İlk dəfə müştəriyə zəng vuranda əl-qolu titrəyib, indi ABŞ-da biznes qurub - Gör-götür
Hüquq
üzrə təhsil alıb, bu ixtisası seçməsinin səbəbi isə öz arzusu olub. Təhsilini
başa vurub, bu sahədə iş də tapır, lakin qısa müddətdən sonra fikrindən
daşınır, marketinq və satışa yönəlir. 6 il ölkədə çalışdıqdan sonra isə ABŞ-a
köçmək qərarı verir. Orda bir düzən qurmaq isə ona heç də asanlıqla başa gəlmir.
Bildirir ki, "hər gecədən sonra bir nahar, hər qışdan sonra bir bahar gəlir”
deyimi onun həyatında öz əksini tapır. MüsahibimizABŞ-ın Kaliforniya ştatında yaşayan, orda "Oriente Lux Limousine” şirkətini
yaradan azərbaycanlı Toğrul Sideifzadədir.
- Mən
orta təhsilimi 1982-92-ci illərdə almışam. Məktəb vaxtı çoxlu kitab oxuyurduq.
9-11-ci siniflərdə isə həddindən artıq detektiv janrına üstünlük verirdim. Bu
üslubda yazan Aqata Kristi, Erl Stenli Qardner, Reks Stout və s. kimi məşhur
yazıçıların kitabxanada olan bütün kitablarını oxumuşdum. Ən çox yadımda qalan
Erl Stenli Qardnerdir. Onun əksər kitablarının baş qəhrəmanı vəkil Peri Meyson
idi. O, ən çətin məhkəmə işlərini öhdəsinə götürürdü. Romanda süjet elə gedirdi
ki, müəyyən hadisələr baş verirdi, daha sonra məhkəmə olurdu. Məhkəməyə qədər
oxucuda elə təəssürat yaranırdı ki, hər şey həmin vəkilin müdafiə etdiyi adamın
əleyhinədir, davanı udmaq üçün heç bir şansı yoxdur. Məhkəmədə isə vəkil dərin
hüquq bilikləri ilə çox peşəkar iş ortaya qoyurdu. Şahidlərə verdiyi suallar fərqli
olurdu, onların cavabları yalan olduğu halda, bunu da sübut edirdi. Peri
Meysonun qəhrəman olduğu romanları oxuduqca, onun kimi hüquqşünas olmaq istəyi
məndə yaranmışdı.
- Hüquq
üzrə bakalavr təhsilimi İstanbul
Universitetində, magistr təhsilini isə Konyadakı Səlcuq Universitetində
almışam. Deməli, 1-ci kursda dərsləri yaxşı oxudum, çünki çox həvəsli
idim. Lakin sonra müəllimlərin söhbətlərindən anladım ki, əslində Türkiyə hüquq
sistemi fikirləşdiyim kimi dinamik sahə deyil. Universitetə 17 yaşımda qəbul
olmuşdum, amma fakültədəki bir çox tələbənin yaşı 20-30 arasında idi. Cavan
idim, bəlkə də tam olaraq nə istədiyimi bilmirdim. Yəni peşəmlə bağlı bir xəyal
qırıqlığı yaşadım və 2-3-cü kurslarda artıq əvvəlki həvəsim olmadı. Elə oldu
ki, təhsilimi 4 deyil, 7 ilə başa vurdum.
- O müddəti uzatmağımla fəxr etmirəm, amma çox peşman olduğumu da deyə bilmərəm. Səbəb yox, səbəblər deyək. Birincisi, məndə özünəinam əskikliyi var idi. Qardaşım çox sərbəst olsa da, mən utancaq idim, təşəbbüskar deyildim. Hətta məktəbdə oxuyanda son siniflərdə belə, saçımı kəsdirməyə tək gedə bilmirdim, utanırdım, yanımda kimisə aparmalı idim. Türkiyədə isə tək idim, nə qardaş, nə ata-ana var idi, çox şeyi özüm etməliydim. Bir çaşqınlıq yaşayırdım.
İkincisi,
peşəmlə bağlı xəyal qırıqlığı da yaşadım. Ona görə düşünürəm ki, ABŞ-ın hüquq
fakültəsində təhsil qaydaları daha məqsədəuyğundur. Çünki ilk olaraq 4 illik
kollecdə təhsil alırlar, müəyyən bilik və təcrübə olur, sonra ixtisas seçimi
edilir. Əvvəldən nə istədiyini bilirsən. Mənim seçimim isə tamamilə kitablardan
aldığım həvəs ilə olmuşdu. Bu
səbəbdən, dərsləri tam ciddiyə almamağa başlamışdım.
