İnkişafın ünvanı olan rayon - Fotolar
"May ayı Masallının ən yaxşı vaxtlarıdır. Təbiətin bu gözəlliyini
görmək insana ayrıca zövq verir. Havası təmiz, meşələri yamyaşıldır. Şəhərin səs-küyündən,
tıxacından ayrılıb hərdən təbiətin bu füsunkar guşəsinə baş çəkməyə dəyər”. Paytaxt Bakıdan 190 km aralıda yerləşən Masallı
rayonuna səfər edən hər kəsi yerli sakinlər bu cür qonaqpərvərliklə qarşılayır.
Yeni salınmış Bakı-Ələt-Astara magistral yolu ilə rahatlıqla rayon ərazisinə
çatıb, ağlı-qırmızılı qızılgül kollarının yol boyu sıralandığı, qocaman yaşıl
ağacların kölgə saldığı və füsunkar gözəllik verdiyi küçələrdən keçib mərkəzə
doğru irəliləyirsən. Hər gəlişində qonaqlarını yeniliklərlə, günü-gündən dəyişən
siması ilə qarşılayır Masallı.
Rayonda aparılan quruculuq işləri, regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrası
bütün bölgələrdə olduğu kimi, Masallının da inkişafına güclü təkan verib.
Proqramda nəzərdə tutulmuş işlər uğurla həyata keçirilib. İstifadəyə verilən
istehsal və xidmət obyektləri, sənaye məhsulu istehsalının, "Azərbaycan brendi”
adı ilə hər il xarici ölkələrə ixrac olunan sənaye məhsulların çeşidlərinin artmasını rayonda həyata keçirilən iqtisadi
islahatların, sahibkarlığa yaradılan şəraitin ürəkaçan nəticəsi kimi dəyərləndirmək
olar.Son illər rayonda müasir tələblərə cavab verən
istirahət mərkəzlərinin və turizm obyektlərinin tikintisi, yol
infrastrukturunun yenilənməsi təkcə ölkə əhalisinin deyil, həm də əcnəbilərin Masallıya
axınına səbəb olub. Dəfələrlə beynəlxalq
folklor festivallarına ev sahibliyi etməsi, ölkə mədəniyyətinin tanıdılması
üçün əcnəbi qonaqlara səmimiyyətlə qucaq açması, bu rayonun adını xeyli məşhurlaşdırıb.
Yüz
dəfə eşitməkdənsə...
Masallı kənd təsərrüfatı
rayonudur. Əhalisinin 90 faizi kəndlərdə məskunlaşıb və əsasən, torpaqla məşğul
olur. Bu sahənin inkişaf etdirilməsini prioritet məqsədə çevirən də bu səbəbdir.
Bu məqsədlə ixtisaslaşma aparılması, region üçün ənənəvi olan əkin sahələrinin
genişləndirilməsi, eləcə də kooperasiyaların yaradılması istiqamətində tədbirlər
uğurla həyata keçirilir.Masallı rayonuna media-tur çərçivəsində
səfər edən jurnalistlər isə bu inkişafın yaxından izləyicisinə çevrildilər. Necə
deyərlər, yüz dəfə eşitməkdənsə, bir dəfə görmək yaxşıdır.Masallı
rayon icra hakimiyyətinin başçısı Rafil Hüseynov
media işçiləri ilə görüşündə aparılan quruculuq işlərindən, qarşıda duran
planlardan söhbət açdı.Sovet dövründə Masallıda 17 min hektar sahədə əkin aparıldığını qeyd
edən icra başçısı, son illərdə bu rəqəmin təxminən 18 min hektara yüksəldiyini
bildirdi. Amma icra başçısı əvvəllər bu torpaqlarda əsasən taxıl əkildiyini,
onun isə rentabelli olmadığını da vurğuladı: "Təxminən 14 min hektar sahədə
taxıl əkilirdi. Amma məhsuldarlıq yüksək deyildi. Bu baxımdan, kndli demək olar
ki, taxıl əkinindən xeyir götürmürdü. Bunu nəzərə alıb, taxıl əkinini azaltmağa
doğru gedirik. Hazırda 18 min hektarda əkin həyata keçirilib. Kartofun əkin sahələrini
artırırdıq. Bazar bizimlə "oynamasa”, perspektiv daha çox ola bilər. Rayonda çay
plantasiyalarını da artırmağı
planlaşdırırıq”.
İcra başçısı problem kimi əkilən məhsulun sığortalanması məsələsini də
qeyd etdi: "Bu məsələnin həllində risk bölünməlidir: bir hissəsi dövlətin, bir
hissəsi sahibkarın, bir hissəsi isə sığortaçının üzərinə düşməlidir”.
Rayon investisiya yatırmaq üçün sərmayəçilərin üzünə açıqdır. Amma
bir çox sahələr var ki, inkişafı üçün sərmayəçilər tapılmır. "Biz topdansatış
bazarının – Logistik Mərkəzin yaranması üçün bir neçə ildir ki, çalışırıq.
