İqtisadi sahədə köklü islahatlar öz bəhrəsini verməkdədir
Gələn ilin büdcəsi həm
investisiyayönümlü, həm də sosialyönümlü olacaq. Bunu Azərbaycan Prezidenti
İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2018-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi
inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasındakı
nitqində deyib.
Dövlətimizin başçısı bildirib ki, bütün sosial layihələr icra ediləcək: "Eyni zamanda, dövlət kapital qoyuluşu üçün kifayət qədər vəsait də nəzərdə tutulur. Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, biz bu vəsaitdən səmərəli şəkildə istifadə edək, ölkə qarşısında duran əsas məsələlərin həllini təmin edək, prioritetləri düzgün seçək. Dövlət İnvestisiya Proqramımız iqtisadiyyatın real sektoruna xidmət göstərməlidir, eyni zamanda, bu günə qədər öz həllini tapmayan infrastruktur layihələrinin icrasına da istiqamətləndirilməlidir".
İlham Əliyev qeyd edib ki, bu il iqtisadi sahədə köklü islahatlar davam etdirilir: "Biz bu islahatların nəticələrini görürük. Xüsusilə vergi və gömrük sistemində aparılan islahatlar böyük dəyişikliyə, müsbətə doğru dəyişikliklərə səbəb olur. İslahatlar davam etdirilməlidir. Bu gün sahibkarları, ictimaiyyəti narahat edən vergi və gömrük sahəsində işlərlə, məsələlərlə bağlı bütün lazımi addımlar atılmalıdır ki, bu xoşagəlməz hallara son qoyulsun".
Prezident vurğulayıb ki, gömrük orqanları bu il 800 milyon manatdan çox əlavə vəsait toplayıblar: "Mən bunu yüksək qiymətləndirirəm. Əminəm ki, ilin sonuna qədər bu məbləğ daha da artacaq. Bu, onu göstərir ki, ilk növbədə, Azərbaycan iqtisadiyyatı uğurla inkişaf edir, idxal artır və idxalın artımı da sənayenin inkişafı ilə bağlıdır. Nəzərə alsaq ki, ixrac idxalı böyük dərəcədə üstələyir, biz idxalın artımına müsbət hal kimi yanaşmalıyıq. Bizim xarici ticarətimizin müsbət saldosu 9 ayda 6,5 milyard dollar təşkil edir. Bilirəm, bəziləri hesab edirlər ki, idxalın artımı müəyyən problemlər yarada bilər. Təbii ki, bu, belədir. Amma o təqdirdə ki, ixracımız artmasın. İxracımız idxaldan daha yüksək templərlə artır. Əgər altı ay ərzində 6,5 milyard dollar müsbət saldomuz varsa, deməli, ilin sonuna qədər bu, daha da artacaq. İdxalın artımı sənayenin inkişafı ilə bilavasitə bağlı olan məsələdir, insanların rifah halının yaxşılaşması ilə bağlıdır".
Dövlət başçısı əlavə edib ki, gömrük rüsumlarının artırılmasının səbəblərindən biri də məhz idxalın artımıdır: "Ancaq, eyni zamanda, deməliyəm ki, digər amillər də müsbət rol oynayır. O cümlədən struktur islahatları, şəffaflıq, korrupsiyaya, rüşvətxorluğa qarşı ciddi mübarizə gömrük orqanlarında 800 milyon manatdan çox əlavə vəsaitin toplanmasına səbəb olub".
İqtisadçı Pərviz Heydərov qeyd
edir ki, dövlətin investisiya ayırdığı əsas istiqamət iqtisadiyyatın inkişafını
təmin edəcək layihələrdir: "İlk olaraq xatırlatmaq istəyirəm ki, bizim son
illərdə bütün dövlət büdcələrimiz əsas etibarı ilə məhz sosialyönümlü xarakter
daşımışdır. Yəni bilavasitə əhalinin sosial rifahının təşkili və bunun daha da
gücləndirilməsi əsas məqsəd götürülmüşdür. Eyni zamanda, büdcədən müvafiq
investisiyaların həyata keçirilməsi üçün də müəyyən vəsaitlər nəzərdə
tutulmuşdur. Amma bir neçə il əvvəl neftin qiymətinin kəskin enişi ilə əlaqədar
olaraq bu vəsaitlərə getdikcə daha məsuliyyətli yanaşılmışdır. Yəni əvvəllər
neftin qiyməti, hasilatı çox yüksək olanda ən çox infrastruktur layihələrə
investisiya qoyulurdu. Dövlət sərmayəsi bilavasitə olaraq infrastruktur
sahəsinə yönləndirilirdi. Həmin layihələrin də bir neçəsi iqtisadi inkişafa
şərait yaratsa da, böyük bir qismi əhalinin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması
və s. bu kimi sosial xarakterli məsələlərə xidmət edirdi. Lakin getdikcə,
dövlətin investisiya ayırdığı əsas istiqamət iqtisadiyyatın inkişafını təmin
edəcək layihələr oldu”.