Digər tərəfdən,
tələbəlik insanın həyatında ən gözəl dövrlərdəndir. Təhsil almaqla yanaşı,
İstanbul kimi bir şəhərdə yaşayırdım, tarix, mədəniyyət, din, bir çox fərqliliklər
içərisində idim. Diqqət dağıdan faktorlar da az deyildi.
Nəhayət,
deyim ki, mən avara işlərlə məşğul olmurdum. Dərs kitabı olmasa belə, kitabdan
uzaqlaşmamışdım. Hüquq, tarix, fəlsəfə və s. mənə maraqlı gələcək istiqamətlərdə
kitablar oxuyurdum.Amma artıq 7-ci ildə qərar verdim ki, bu il məzun olacağam.
Bir il içində həm 4-cü, həm də ondan əvvəlki illərdən qalan dərsləri keçdim və
universiteti bitirdim.
-
2003-cü ildə Türkiyədən qayıtdım. Hüquq diplomum var idi və o istiqamətdə işləmək
istəyirdim. Bakıda hüquqşünaslardan birinin yanında işə düzəldim, bizə
tapşırıqlar verilirdi, işləyirdik. Amma heç cür o işə alışa bilmirdim. Bunun da
bir neçə səbəbi var idi. 10 il Türkiyədə qalandan sonra Azərbaycana
qayıtmışdım. Düzdür, tətillərdə gəlirdim, bir-iki həftə qalırdım, buna görə hər
şeyi izləyə bilmirdim. Qayıdandan sonra bir uyğunlaşma problemi yaşadım. İndi
Türkiyə ilə Azərbaycan arasında elə də böyük fərq yoxdur, amma o vaxt belə
deyildi. Həm də iş mühitinə düşdüm, vəkillərin çalışma tərzlərini gördüm, o da
mənim xoşuma gəlmədi. Bir-iki ay sonra ordakı işdən ayrıldım. Əslində,
ayrılmağımın bir səbəbi də o idi ki, diplomun mənə çox qapı açacağını
düşünürdüm. Özümdən çox, diplomuma güvənirdim. Bu kimi şeylər məni hüquqdan
uzaqlaşdırdı, daha çox satış və marketinq sahəsində çalışdım.
- Bəlkə
də hüquq sahəsində çalışmamağımın ən böyük faktoru elə utancaqlıq və ya
insanlarla ünsiyyət qurma yetərsizliyi olub. Fikir versək görərik ki, bu gün işə
alınma prosesində yaxşı qiymətlər artıq əsas şərt kimi götürülmür. İki kadr gəlir,
biri universitetdə dərsdən ən yaxşı qiymətləri alıb, biri heç də yox. Onların
sosial aktivliklərinə baxırlar, qiymətləri çox əla olmayan sosial aktivlik cəhətdən
o birindən üstündürsə, onu götürəcəklər.
- Universitetdəki professorlarımız
deyirdilər ki, hüquq təhsili alırsınız, amma burda oxuduğunuzla həyatdakılar fərqli
olacaq. Hətta bəzi müəllimlər deyirdilər ki, diplomunuz tək bir işə yarayacaq,
o da diplomun heç bir işə yaramadığını anlamağınız olacaq. O vaxt gənc idik,
ciddiyə almırdıq. Zamanla dediklərinə gəldim, diplom, sertifikat təhsilin
formal olan hissəsidir, təhsili aldığını göstərir. Əsl təhsil odur ki, hansısa
mövzuda özünü daha çox məlumatlandırırsan, mövzular üzərində daha dərindən işləyirsən.
Sovet dövründə bizim beynimizə yeridilmişdi ki, məktəbə getməli, institutu
qurtarmalı, sonra iş, ailə sahibi olmalısan və s. Türkiyədə çox yaxşı təhsil
alsam da "diplom varsa, iş problem deyil” tələsinə düşdüm. Amerikaya gələndən,
müəyyən şeylər araşdırandan sonra artıq diplomla bağlı düşüncələrim dəyişdi. Diplomla
bağlı o köhnə yanaşmanın insana hər hansı zənginləşmə gətirəcəyini düşünmürəm.
