İnsan həmişə seçim qarşısında qalır
"Sərhədsiz teatr” III Beynəlxalq Şəki Teatr
Festivalının ilk günündən sonra Şəki Dövlət Dram Teatrının baş rejissoru Əməkdar
incəsənət xadimi Mirbala Səlimli ilə həm festival barədə, həm də ümumi yaradıcı
söhbət etdik.
-Mirbala müəllim,
artıq üçüncü dəfədir ki, Şəkidə Beynəlxalq Teatr festivalı keçirilir.
-Şəkidə keçirilən bu ilki festival, bildiyiniz kimi,
"Sərhədsiz teatr” adlanır. Sərhədsiz - yəni ki, proqram heç bir janra, mövzuya
baxmadan, ancaq tamaşaların keyfiyyətinə, tamaşaçıda yaradacaq təəssürata görə
seçilib. Bu festival bir neçə əlamətdar hadisəni özündə ehtiva edir - Cümhuriyyətimizin
yaranmasının 100 illiyini, teatrımızın yaranmasının 145 illiyini və Heydər
Əliyevin 95 illiyini. Əgər xalq teatrı 145 ildir yaşadırsa, demək o, lazımdır. Bu
dəfə festivala 7 xarici ölkədən müxtəlif teatr kollektivləri qatılıb. Bu
teatrlar arasında həm Şərq, həm də Qərb ölkələrinin teatrları var. Yanaşma müxtəlifdir,
sevinirəm ki, bu festival yaşayır. Çoxdan bunun arzusunda idik. Şəki üçün böyük
bir fəxrdir ki, bizim beynəlxalq festivalımız var. 12 may tarixində festivalın birinci
günü baş tutdu. Proqrama əsasən, fetivalın birinci günündə İran İslam Respublikasının
"Titovak” teatrı çıxış etdi. Tamaşada müxtəlif teatr istiqamətlərinin - Şərq və
Qərb teatrlarının sintezi vardı. İranın cənubundan gələn qonaqlarımız ilk dəfə
idi ki, bura gəlmişdilər. Təbiətimizə, tariximizə vurulublar. Heç bir gün deyil
bir-birimizlə tanış olmuşuq, ancaq elə təəssürat var ki, sanki doğmalarımızdır,
illərdir tanışıq. Teatr insanları birləşdirir, teatr insanları ruh adamlarıdır,
sənət adamlarıdır.
- Proqrama
baxdıqda bu il fərqli ölkələri görürük. Hətta keçən dəfə gələn qonaqlardan çoxu
yoxdur.
- Bu Mədəniyyət Nazirliyinin və festivalın
direktoru Şaiq Səfərovun seçimidir. Düşündük ki, du dəfə fərqlilik olsun. Məsələn,
elə götürək Cənubi Amerikadan gələn teatr kollektivini. Bizə maraqlıdır,
onlarda teatr necədir? Bu, teatr düşüncəsini genişləndirir. Mən özüm dünyanın
bir çox ölkələrinin teatrlarında olmuşam, lakin indiyə qədər Kolumbiya teatrını
izləməmişəm və teatral bir insan kimi bunun özü, şəxsən, mənə çox maraqlıdır.
-Şəki Teatrı
bu dəfə festivala "Davul səsi” tamaşası ilə qatılıb. Bu seçimin xüsusi bir səbəbi
var?
-Sadəcə, biz videonu göndərdik və Nazirlik bəyənib
seçdi. Xoş olan odur ki, bu tamaşada studiyamızın debüt edən gənc aktyorları da
çıxış edir. Bir halda ki, bu tamaşa seçilir, bəyənilir, niyə də olmasın. Zənnimcə,
əsər həm maraqlı, həm də çox aktualdır. Tamaşa oynanıldığı gündən çox sevilib.
Hətta, Bakıdan teatr adamlarından ibarət böyük bir heyət tamaşamızı izləməyə gəlmişdi.
Çox bəyəndilər. Bəzən mənə zəng edib obrazların kimliyi barədə soruşurlar.
Festivalın bir yaxşı tərəfi də var ki, tamaşalar formaca rəngarəngdir.
- Teatrın nəzdindəki
studiyanın qarşısına hansı hədəflər qoyulub?
Studiya, birinci növbədə, Şəki teatrı üçün
aktyorlar yetişdirir. Bütün bunları təşkil etmək, yetişdirmək, gəncləri səhnəyə
çıxarmaq, teatrı yeni nəfəslə təmin etmək lazımdır. Bu məsələlər ancaq
arzulamaqla olmur, ciddi təşkilatçılıq, gündəlik zəhmət və alın təri bahasına
başa gəlir. Tələbələri müxtəlif fənlərdən hazırlayırıq. Onları tam professional
aktyor kimi yetişdirmək istəyirik.