İqtisadçı gömrük sahəsində olan irəliləyişdən də danışdı: "Həqiqətən də son dövrlərin statistikasına nəzər yetirsək, gömrük orqanları tərəfindən yığımın artdığının şahidi olarıq. Vergi siyasəti elə bir məsələdir ki, geniş və düşünülmüş islahatlar tələb edir. Bu sahədə qısa müddətdə yüksək nəticələrə nail olmağı düşünmək düzgün olmaz. Amma son vaxtlar vergi orqanlarında atılan addımlardan, xüsusilə də kadr dəyişikliyindən sonra hiss olunur ki, vergi siyasəti sahəsində müsbətə doğru yeniliklər gözlənilir. Bu həm nəzarətin artması, həm də vergi dərəcələrinin yumşaldılması ilə xarakterizə olunacaq. Yəni, vergi siyasətinin getdikcə stimullaşdırıldığını müşahidə edəcəyik”.
"Ekonomiks” Beynəlxalq İqtisadi Araşdırmalar Birliyinin rəhbəri,
sabiq maliyyə naziri Fikrət Yusifovbildirir ki, ötən hesabat dövründə
Azərbaycanın maliyyə dayanaqlılığını təmin edən valyuta ehtiyatlarımız əlavə
olaraq 3 milyard dollar artaraq 45 milyard dollara çatıb: "Ötən doqquz ayda
ölkədə inflyasiya cəmi 2,6 faiz olduğu halda, əhalinin gəlirləri 9,5 faiz arta
bilmişdi. Yəni, əhalinin gəlirləri inflyasiyanı 3,6 dəfədən çox üstələmişdi. Bu
göstərici özlüyündə Azərbaycanda makroiqtisadi vəziyyətin sabitliyinin
təzahürüdür. Azərbaycan manatı artıq ötən ilin aprel ayından başlayaraq ilyarım
ərzində tam sabitlik nümayiş etdirir. Qonşu ölkələrdə milli valyutalar
ətrafında baş verən ucuzlaşmalar fonunda Azərbaycan milli valyutasının bu qədər
sabit qalması ilin doqquz ayında ölkə iqtisadiyyatına 9 milyard dollar sərmayə
qoyuluşunu şərtləndirən başlıca səbəblərdən biridir. Milli valyutanın sabitliyi
olmayan bir ölkədə nə yerli, nə də xarici investorlar yatırımlar etmirlər.
Çünki qeyri-sabitlik şəraitində bu çox riskli bir addım hesab olunur. Ən önəmli
olan budur ki, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində hökumətin gördüyü
tədbirlər öz bəhrəsini investisiyalar sahəsində də verməyə başlayıb. Belə ki,
ötən 9 ay ərzində iqtisadiyyata edilən 9 milyard dollar yatırımın 5,6 milyard
dolları və ya 62 faizindən çoxu qeyri-neft sektoruna qoyulub. İqtisadiyyata yatırımların
bu şəkildə şaxələndirilməsi iqtisadiyyatımızın özünün də tez bir zamanda genişlənməsinə
gətirib çıxaracaq. Ötən hesabat dövründə Azərbaycanın maliyyə dayanaqlılığını
təmin edən valyuta ehtiyatlarımız 3 milyard dollar artaraq 45 milyard dollara çatıb,
xarici ticarət dövriyyəmiz 37 faiz, qeyri-neft ixracımız isə təxminən 14 faiz
arta bilib. Doqquz ayda ölkədə 85 min daimi iş yeri açılmışdır. Bütün bunlar
dövlətin iqtisadi sahəyə olan qayğısının məntiqi nəticəsidir”.
Günel Azadə
Dövlətimizin başçısı bildirib ki, bütün sosial layihələr icra ediləcək: "Eyni zamanda, dövlət kapital qoyuluşu üçün kifayət qədər vəsait də nəzərdə tutulur. Əsas məsələ ondan ibarətdir ki, biz bu vəsaitdən səmərəli şəkildə istifadə edək, ölkə qarşısında duran əsas məsələlərin həllini təmin edək, prioritetləri düzgün seçək. Dövlət İnvestisiya Proqramımız iqtisadiyyatın real sektoruna xidmət göstərməlidir, eyni zamanda, bu günə qədər öz həllini tapmayan infrastruktur layihələrinin icrasına da istiqamətləndirilməlidir".
İlham Əliyev qeyd edib ki, bu il iqtisadi sahədə köklü islahatlar davam etdirilir: "Biz bu islahatların nəticələrini görürük. Xüsusilə vergi və gömrük sistemində aparılan islahatlar böyük dəyişikliyə, müsbətə doğru dəyişikliklərə səbəb olur. İslahatlar davam etdirilməlidir. Bu gün sahibkarları, ictimaiyyəti narahat edən vergi və gömrük sahəsində işlərlə, məsələlərlə bağlı bütün lazımi addımlar atılmalıdır ki, bu xoşagəlməz hallara son qoyulsun".
