Artıq ilin bitməsinə sayılı günlər qalıb. Bu il də
bir sıra hadisələrlə tarixə yazıldı. Maraqlıdır, 2018-ci ildə hansı iqtisadi
hadisələr baş verdi, il iqtisadi baxımdan necə yadda qaldı?
Milli
Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü Tahir
Mirkişili bildirdi ki, 2018-ci ili bütün dünya
iqtisadçıları iqtisadi dayanıqlığın test olunduğu il kimi qeyd edirlər:
"2018-ci ilin iqtisadi dinamikliyinə və inkişafına nəzər salsaq, bu ili
iqtisadi artım, iqtisadi dayanıqlığın daha da möhkəmlənməsi və gələcəkdə daha
sürətli iqtisadi artım üçün bünövrə yaradılması ili kimi qiymətləndirmək olar.
Keçən 11 ayın iqtisadi analizlərinə əsasən demək olar ki, bu il ümumdaxili
məhsul 1, qeyri-neft sektoru 1,3 faiz artmışdır. 2017-ci ildə Azərbaycan
iqtisadiyyatında inflyasiya təxminən 12 faiz idi, 2018-ci ildə isə bu rəqəm 2.5
faiz oldu. Bu o deməkdir ki, keçən dövr ərzində makroiqtisadi sabitlik daha da
güclənib, manatın məzənnəsi kifayət qədər sabit olub. Digər tərəfdən bu il
ərzində banklarda olan əmanətlərin həcmi 11 faiz artmışdır. Əhalinin banklarda
olan əmanətlərinin artması onların real gəlirlərinin artmasının
göstəricisidir”.
Millət vəkili manatın məzənnəsindən də danışdı:
"Manatın vəziyyətinə təsir edən ən vacib nüanslardan biri ölkəyə valyuta daxil
olması və ya valyutanın həcminin ölçülməsi ilə bağlıdır. 2018-ci ilin
göstəricilərinə əsasən deyə bilərik ki, ilin əvvəli ilə nisbətdə ilin sonunda
strateji valyuta ehtiyatlarımız təxminən 3,5 - 4 milyarda yaxın artmışdır. Bu o
deməkdir ki, ölkəyə daxil olan valyutanı n həcmi ölkədən çıxan valyutanın
həcmindən çoxdur. Yəni ölkəmizdə valyutaya olan tələbi ödəmək üçün
iqtisadiyyatın kifayət qədər imkanı var. Məncə, bu iqtisadi imkanlardan
istifadə olunması, manatın dəyərinin hələ xeyli müddət sabit qalmasına şərait
yaradacaq”.
İqtisadçı
ekspert Pərviz Heydərov qeyd etdi ki, 2018-ci il bir il
əvvəl təşəkkül tapmış ümumi iqtisadi sabitlik üzərində müsbət meyllərin inkişaf
etməsi ilə yadda qaldı: "2018-ci ildə baş verən ən mühüm müsbət iqtisadi
hadisələr sırasında, birinci, Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı Kompleksinin
nəzərdə tutulduğu vaxtda, yəni bu ilin birinci yarısı başa çatmamış istifadəyə
verilməsini qeyd edə bilərəm. Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı Kompleksi
Xəzər dənizində demək olar, hər mənada ən böyük limandır. Ələtdə yerləşən yeni
Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı "zəncirin mərkəzi həlqəsini"
təşkil edir. Yəni adıçəkilən liman istər-istəməz, bütün daşımaların ortaq
nöqtəsi - mərkəzi sayılacaq. Kompleksin Ələtdə tikilməsi də təsadüfi deyil. Bu
ərazi Şimal-Cənub və Şərq-Qərb dəhlizlərinin Azərbaycan seqmentləri olan
avtomobil və dəmir yolu xətlərinin kəsişməsində yerləşir və limanın inşası ilə
buraya su magistrallarının da əlavə edilməsi, ərazinin mühüm nəqliyyat
qovşağına, yeni geniş logistik məkana çevrilməsinə imkan yaradır”.
Ekspert ikinci ən böyük hadisənin Cənub Qaz
Dəhlizinin birinci hissəsinin açılışı olduğunu deyir: "Məlumdur ki, Cənub Qaz
Dəhlizi 3 layihəni birləşdirir: Cənubi Qafqaz Boru Kəməri (GQBK), TANAP və TAP.