-Dediniz ki,
Festivalın ilk tamaşası İran Respublikasının ifasında "Maqbet-Zar” idi. Tamaşa necə
təəssürat bağışladı sizə? Maqbeti görə bildinizmi?
-Tamaşanı çox bəyəndim. Şərq və Qərb teatrının
elementlərindən istifadə edərək sintez yaratmışdılar. Tamaşada U.Şekspirin
"Maqbet” pyesinin süjetindən istifadə olunmuş,e yni zamanda, İranın cənub bölgəsinə
aid mifik düşüncə və meydan teatrının elementlərindən istifadə olunmuşdu. Eyni
zamanda da yaxın və uzaq şərq mədəniyyətinə xas elementlər də müşahidə
edilirdi. Fikrimcə, tamaşa alındı və hər kəs tərəfindən bəyənildi. Düzdür, istərdim
ki, Maqbet obrazı daha parlaq olsun, ancaq aktyor rolun öhdəsindən gələ
bilmişdi. Tamaşada Şekspirdən bir az uzaqlaşmalar olunmuş, şərq rituallarına
daha çox üstünlük verilmişdir. Hər tamaşanın çatışmayan tərəfi olur. Fəqət, bədii
bütövlük deyilən bir məhfum var və həmin bütövlü bu tamaşada vardı.
-Adətən
rejissorlar tamaşa qoyanda çalışırlar ki, dövrlə səsləşsin, aktual olsun. Bu
tamaşada belə bir meyl var idimi?
-Əgər süjeti götürsək, Şekspirin əsərləri hansı
dövr olur-olsun aktualdır. Ona görə də baş klassik sayılır. Tamaşada ədəbi
mövzu - insanın ağ və qara tərəfi, içində olan iblis, onunla olan mübarizə
qabardılmış və mifoloji təfəkkürdən doğan elementlərdən istifadə olunmuşdur. Hətta
sual doğa bilər ki, niyə məhz Maqbet? Məncə İbrahim bəy (rejissor İbrahim
Poştkuhi – red.) İranın cənub bölgəsinin mifik düşüncəsi ilə Maqbet arasında
bir yaxınlıq tapıb, uyğunlaşdırıb. İnsan həmişə seçim qarşısında qalır. Bu əbədi
mübarizə hər günümüzdə var.
-Teatrdan əlavə
kino fəaliyyətiniz də kifayət qədər uğurludur. Yaxın zamanlarda nə kimi
yeniliklər gözlənilir?
-Üç film gözlənilir, onlardan ikisinin ssenarisi
hazırdır və biri üzərində artıq işə başlamışam. Bu bir qədər ağır və çətin
işdir. Çünki söhbət bizim tariximizə aid bir filmdən gedir. Ümid edirəm ki,
filmlərin hər üçü bəyəniləcək.
- Namiq
Qafarov Şəki Teatrına direktor təyin olunandan sonra hansı dəyişikliklər baş
verdi?
-Yeni direktor gələndə kollektivə arxalanır. Biz də
çalışırıq ki, Namiq müəllimə yaxından kömək edək. Adicə, festivalın
hazırlanması, həyata keçirilməsi və ərsəyə gəlməsi özü göstərdi ki, ən ağır, ən
məsuliyyətli açılışı biz çox müvəffəqiyyətlə başa vurduq. Teatrda əsas olan
yaradıcı heyətin rəhbərliklə birgə işləməsidir. Bu zaman həmrəylik, birlik
olur. Teatrın bəzi texniki problemləri var.
Ümid edirəm, onlar da tezliklə həll olunar.
-Planda
qastrollar varmı?
- Bir neçə xarici ölkədən dəvət olunmuşuq. Çox
güman ki, dekabr ayında Türkiyəyə qastrolumuz baş tutacaq.
-Maraqlıdır
teatrlarımız bu qədər qastrollara gedir, ancaq hələ də dünya teatrından hiss
olunacaq qədər geri qalır, sizcə, bu geriliyin səbəbi nədir?
-Əslində, dünyada ən öndə gedən teatrların da bütün
tamaşaları bəyənilmir. Sizə deyim ki, dəfələrlə olub, getdiyim xarici ölkələrdə
tamaşalar izləmişəm və zaldan çox məyus halda çıxmışam. Yəni, hər ölkənin kinosunda,
teatrında yaxşı və pis cəhətlər var. Bizə maraqlı tamaşalar gəlib çıxır və
deyirik, necə gözəl tamaşalardır. Eynilə də bizim maraqlı tamaşalarımız hansısa
ölkəyə gedəndə bu cür qarşılanır. Bizim gözəl teatr, kino xadimlərimiz var.
Nigar
Pirimova
Teatrşünas