- Türkiyədə
oxuyanda artıq bu sahəyə yönəlməyə başlamışdım. Kurs keçmişdim, sertifikat
almışdım, amma bu işi görməyə də özümü razı sala bilmirdim. Çünki o vaxt satış
və marketinq mənə çox çətin gəlirdi. Yenə diplom mövzusuna gəlirik. Fikirləşirdim
ki, diplom məni həyatın bütün çətinliklərindən qoruyacaq. Hələ də o düşüncədə
idim deyə, satış mənə tərs gəlirdi. Ancaq elə oldu ki, satışda daşınmaz əmlak
sahəsində işlədim. Hətta ilk dəfə müştəriyə zəng vuranda əlim-qolum titrəyirdi.
Düzdür, kursdan keçib işə başlamışdım, amma "mən adama nə deyəcəyəm”, "Bəlkə
yaxşı cavab vermədi” kimi qorxu var idi. İşlədikcə anladım ki, təcrübə
yığmalıyam, kitab oxumaqla maşın sürmək olmaz, maşın sürə-sürə bu işi daha
professional öyrənmək olar. Bu təcrübəni yığmaq isə heç də asan deyildi. Əvvəllər
çox çətin olur, hətta insan özünə nifrət edir. Lakin həm də "bu işi çox yaxşı
görə bilənlər bunu ana bətnində öyrənməyiblər, sonsuz təcrübə lazımdır” deyə
düşünürdüm. Artıq o düşüncədəyəm ki, insan sevmədiyi şeyləri etməklə irəli
gedir.
Zamanla
satışı sevdim. Satış həm də gəlirə baxışımı dəyişdi. Satışda maaş limiti
yoxdur, nə qədər çox işləsən, nə qədər yaxşı iş ortaya qoysan, o qədər çox
qazana bilərsən.
- Bu,
çox acı və mürəkkəb prosesdir. Hələ Azərbaycanda çalışırdım, bir gün özümə sual
verdim. Nümunə olaraq bir adamı götürdüm və dedim ki, o, bunu edibsə və özü də
bunu etmək üçün uzun prosesdən keçdiyini deyirsə, mən də edə bilərəm. Bu
qısqanclıq mənasında deyildi, sadəcə, müqayisə üçün belə edirdim. Və özünə güvən
hissini formalaşdırmaqla bağlı araşdırmalar apardım, kitablar oxudum. Hətta
satış kitablarında belə özünə güvən hissi ilə bağlı mövzular olur. Bir dəfə
satışla bağlı kitabda bir qeyd diqqətimi çəkdi. Deyir ki, iki seçimimiz var, ya
biz müəyyən prinsipləri həyata keçirəcəyik, ya da qocalanda heç nə etmədiyimiz
üçün peşman olacağıq. Fikirləşdim ki, kitabda oxuduqlarımın tətbiqinə başlayım,
əgər nəticə yaxşı alınmasa, deyəcəyəm ki, cəhd etdim, olmadı. Amma alındı, gördüm
ki, həqiqətən də bəzi prinsiplər işləyir. Bir addım qabağa atmış oldum, bu da həm
insanlarla ünsiyyətimdə, həm də işimdə təsirini göstərdi.
-
(Gülür) 10 il əvvəl getməklə bağlı qərarı indiki yaşımda verməli olsaydım, bəlkə
də, çox dərin düşünərdim. İndiki halımızdan çox məmnunuq, gəlməyimizə peşman
deyilik, amma bura köçmək, bir düzən qurmaq heç də asan olmadı. Burda bir az da
insanın etdiyi işə inanması önəmlidir. Bizimlə eyni vaxtda bura başqa bir ailə
də gəlmişdi, qısa müddətdə geri döndülər. Bilirsiniz,
Amerika ilə bağlı hələ o vaxt belə bir düşüncə var idi. Deyirdilər ki, bura gəlmək
istəyənlər elə bilirlər ki, burda ağaclarda yaşıl yarpaqlar yerinə yaşıl
dollarlar var və gələn adamın da əsas işi o yarpaqları yığmaq olur. Hətta bir
müəllif, kitabında yazır ki, mən əvvəllər fikirləşirdim ki, Amerikada səkilər
qızıldandır. Amma gələndən sonra 3 şeyi fərq etdim. Birincisi, o səkilər
qızıldan deyil. İkincisi, bəzi səkilər ümumiyyətlə, döşənməyib. Üçüncüsü, mən o
adamam ki, o səkiləri döşəmək üçün gətiriblər.