Başlanğıc, yəni mənbə isə "Şahdəniz-2"-dir. Cənub Qaz Dəhlizinin
birinci hissəsi açıldı. Bu, böyük strateji infrastruktur layihədir. Layihə təkcə
Azərbaycana xidmət etməyəcək. Qərb ölkələrinin layihəyə dəstək vermələri də
bununla əlaqədardır. Üçüncü mühüm hadisə isə ölkəmizdən kənarda 6,3 milyard
dollarlıq vəsait yatırılaraq, ilk nəhəng emal müəssisəsinin Türkiyədə açılması
oldu. "Star” zavodunun təməli 7 il qabaq, 2011-ci ildə qoyulmuşdu. Zavod İzmir
şəhərinin Əliağa rayonunda, "Petkim” neft-kimya kompleksinin ərazisində inşa
edilib. "Star” zavodunun ümumi neft emalı gücü 10 milyon ton təşkil edəcək ki,
müəssisənin əsas xammal tədarükçüsü kimi SOCAR özü çıxış edəcək”.
Müsahibimiz beynəlxalq maliyyə və reytinq
qurumlarında mövqelərimizin yaxşılaşmasından da danışdı: "Dünya İqtisadi
Forumunun (DIF) Qlobal Rəqabətlilik Hesabatı bu dəfə tamamilə yeni metod
əsasında hazırlandığından, gözlənilirdi ki, ölkəmizin mövqeləri zəifləyəcək.
Yəni keçən hesabatda tutduğumuz pillələrin hamısında geriləyəcəyik. Lakin yeni
metodoloji yanaşma da, Azərbaycanda aparılan iqtisadi islahatları kölgə altına
sala bilmədi və ölkəmiz sözügedən hesabatda əksər indikatorlar üzrə yenə də
kifayət qədər yaxşı yer tutdu. Məsələn, dünyanın 140 ölkəsi arasında Azərbaycanın,
sosial bərabərliyin dünyada ən yaxşı səviyyədə təmin olunduğu ölkə hesab
olunması böyük nailiyyətdir. Biznesin dinamikliyi reytinqi üzrə 31-ci yerdə
qərarlaşmağımız da mühüm göstərici idi. Bu isə ölkəmizdə qeyri-neft sektorunu
inkişaf etdirmək məqsədilə aparılan islahatların, göstərilən cəhdlərin,
sahibkarlıq fəaliyyəti üçün ortada olan bütün maneələrin aradan qaldırılması və
sair kimi işlərin nəticəsidir. Xatırladım ki, "Doing Business 2018” hesabatında
Azərbaycan 1 il əvvəlki ilə müqayisədə 8 pillə irəliləyərək, 190 ölkə arasında
57-ci yerə yüksəlmişdi. Ümumiyyətlə, istər DIF, istərsə də "Doing Business”
kimi beynəlxalq hesabatların hazırlanması zamanı nəzərdən keçirilən
göstəricilərdə irəliləmək üçün biznes mühiti durmadan yaxşılaşdırılmalı,
qanunlar təkmilləşdirilməli, tənzimləmə və insan kapitalından istifadə kimi
məsələlərin həlli istiqamətində fasiləsiz olaraq islahatlar aparılmalıdır ki,
bütün bunlar da Azərbaycan hökuməti tərəfindən müvafiq kursa çevrilib”.
P. Heydərov 2019-cu illə bağlı bəzi proqnozlar da
verdi: "O ki qaldı növbəti ilə, 2019-cu ildə ölkəmizin iqtisadiyyatının yaxın
keçmişdə, yəni 2015-2016-cı illərdə neftin dünya bazar qiymətlərinin düşməsi
ilə əlaqədar üzləşdiyi məlum böhrandan tam çıxa bildiyini şərtləndirən tamamilə
yeni modelə transformasiyası uğurla başa çata bilər. Sadəcə olaraq, bundan ötrü
islahatların daha da dərinləşdirilməsi, tətbiq ediləcək yeni vergi
dəyişikliklərinin səmərəli nəticə verməsi, qeyri-neft sektorunu lokomotivə
çevirmək işləri sürətləndirilməlidir. Ümumiyyətlə, 2019-cu ilin, islahatların
birinci mərhələsinin uğurlu konkret nəticələri ilə dolu bir yekun ili olacağına
böyük ümid var”.
Bakı 15°C
