Neuromarketinq sahəsində master dərəcəsinə yüksələn ilk azərbaycanlı
Risk etməyi sevir. Deyir ki, istər şəxsi həyatında,
istərsə də karyerasında etdiyi risklər onu müəyyən pillələrə yüksəldib. Ona görə,
risk yenilik axtaran insanlar tərəfindən edilir və insana qazanc gətirir.
Müsahibimiz neuromarketinq sahəsində master dərəcəsi almış ilk azərbaycanlı və gənc yaşlarında marketinq meneceri pilləsinə yüksələn Orxan Salayevdir. O, bu dərəcəyə Təhsil Nazirliyinin dövlət xətti ilə təhsil aldığı Pekin Elm və Texnologiya Universitetini bitirdikdən sonra yüksəlib.
- Ən çox həyata keçirmək istədiyim planım neuromarketinq
sahəsində dünya səviyyəsində tanınan mütəxəssis olaraq konsaltinq şirkəti
açmaqdır. Bu sahədə artıq bir neçə addımlar atmışam. Əminəm ki, ən qısa zamanda
planımı həyata keçirərək ölkəmə və bu sahədə olan mütəxəssislərə fayda verəcəm.
Aygün ƏZİZ
Müsahibimiz neuromarketinq sahəsində master dərəcəsi almış ilk azərbaycanlı və gənc yaşlarında marketinq meneceri pilləsinə yüksələn Orxan Salayevdir. O, bu dərəcəyə Təhsil Nazirliyinin dövlət xətti ilə təhsil aldığı Pekin Elm və Texnologiya Universitetini bitirdikdən sonra yüksəlib.
- Orxan bəy, neuromarketinq nədir? Bu sahə Azərbaycana
nə verəcək?
- Neuromarketinq neurologiya, idrak psixologiyası və
marketinq kimi üç elmin birləşməsi olaraq ortaya çıxan sahədir. Neurologiya
intizamdır, onun əsas məqsədi insan beynini araşdırmaqdır. İdrak psixologiyası
istehlakçıların ağıl və davranışları arasındakı əlaqəni anlamağa çalışır.
Marketinq yeni məhsulların istehsal prosesini nəzərdə tutan, onları qazanc
halına gətirən və eyni zamanda istehlakçıların ehtiyaclarını və seçimlərini təmin
edən sahədir. Başqa sözlə desək, neuromarketinq neuroekonomik və neurologiyanın
alt-sahəsidir, məqsədi idarəetmədə beyin tədqiqatından əldə edilən üsulları tətbiq
etməkdir. Bu sahə 90-cı illərin əvvəlində araşdırılmağa başlanıb və marketinq
sahəsində tətbiq edilib. Neuromarketinq marketinq sahəsinin inkisafına çox
böyük töhfə verməkdədir və belə olan halda Azərbaycan şirkətləri gələcəkdə bu
texnoloji yenilikləri məhsul istehsalı üçün araşdırma apararkən və bazara təqdim
edərkən tətbiq etsələr, kifayət qədər uğurlu və faydalı olacaq.
- İqtisadiyyat sahəsində təhsil almısınız. Necə
oldu ki, marketinqə maraq yarandı?
- Bakalavr təhsilimin 2-ci ilində marketinq dərsləri
keçilməyə başladı. Artıq o zamandan sonra inkişafımı marketinq sahəsinə yönləndirməyi
qərara aldım.Yenilikləri ilə zəngin olan və hər
zaman inkişaf tələb edən sahə məni ilk tanışlıqdan özünə cəlb etməyi
bacardı.
- Nə üçün marketinq? Bu sahənin perspektivləri nədir?
- Bu sualın altında çoxlu səbəb yazmaq olar. Lakin
mənim marketinqi seçməkdə ən birinci məqsədim marketinqin ən yaradıcı sahələrdən
biri olması idi. Yaradıcılığı hər cür yolla tətbiq etmək mümkündür. Lakin
istehlakçıların seçimlərini və ehtiyaclarını üstün tutaraq onlara təqdim edilən
məhsullarda rəqabətliliyi təmin etmək və eyni zamanda istehsalçının mənafelərini
təmin edərək qazanc əldə edilməsini özündə birləşdirən sahənin unikal istedad və
yüksək yaradıcılıq tələbi məni bu sahəyə yönləndirdi. Marketoloq dostlarla söhbət
edərkən biznesi insana, marketinqi onurğa sütununa bənzədirik. Onurğa sütunu
insan üçün necə əhəmiyyətli rol oynayırsa, marketinq də bizneslər üçün eyni əhəmiyyətə
malikdir. Marketinq sahəsində çalışırsansa, yeniliklər üçün daim axtarışda
olmalısan. Karyeramda bəlli bir nöqtəyə gəldikdən sonra xaricdə təhsilin önəmliliyini
gördüm və bu yolda addımlar atmağa başladım.
- Marketoloqların beyni daim yenilik üçün
çalışmalıdır. Müştərinin ürəyinə yol açmaq üçün yenilik axtarmaq sizə çətin
deyil ki?
- Müştərilərlə işləmək, onların nə istədiyini əvvəlcədən
bilmək və hər xırda detallara qədər incəliklə araşdırma aparmaq çox çətin
işdir. Lakin bu işi görərkən duyduğumuz həzzin yanında çətinlik hiss olunmur.
-
Gənc yaşınızda layihə koordinatorluğundan
Reklam və təşviqat şöbəsinin rəhbəri vəzifəsinə qədər yüksəlmisiniz. Bu necə
baş verdi?