Bununla bağlı aidiyyəti qurumlarla söhbətlərimiz də olub. Ancaq hələ ki, bu işə
investisiya yatıracaq sahibkarı tapa
bilmirik”.
Beynəlxalq
Turizm Mərkəzi
"Dünyada turizm elə inkişaf edir
ki, növbəti əsr "turizm əsri” olacaq”. Ümumdünya Turizm Təşkilatının (ÜTT) bu
açıqlamasının reallaşacağı günü gözləməyə o qədər də ehtiyac yoxdur. Masallı
rayonunun inkişaf modeli proqnozu bəri başdan təsdiqləyir. Turizm, bu yerlərə
ayaq açmaqdadır. Ölkənin cənub rayonu, təmiz havasına, mədəni və təbiət əsrarəngizliyinə
görə bölgədə beynəlxalq turizm mərkəzinə çevrilmək üçün hər cür imkanlara
malikdir. Heç şübhəsiz, bu, rayonun inkişafı, ərazidəki kəndlərin sosial
strukturunun tərəqqisi üçün şərait yaradacaq. Proqramlaşma və idarəetmə əsasında
turistik prosesin bu rayonda inkişafı ətraf mühitin iqtisadi və sosial
inkişafının təminatçısına çevriləcək.
"Bakı-Astara yolu da artıq istifadəyə verilib. Bir milyonluq əhalinin
ən böyük problemi bununla həll olunub. Son vaxtlar Masallıya çoxlu qonaqlar gəlir.
Diplomatik korpusun nümayəndələri, əcnəbi turistlər, işgüzar insanlar və s. təbiətin
bu gözəl guşəsinə səfər edirlər. Təbii ki, rayona gələn yol bölgə haqqında
insanlarda ilk təəssüratı formalaşdırır. Yol turizmin inkişafına birbaşa təsir
edəcək”- deyə icra başçısı bildirir.
Turizmin iqtisadiyyatın
inkişafında böyük potensiala çevrildiyini və dünyanın əsas biznes komponentlərindən
biri olduğunu yaxşı dərk edən rayon rəhbərliyi, qeyri-neft sektoru kimi kənd təsərrüfatı
ilə yanaşı, bu sahəni də inkişaf etdirməyi hədəfləyib. Turizmi dünyanın təkcə
dinamik hadisələrindən biri kimi deyil, həm də iqtisadi, sosial və mədəni fəaliyyətin
mühüm hissələrindən biri kimi dəyərləndirən R.Hüseynov turizm əlaqələri və onun
iqtisadi təsirinin kənd turizminə, təbiətinin gözəlliyindən zövq almaq üçün
ekoturizmə, mədəni turizmə, ətrafdakı yerli əhalinin sosial həyatına təsirsiz
ötüşməyəcəyinə əminliyini gizlətmir. Belə ki, bir çox ölkələrdə əhalinin məşğuliyyətinin
50 faizinin birbaşa və ya dolayısı ilə turizmlə bağlı olduğunu nəzərə alsaq, bu,
yerli əhalinin məşğulluğuna da müsbət təsir edəcək.
İcra başçısının sözlərinə görə, turistlərin rayona cəlb olunması üçün
səbəblərdən başlıcası Masallı rayonunun termal sulara malik olmasıdır: "Təsadüfi
deyil ki, sovet dövründə bu ərazi ümumittifaq kurortu elan edilib. Bu gün isə
bu müalicəvi sular beynəlxalq kurort səviyyəsindədir. Bu suyun geniş imkanları
və kurort kimi inkişafı üçün 2016-cı ildə ölkə başçısına müraciət etdik. Yəqin
ki, Masallıda beynəlxalq turizm şəhərciyi salınacaq. Biz bu qərarın icrasını
keçən ilin sonu üçün gözləyirdik. Hazırda mərkəzin layihələşməsi gedir. Bu günlərdə
tikintini həyata keçirəcək qrupun nümayəndəsi ilə görüşdük. Biz onlara yer də
seçmişik”. İnfrastrukturun yaradılması üçün icra başçısı Yaponiya təcrübəsini də
öyrənib: "Fuji şəhərində termal qaynaqlar var. Ancaq yaponların məxsus olduğu
termal suların keyfiyyəti bizdəki kimi deyil. Yaponlar uzaq məsafəyə
baxmayaraq, bu termal sulara görə ölkəmizə gəlməyə hazırdırlar. Bizim onlarla
qardaşlaşma ilə bağlı niyyət protokolumuz da var idi. Sadəcə, sənədləşmə başa
çatmayıb. O cümlədən, rayonumuz Türkiyənin Afyon şəhərinin Sandıklı bələdiyyəsi
ilə qardaşlaşıb. Türkiyədə ən əhəmiyyətli termal sular məhz bu bölgədədir”.
Termal sulardan lazımınca
istifadə edilərsə...