Prezident vurğulayıb ki, gömrük orqanları bu il 800 milyon manatdan çox əlavə vəsait toplayıblar: "Mən bunu yüksək qiymətləndirirəm. Əminəm ki, ilin sonuna qədər bu məbləğ daha da artacaq. Bu, onu göstərir ki, ilk növbədə, Azərbaycan iqtisadiyyatı uğurla inkişaf edir, idxal artır və idxalın artımı da sənayenin inkişafı ilə bağlıdır. Nəzərə alsaq ki, ixrac idxalı böyük dərəcədə üstələyir, biz idxalın artımına müsbət hal kimi yanaşmalıyıq. Bizim xarici ticarətimizin müsbət saldosu 9 ayda 6,5 milyard dollar təşkil edir. Bilirəm, bəziləri hesab edirlər ki, idxalın artımı müəyyən problemlər yarada bilər. Təbii ki, bu, belədir. Amma o təqdirdə ki, ixracımız artmasın. İxracımız idxaldan daha yüksək templərlə artır. Əgər altı ay ərzində 6,5 milyard dollar müsbət saldomuz varsa, deməli, ilin sonuna qədər bu, daha da artacaq. İdxalın artımı sənayenin inkişafı ilə bilavasitə bağlı olan məsələdir, insanların rifah halının yaxşılaşması ilə bağlıdır".
Dövlət başçısı əlavə edib ki, gömrük rüsumlarının artırılmasının səbəblərindən biri də məhz idxalın artımıdır: "Ancaq, eyni zamanda, deməliyəm ki, digər amillər də müsbət rol oynayır. O cümlədən struktur islahatları, şəffaflıq, korrupsiyaya, rüşvətxorluğa qarşı ciddi mübarizə gömrük orqanlarında 800 milyon manatdan çox əlavə vəsaitin toplanmasına səbəb olub".
Mövzu ilə bağlı
mütəxəssislərin fikirlərini öyrəndik.
Millət vəkili Azər Badamov deyir
ki, bu, insanların sosial rifahının yaxşılaşmasına müsbət təsir edəcək: "Büdcənin
həm investisiyayönümlü, həm də sosialyönümlü olmağı ölkənin inkişafı ilə bağlı
olan amildir. Builki büdcəmiz də eyniilə həm sosial, həm də investisiyayönümlü
olub. 9 ayın sosial, iqtisadi inkişafının nəticələrinə diqqət etsək, həqiqətən
də büdcədən investisiyanın yatırılması və sosialyönümlü xərclərin artırılması
insanların rifahının yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. Həm dövlət büdcəsindən,
həm də özəl sahibkarlıq sahəsindən investisiyaların artırılması ölkəmizin
sosial, iqtisadi inkişafını sürətləndirir. Digər tərəfdən də ölkədə işsizlik
probleminin aradan qaldırılması istiqamətində atılmış addım sayılır. Son
dövrlər yeni iş yerlərinin açılması investisiya və sosialyönümlü büdcənin olmasının
göstəricisidir. Atılan addım neftdən asılılığı da aradan götürəcək”.
İqtisadçı gömrük sahəsində olan irəliləyişdən də danışdı: "Həqiqətən də son dövrlərin statistikasına nəzər yetirsək, gömrük orqanları tərəfindən yığımın artdığının şahidi olarıq. Vergi siyasəti elə bir məsələdir ki, geniş və düşünülmüş islahatlar tələb edir. Bu sahədə qısa müddətdə yüksək nəticələrə nail olmağı düşünmək düzgün olmaz. Amma son vaxtlar vergi orqanlarında atılan addımlardan, xüsusilə də kadr dəyişikliyindən sonra hiss olunur ki, vergi siyasəti sahəsində müsbətə doğru yeniliklər gözlənilir. Bu həm nəzarətin artması, həm də vergi dərəcələrinin yumşaldılması ilə xarakterizə olunacaq. Yəni, vergi siyasətinin getdikcə stimullaşdırıldığını müşahidə edəcəyik”.
Son
dövrlər ixracın idxalı üstələməsindən danışan ekspert bu halı müsbət
qiymətləndirir: "Keçən ildən etibarən iqtisadiyyatda baş verən stabilləşmə
özünü xarici ticarətdə ixracın idxalı üstələməsi ilə göstərdi. Belə ki, bir
ölkənin xaricə daha çox mal satıb, satdığından daha az məhsul alması əsas
şərtlərdən biridir. Bu hər bir ölkənin iqtisadiyyatının möhkəmlənməsi üçün
olduqca müsbət haldır. Həmin tendensiya bizdə keçən ildən müşahidə edilir və
getdikcə də möhkəmlənir. Düşünürəm ki, bu hal nəzarətdə saxlanılmalıdır və
idxalın ixracı üstələməsinə imkan verilməməlidir”.
Günel Azadə