- Heç kimə sirr deyil ki, elmlə yanaşı təcrübə mütləqdir
və insan hər yaşında biliyini təcrübəyə çevirməlidir. Bakalavr dönəmində təcrübənin
zəruriliyini anlayaraq ilk illərdən çalışmağa başladım. İlkin olaraq sahəmdən kənar
işləsəm də, bu mənim karyeramın başlanğıcı üçün çox böyük addım idi. Keçən
zaman ərzində müxtəlif qurumlarda - istər dövlət, istərsə də özəl sektor olsun
- marketinq sahəsində 5 il olmaqla, toplamda 7 il iş təcrübəsi qazandım.
- Bəs necə oldu ki, karyerada müəyyən yerlərə gəldikdən
sonra vəzifənizi geridə qoyub təhsilin ardınca getdiniz?
- Məhəmməd Peyğəmbərin (s.a.v) belə bir kəlamı var:
Elm Çində də olsa, onun dalınca gedin. Həyatın bəlli bir nöqtəsinə gəldikdən
sonra insan anlayır ki, onun yola davam etməsi üçün dəyişikliklər edərək öyrənməsi
lazımdır. Bu səbəbdən daha da yüksək nəticələr qazanmaq üçün xaricdə təhsilin zəruriliyini
nəzərə alaraq karyerama fasilə verməklə, magistr sahəsində təhsil aldım.
- Əslində müəyyən pilləyə gəldikdən sonra işin üzərindən
xətt çəkib, təhsil arxasınca getmək riskdir. Riskləri sevirsinizmi?
- Risk etməyi çox sevirəm. İstər həyatımda, istərsə
də karyeramla bağlı gördüyüm işlərdə çoxlu risklər etmişəm və hazırda sahib
olduğum təcrübəyə məhz o risklər sayəsində nail olmuşam. Risk yenilik axtaran
insanlar tərəfindən edilir və insana qazanc gətirir.
- Öz sahənizdə ilki bacarmaq necə hissdir?
- Neuromarketinq sahəsində bu dərəcəyə yüksələn ilk
azərbaycanlı olmaq çox qürurverici hissdir. İlk olmaq, üstün olmaqdan daha
yaxşıdır. Marketinqin qanunlarından biri də ilklik qanunudur. Lider ola biləcəyiniz
bir kateqoriya yaratmaqdır. Hər kateqoriyada lider marka istehlakçının zehnində
ilk mövqe tutandır.
- Pekində yaşayırsınız. Bəs orada həyat necədir?
Hansı çətinlikləriniz olur?
- Pekin dünyanın ən böyük şəhərlərindən biridir.
Burada dinamik inkişafa ayaq uydurmaq və yüksək rəqabətlilik şəraitində nəticə əldə
etmək çox çətindir. İlk zamanlarda dil problemi yaşayırsan. Əhalinin çox az
hissəsi ingiliscə bilir. Pekində havanın çirkliliyi və yaşamın çox yüksək
olması da çətinlik törədən amillərdəndir.
- Pekin mətbəxinə alışa bilirsinizmi?
- Dəniz məhsullarından hazırlanan yeməkləri və məşhur
Pekin ördəyi yeməyini yeyirəm. Tünd iyli və acılı souslarını çox yeməklərində
istifadə etdiklərindən, əksər yeməkləri yeyə bilmirəm. Qərb üsulu ilə bişirilən
Çin yeməkləri isə çox dadlıdır.
- Çinli tələbələrlə azərbaycanlı tələblər arasında
hansı fərqləri görürsünüz?
- Çinli tələbələr asudə vaxtlarında idmanla məşğul
olmağı seçirlər. Ən çox basketbol və stolüstü tennis oynayırlar. Tanıdığım və
mütəmadi görüşdüyüm azərbaycanlı tələbələr isə boş vaxtlarını dərslərindən əlavə
bir şey öyrənməyə sərf edirlər.
- İşiniz, ya təhsilinizdə qarşılaşdığınız ən böyük
çətinlik nə olub və bununla necə bacarmızınız?
- Çətinliyə yalnız səbirlə qalib gəlmək mümkündür.
Təmkinlə davrandığın zaman çətinliyin sonunda qalib sənsən. Çində yaşadığım dönəmlərdə
ən əsas çətinliyim çinlilərə hər hansı bir mövzunu başa salmaq olub. Danışıqdan
asılı olmayaraq istədikləri kimi başa düşür və davamlı olaraq mövzunu təkrarlayırlar.
- Sizcə, daha vacib olan nədir - işi vaxtında
çatdırmaq, yoxsa gec olsa da doğru etmək?
- Əlbəttə ki, vaxtında işi çatdırmaq. Çünki yalnız
vaxtı geri almaq mümkün deyil. İşi vaxtında doğru görmək də mümkündür. Bunun
üçün məsuliyyətli davranmalı və doğru yolda olub-olmadığını dərk etməlisən.
- Həyatınızda çətinliklə verdiyiniz qərarlar
olubmu?
- Həyatımda çətinliklə verdiyim qərarlar yalnız
seçim qarşısında qaldığım zamanlar olub. İlk başlarda hansı qərarın doğru
olacağı şübhəsi çətinlik yaradıb, daha sonra bəlkə digər qərar daha yaxşı
olardı düşüncəsi. Lakin indi geriyə baxanda çətinliklərə baxmayaraq, düzgün qərarlar
verdiyimə əminəm.
- Gələcək planlarınız nədir?
Aygün ƏZİZ