İcra başçısı bölgədəki termal
sulardan lazımınca istifadə olunmadığını təəssüflə bildirir: "İsti
su” istirahət mərkəzi turistlərin daha çox gəldiyi şəfa ocağıdır. Təəssüf ki, yeraltı nemətdən lazımınca istifadə
olunmur. Sular boşuna axıb gedir. Müalicəvi turizm şəhərciyinin salınması bölgəni
böyük turizm məkanına çevirəcək. Bu istiqamətdə sahibkarların da fəallığı əhəmiyyətlidir”.
R.Hüseynov bildirdi ki, iyun, iyul və avqust aylarında bu sulardan istifadə
etmək üçün Masallıya gələnlər xüsusən çoxdur. Qalan vaxtlarda isə su boşuna
axıb gedir. "Beynəlxalq Turizm Mərkəzi yaradılandan sonra isə təbii ki, onun fəaliyyətinə
uyğun infrastruktur da qurulacaq. Artıq turizm mövsümi olmayacaq, bütün ili əhatə
edəcək. Rayonda iki, üç, dörd və beşulduzlu otellərin tikilməsi planlaşdırılır.
Həmçinin ailəli qonaq evləri də salınacaq. Məsələn, qonşuluqdakı İran bu cür
qonaq evlərindən istifadə etmək istəyir. Onlar ucuz iki və üçulduzlu otellərdə
qalmaq istəyirlər. O cümlədən, Rusiyadan, Türkiyədən termal sulardan istifadə
üçün gələnlər olacaq. Eləcə də, Azərbaycanın özündə bu sulardan istifadə etmək
istəyən kifayət qədər insanlar var. Əgər biz həmin ərazidə normal infrastruktur
və şərait yaratsaq, turizmin beynəlxalq inkişafı təbii ki, mümkündür. Biz
bununla bağlı vaxtilə Beynəlxalq Termal Sular Assosiasiyasına daxil olmaq üçün
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə də müraciət etmişik. Hazırda bu quruma şərti
daxil olmaq imkanındayıq. Hesab edirəm ki, gələcəkdə burada çox böyük turizm
marşrutu yarana bilər”.
İcra başçısının ehtimalına görə, infrastruktur qurularsa, təkcə
İrandan 80 min turistin gəlməsi gözlənilir: "Bu qədər turistin gəlməsi elə bu qədər
Masallı əhalisinin dolanması deməkdir. Bir turist bir insanın yaşam xərcləridir.
Həmçinin gələn turist kəndlinin satdığı məhsullardan, əl işlərindən alacaq. Onu
da deyim ki, Masallıda yaradılacaq mərkəzin fəaliyyəti bölgədəki digər
rayonların da inkişafına ciddi təsir göstərəcək. Bura gələn turistlərin müəyyən bir qismi həmin
rayona da gəzməyə gedəcək. Ona görə, bu istiqamətdə bir menecment siyasəti
yürüdülməlidir. Çünki bu bölgədə – Astaradan başlayaraq Cəlilabad rayonuna qədər
termal sular mövcuddur. Masallının özündə isə hələ istifadəyə verilməyən termal
su qaynaqları var. Bu baxımdan turizmin inkişafı ilə bağlı böyük perspektivlər
var”.
İcra başçısı bildirdi ki, Beynəlxalq Turizm Mərkəzinin yaradılması
böyük vəsait tələb edir: "Dövlət öz üzərinə düşən işi yerinə yetirir. Yol,
su-kanalizasiya xətləri çəkilib. Su anbarı var. İşıq və qazla təminat həyata
keçirilir. Qalan vəzifələr isə sahibkarlıq subyektlərinin işidir”.
Turistlərin maraq göstərdiyi tarixi-mədəni abidələrin bərpasına gəlincə,
icra başçısı bu sahədə də problemlərin olduğunu gizlətmir: "Bir neçə tarixi
tikilinin bərpasına ehtiyac var. Ərkivan-Qala bazarının turistlər üçün bazar
kimi fəaliyyətinin qurulmasını istəyirəm. O bazarın qurulması üçün sahibkar
tapa bilmirik. Ancaq inanıram ki, imkan olanda biz o bazarı qura biləcəyik”.
Rayonda Park Bulvar Kompleksinin tikintisi də davam edir. Cənab Prezident Masallıya səfər edərkən Viləş
çayının şəhər hissəsində yeni salınan Park-Bulvar kompleksinin tikintisi ilə
tanış olub. Artıq 559 kv. metr hissədə işə başlanılıb. Çayın hər iki
sahilini əhatə edəcək bulvarın tikintisinə böyük xərc qoyulub. Ancaq onun başa
çatdırılması daxili imkanlar hesabına mümkün deyil. Ölkə başçısının tapşırığı
ilə smeta xərcləri ilə bağlı aidiyyatı qurumlara məktub təqdim edilib.
Bir sözlə, Masallı sosial-iqtisadi inkişafı davam etdirmək üçün bir-birinin
ardınca layihələr həyata keçirməkdədir. İnsanların rifahına, rayonun inkişafına
yönəlik planlar isə çoxdur...
Təranə
Məhərrəmova
Bakı-Masallı