• cümə axşamı, 28 mart, 22:12
  • Baku Bakı 13°C

“İlk sinxron təcrübəm 1-ci kursda Prezidentin qarşısında olub” - Gör-götür

19.06.20 11:00 11958
“İlk sinxron təcrübəm 1-ci kursda Prezidentin qarşısında olub” - Gör-götür
Elnur Hüseynov: Əgər tərcümə vaxtı məna 10-15 faiz qədərində itirsə, sən sinxronçu deyilsən
Sinxron tərcüməçi kimi karyerasına ispan dili ilə başlayır, buna görə də əksər həmkarları onu "ispan Elnur” adlandırırlar. Ancaq zamanla tərcümə etdiyi dillərin sayı artır. Hazırda 4 dildə sinxron tərcümə ilə məşğuldur. Sinxronçu kimi fəaliyyəti boyunca, eyni zamanda biznes sektorunda rəhbər vəzifələrdə çalışır. Söhbət ispan, ingilis, rus və Azərbaycan dilləri üzrə peşəkar sinxron tərcüməçi, biznes məsləhətçisi Elnur Hüseynovdan gedir.

- Ölkəmizdə eyni zamanda ispan, rus, ingilis və Azərbaycan – bu 4 dildə sinxron tərcümə edən yeganə mütəxəssissiniz. Söhbətə bu yolun əvvəli ilə başlayaq...
- Ətrafımda bacı-qardaşlarım və digər qohumlar ən azı iki xarici dildə danışıblar deyə, uşaq yaşlarımdan məndə də xarici dillərə böyük həvəs yaranmışdı. İngilis dilində danışmaq mənim üçün o vaxt yalnız xəyallarda mümkün idi. 5-ci sinifdən ixtisaslaşmış ingilis dili məktəbinə daxil oldum və orada oxumağa, bu dili öyrənməyə başladım. Məktəbdən əlavə həftədə 3 dəfə fərdi dərslər alırdım. Uşaqlıqdan artıq bilirdim ki, həyatım dillərlə bağlı olacaq. O vaxt atam deyirdi: "dili öyrəndin – bəs o dildə nə danışacaqsan?” O, dildən bir vasitə kimi istifadə etməyimi istəyirdi və iddia edirdi ki, başqa bir peşəyə yiyələnməliyəm. Azərbaycan Dillər Universitetinə qəbul olub oxumağa başlayanda isə, gördüm ki, dil bir vasitədir, ancaq eyni zamanda məqsəd də ola bilər; dildən də pul qazanmaq mümkündür.

- Universitetə sənəd verərkən xəyallarınızın dili adlandırdığınız ingilis dilini deyil, ispancanı seçməyinizin səbəbi nə idi?
- 5-ci sinifdən sonra ingilis dilini öyrənməyə çox vaxt sərf etmişdim. Universitetə daxil olduqda, təkrar bu dili öyrənməyə lüzum görmədim. Başqa bir dili öyrənməyin daha yaxşı olacağını düşünürdüm. O vaxt ölkə başçısının Cənubi Amerika və İspaniyada ölkəmizin səfirliklərinin açılması ilə bağlı sərəncamları oldu. Fikirləşdim ki, məzun olduqdan sonra ispan diliylə bir işim olacaq. Həmin vaxtlar universitetdə ispan-ingilis dilləri üzrə yeni ixtisas açılmışdı.


- Bir də sinxronçuların "şoka düşmək” kimi halları olur. Buna səbəb nədir?
- Bu, fransız, ispan, bəzən də ingilis dilində olur. Məruzəçi aksentlə danışırsa, nitqi sürətlidirsə, yaxud çox mürəkkəb cümlələrdən istifadə edirsə və ya proqramdan, nitqindən kənar mövzuya keçirsə, belə hallar sinxronçunu şoka sala bilir, durub qalır. Daha çox aksentlərlə bağlı olur. Bizdə fransız dili tərcüməçisi var. Deməli, bir dəfə bir afrikalının fransızca danışığını tərcümə etməli idi. Tərcüməçi dedi ki, mən bunu başa düşə bilmirəm. Məruzəçi danışır, tərcüməçi dayanıb qalır.