Biz heç
kimə arxayın deyildik. Burda dost-tanışlar mənə maddi kömək də etdilər, amma
sonra anladım ki, bununla nə isə əldə etmək olmur. Nə qədər kömək etsələr də, əgər
sən düzgün fəlsəfəyə sahib deyilsənsə, heç yerə gedib çıxa bilməyəcəksən.
Yalnız özümə arxayın idim. "Hər gecədən sonra bir nahar, hər qışdan sonra bir
bahar gəlir” deyirlər. O çətinliklərin sayəsində bir yerlərə gəlib çıxdıq.
-
(Gülür) O vaxt tək düşüncəm evə çörək gətirmək, ailəni dolandırmaq idi. Sektor
düşünə bilmirdim. Leqal statusumuz qeyri-müəyyən olduğu üçün, işə düzəlmək də çətin
idi. İş tapırdım, amma deyirdilər ki, sosial kartın olmalıdır. Ona görə
dolanışıq asan deyildi. Burda yaşayan azərbaycanlılar, türklər iş məsələsində
çox kömək oldular. İlk il ticarət mərkəzlərində telefon aksessuarların satışı
ilə məşğul oldum. Sonra Manhattanın mərkəzində küçədə meyvə satdım. Yağışlı, çox soyuq günlərdə bu,
heç də asan deyildi. Bu, mənim üçün böyük təcrübə oldu. İndi onu pozitiv xatirə
kimi yada salıram. Daha sonra həmin şəhərdə "Swatch” firmasının satış təmsilçisi
işlədim. 5-6 ay orda çalışdım, hər dəfə ən çox satışı aparan adam həmişə mən
olurdum. Satış bacarığı ilə yanaşı, turistlərlə ünsiyyəti yaxşı qururdum, ona
görə, daha çox sata bilirdim. Amerikalılar coğrafiyadan çox yaxşı məlumatlı
olmurlar, amma bu sahədə bilikli olanda, fərqli ölkələrin adamları ilə söhbət
etmək üçün ortaq bir dil tapa bilirsən. Mənim coğrafi biliyim yaxşı olduğu üçün
fərqli ölkədən olan adamlarla ortaq nöqtəni tapıb danışırdım deyə, satışım
yaxşı olurdu. Düzdür, sektor-filan düşünmürdüm, amma gördüyüm işlərin hamısında
satışla bağlı olub.
- Bura gələndən
7 il sonra. Bura pulla gəlsəniz belə, nə isə etmək üçün müəyyən bir vaxt keçməlidir.
2016-cı ildə qurdum, ona qədər isə iki dəfə ortaqlığım oldu. Ortaqlıq
mövzusunda böyük səhv etdim, amma o ortaqlıqlar mənə böyük təcrübə qazandırdı.
Deyir ki, dostluğa dayanan bizneslər biznesə dayanan dostluqdan olduqca qısa
olur. O səhvi iki dəfə etdim, amma peşman deyiləm.
-
Limuzin maşınları ilə insanları daşıma xidməti göstərən bir şirkətidir. Daha
çox imkanlı auditoriyanın istifadə etdiyi xidmətdir. Bizim yaşadığımız yerdə 4
böyük hava limanı var və Amerikada insanlar tez-tez səyahət edirlər. Yəni hava
limanına gedib-gəlmə sayı da çoxdur. Burda bir az maddi vəziyyəti yaxşı olanlar
böyük şəhərlərdən bir az kənarda, təbiətə yaxın yerdə yaşayırlar. Hava limanına
getmək üçün 60-70 km getmək lazım olur. Biz də komfortlu şəkildə onları hava
limanına daşıyırıq. Eyni zamanda burda bir çox məşhur idman klubları var. Elə
insanlar var ki, illik biletlər alırlar, ətraf yerlərdən o insanları həm
oyunlara aparırıq, həm də geri gətiririk.
-
Dinamik şəkildə böyüyür. Hazırkı durumundan olduqca məmnunam.
- Bəli,
düşündüm. Hələ də elə bir ehtimal var. Amma indi hüquq oxumaq üçün müəyyən bir
vəsait xərcləməliyəm, həm də ailəni idarə etməliyəm. Bu isə bir az asan deyil.
Həm də Amerikada anladım ki, vaxt sərf etdiyin, ona fokuslandığın zaman, hər
bir iş gözəldir. Bu olduğu zaman, iş səni bir yerlərə götürür.
Aygün Asimqızı