Şurasının noyabrın 28-də verdiyi qərardan sonra bu barədə
müxtəlif fikirlər səsləndirilir. Əksəriyyət düşünür ki, bu qərar əhalini
qənaətcil olmağa öyrəşdirəcək, nəticədə qazanan yenə də vətəndaşlar özləri
olacaq. Çünki diferensiallaşdırmada hər bir vətəndaşın və ailənin elektrik
enerjisindən və təbii qazdan istifadə həcmininmövcud tariflərlə istehlak
limiti nəzərə alınıb. Bu haqda fikirlərini bölüşən politoloq Arzu Nağıyev deyib ki, hər kəs öz gəlirinə uyğun olaraq,
istifadə etdiyi elektrik enerjisi və digər kommunal xərcləri ödəyəcək: "Bu
qərar ola bilsin ki, müəyyən qədər qiymət fərqinə gətirib çıxarsın. Amma
dəyişiklik insanların büdcəsinə uyğun olaraq istifadə etdiyi kommunalın müvafiq
bölünməsindən ibarətdir. Diferensiallaşma elektrik enerjisi və qazdan adi
qaydada istifadə edən sadə vətəndaşlara təsir göstərməyəcək. Hökumətin sosial
xidmətlərə görə tarif siyasəti əhalinin potensial imkanları nəzərə alınmaqla,
vətəndaşların və dövlətin maraqlarının müdafiəsi prinsipi üzərində qurulub”.
CASCFEN sədri Azər Həsrət xatırladıb
ki, bir neçə il əvvəl qazdan, işıqdan istifadə etsək də, etməsək də hər ay
konkret məbləğ ödəməli olurduq: "Ödədiyim məbləği indiki pula çevirəndə 10
manata bərabər idi. İndi isə biz işığa ayda cəmi 7 manat pul ödəyirik. Adamlar
var ki, işıqları yanmış vəziyyətdə saxlayır. Sual edirəm, boş otaqda işıqları
niyə yanılı qoyursan? Biz otaqdan çıxan kimi işığı söndürürük. Qaz da, istilik
də normal gəlir. Gəlməsəydi, hər ay ən azı, 30 manat işıq pulu ödəməli
olacaqdım. Dəyişiklik əhalinin böyük əksəriyyətinə mənfi təsir etməsin deyə, bu
metod tətbiq olunub. Yəni diferensiallaşdırmağa qərar veriblər. Eşitdiyimə
görə, əvvəl deyiblər ki, ümumiyyətlə qiymətlər qaldırılsın. Hamı üçün. Amma prezidentin
sosial siyasət strategiyası nəzərə alınıb və aztəminatlı kəsimin marağı əsas
götürülüb. Ona görə də çoxluq bu qərardan ziyan çəkməyəcək”.
İqtisadçı ekspert Zahid
Məmmədov qənaət rejiminə keçməyin vaxtının çatdığını düşünür: "Qərb
ölkələrində hətta sensor rejim var. Yəqin, kinolarda görmüş olarsınız. Tutaq
ki, bloka daxil olursunuz, bu an işıq yanır. Siz keçib gedəndən sonra sönür.
Düşünürəm ki, istehlak mədəniyyəti dəyişilməlidir. İsrafçılığa yol
verilməməlidir. Məncə, bu qərardan sonra nizam-intizam yaranacaq. Tarif Şurası
bu qərarı əsaslandırıb. Enerjidən səmərəli istifadə haqda maarifləndirmələr
aparılmalıdır. Enerji səmərəliliyi mövzularında proqram hazırlanmalıdır ki, itkilər
azalsın. Bu gün artıq arxitektorlar da tikinti aparanda hər regionun iqlim
şəraitini nəzərə almalıdırlar. Təzə binaları tikənlər evləri vətəndaşa
verirlər, alan şəxs sonradan özü kombi quraşdırır. Belə olmamalıdır.
Mərkəzləşdirilmiş isitmə sistemləri olmalıdır. Tikilən yeni evlərdə buna diqqət
edilməlidir”.
"İki sahil” qəzetinin baş
redaktoru Vüqar Rəhimzadənin fikrincə, bu gün Azərbaycanda həyata keçirilən
dövlət siyasətinin əsasında insan amili dayanır. Qəbul olunan qanunlar, həyata
keçirilən islahatlar, görülən tədbirlər məhz ölkə vətəndaşları üçün daha rahat
və yüksək səviyyəli həyat şəraitinin təmin edilməsi üçündür: "Təsadüfi deyil
ki, dövlət büdcəsinin qəbulu zamanı bir sıra sahələrdə qənaət rejimi tətbiq
edilsə də, sosial layihələrin icrasının davam etdirilməsi nəzərdə tutulub.
Prezident İlham Əliyev də çıxışlarında daim vurğulayır ki, bütün çətinliklərə
baxmayaraq, sosial layihələrin həyata keçirilməsi davam etdirilməlidir. Tarif
Şurasının qərarında ölkədə aparılan sosial yönlü siyasət nəzərə alınıb,
əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin sosial müdafiəsi məqsədilə bir çox ölkələrin
təcrübəsində mövcud olan diferensial tarif yanaşması və optimal qiymətlərin
tətbiqi məqsədəuyğun hesab edilib. Rəsmi rəqəmlərə görə, bu gün ölkədə əhali
kateqoriyasına aid abonentlərin 62 faizinin illik təbii qaz istehlakının həcmi
1500 kubmetrdən yuxarı deyil. Bu da o deməkdir ki, həmin abonentlərin, eləcə də
bu kateqoriyaya aid aztəminatlı ailələrin "mavi yanacaq” üzrə ödənişlərində heç
bir artım olmayacaq. Bununla yanaşı, əhali abonentlərinin 72 faizinin aylıq
istehlak həcmi 250 kilovat-saatdan az olduğuna görə artım bu kateqoriyaya aid
ailələrə təsir etməyəcək. Göründüyü kimi, Tarif Şurası sözügedən qərarın
qəbulunda ən incə məqamları nəzərə alıb ki, sadə vətəndaşların maraqlarının
müdafiəsi prinsipi qorunsun”.
V.Rəhimzadə qeyd edib ki, bu gün dünyanın bir çox ölkələri ilə
müqayisədə Azərbaycanda elektrik enerjisi və təbii qazın satış qiyməti
dəfələrlə aşağıdır. Bununla bağlı kifayət qədər misal göstərmək olar: "Xüsusi
olaraq vurğulamaq lazımdır ki, uzun illərdir ölkəmizdə sosial xidmətlərə görə
tariflərdə böyük artımlar baş verməyib. Dövlətin sosial xidmətlərlə bağlı tarif
siyasəti vətəndaşların və dövlətin maraqlarının müdafiəsi üzərində qurulub. Bu
mənada, Tarif Şurasının mövcud qərarı ölkədə həyata keçirilən sosial-iqtisadi
islahatların tərkib hissəsidir və narahatlığa heç bir əsas yaratmır”.
F.Qəhrəmanlı