Ən peşəkar tərcüməçi üçün əsas sınaq böyük konfranslarda işləmək olur. Böyük tədbirlərdə 5-6, bəzən 7 tərcüməçi bir yerdə sanki xorda mahnı oxuyurlar. Məsələn, ərəb danışırsa, biz ərəb tərcüməçidən asılı oluruq. Əksər tədbirlərdə yük ingilis dili tərcüməçisinin üzərinə düşür. Məsələn, mən ispancadan azərbaycancaya edirəm, onlar mənim tərcüməmdən götürürlər. Mən nə qədər yaxşı etsəm, o birilər də o qədər yaxşı işləyəcək. Mən zəif olsam, onların da işinə təsir edər və 30-40 faiz məna itə bilər. Bu, dəhşətli bir şeydir. Ümumiyyətlə, sinxronda mənanın nə qədər itməsi ilə bağlı rəqəm yoxdur. Ancaq fikirləşirəm ki, 5-6 faizə qədər itə bilər. O da sinxronçunun peşəkarlıq səviyyəsindən və başqa faktorlardan asılıdır. Əgər məna 10-15 faiz qədərində itirsə, sən sinxronçu deyilsən. Get ardıcıl və yazılını et, öyrən, sonra gəl. İndi sinxron tərcümə dəbə düşüb deyə, hamı ona can atır. Amma çoxu nə qədər çətin iş olduğunu bilmir. Demirəm ki, mümkün deyil, amma faktdır ki, dünyada ən çətin peşələrdən biridir.

Bir də yeni başlayanlar ilk vaxtlar çox həyəcanlı olurlar. Çünki ona qədər prezidentlə, nazirlə oturub-durmurlar, onlarla işləyəndə həyəcanlanırlar, çaş-baş qalırlar, səhvlər artır, tərləyirlər, sözlər gəlmir, sürət azalır, "əəə, ııı” ortaya çıxır.

- Sinxronçularla müsahibələrdə şablon sual var: Kimləri tərcümə etmisiniz?
- Kimləri tərcümə etməmişəm ki?! (Gülür.) Mən daha çox siyasi istiqamətdə işləyirəm. İki dəfə Prezident İlham Əliyev üçün tərcümə etmişəm. Onun şəxsi tərcüməçisi var, məni ispan dili tərcüməsi ilə bağlı dəvət etmişdilər. Birincidə Venesuelanın o vaxtkı prezidenti Uqo Çaves gəlmişdi. "Formula 1”in səfiri Fernando Alonso, Braziliya futbol yığmasının kapitanı Kafuya da tərcümə etmişəm. Prezident, nazirlər, komitə rəhbərləri, deputatlar və s. çoxuna haradasa tərcümə etmişəm.

- Karantin günləridir, işləriniz necə gedir? Sizin üçün nə dəyişdi?
- Karantinin ilk vaxtları sinxron tərcümə işləri olmadı, profili dəyişib yazılıya keçdim. Bir ay onu etdim. Yazılı tərcümə sinxronçu üçün darıxdırıcıdır, amma neyləyək? Bir aydır ki, tədbirlər başlayıb, 99 faizi onlayn olur. Təkbətək görüşlər, konfranslar, təlimlər və s. hamısını onlayn edirəm. Evim studiyaya bənzəyir. Hələ ki belə işləyirik, amma çətindir. Canlı tədbirlərdə, görüşlərdə insanı normal görə bilirsən, səsi daha yaxşı qəbul edirsən. Üstəlik, onlaynda bütün gün kompüter qabağında oluram. Adamı çox yorur.
Aygün Asimqızı

banner

Oxşar Xəbərlər