İcbari tibbi müayinənin təbliğatı necə aparılmalıdır?
Səhiyyə nazirinin müavini Nigar Əliyeva "Azərbaycan
Respublikası əhalisinin tibbi müayinələrdən keçirilməsi barədə” 30.01.2018-ci
il tarixli sərəncam imzalayıb. Sərəncama əsasən, Azərbaycan Respublikası
Prezidentinin tapşırığını rəhbər tutaraq, 2018-ci il fevral ayının 12-dən may
ayının 12-dək ölkə əhalisinin tibbi müayinələrdən keçirilməsi təşkil ediləcək.
Respublikanın şəhər və rayonlarının tibb idarə və müəssisələrinin rəhbərlərinə
əhalinin tibbi müayinələrdən keçirilməsinin icrasını şəxsi nəzarətə götürmək
tapşırılıb.
Sərəncamda xəstəlik aşkar edilmiş şəxslərin
yerlərdə, zərurət yarandığı hallarda isə Bakı şəhərində və bölgələrdə fəaliyyət
göstərən ixtisaslaşdırılmış tibb müəssisələrində əlavə müayinə və müalicəyə
cəlb olunması, digər sağlamlaşdırıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi nəzərdə
tutulur. Respublika əhəmiyyətli tibb müəssisələrinin rəhbərlərinə
mütəxəssislərdən ibarət qrupların müntəzəm olaraq regionlara ezam olunması
tapşırılıb.
Vətəndaşların icbari tibbi müayinəyə cəlb edilməsi
həqiqətən təqdirəlayiq haldır. Amma bəzən görürük ki, insanların bir qismi bu
kimi tibbi yoxlanışlardan xəbərdar olmadıqları üçün ondan istifadə edə bilmirlər.
Səbəbini soruşduqda isə, bu barədə heç kimin onlara məlumat vermədiyini
deyirlər. Ona görə də bu təqdirəlayiq fəaliyyətin təbliğatı, əhaliyə bu haqda
məlumatın necə çatdırılması ilə maraqlandıq. Məsələ ilə bağlı ilk olaraq
Səhiyyə Nazirliyinin mövqeyini öyrənməyə çalışdıq.
Səhiyyə
Nazirliyinin mətbuat xidmətinin nümayəndəsi bildirir ki, bu kimi müayinələrin keçirilməsi ilk deyil, artıq neçə
ildir davam edir və insanların bir çoxunun bu haqda məlumatı var: "Hər kəs
ərazi poliklinikasına gedib, müayinədən keçə bilər. Belə ki, vətəndaşları ilk olaraq
terapevt müayinə edir. Terapevt bütün müayinələrini etdikdən sonra, lazım olan
digər sahələrə yönləndirir”.
Nazirliyin nümayəndəsi qeyd edir ki, bu barədə çox
yerdə informasiya verilib: "Maarifləndirmə işində isə kütləvi informasiya
vasitələrinin dəstəyi böyükdür. Biz dəfələrlə jurnalistləri də bu müayinəyə
cəlb etmişik. Bir neçə dəfə bununla bağlı mətbuat konfransı da keçirilib. Bəzi
informasiya portalları bu haqda geniş məlumat yazıb. Həmçinin bizim saytımızda,
sosial media hesablarımızda da bu haqda informasiya verilib. Onu da qeyd edim
ki, kütləvi informasiya vasitələrinin özləri də bu işdə olduqca maraqlıdırlar. Bir
neçə televiziya kanalı klinikalarda müayinə prosesinin necə getməsi ilə bağlı
reportajlar hazırlayıb. Yəni bacardığımız qədər daha çox insanın məlumatlanması
üçün çalışırıq”.
Məsələ ilə bağlı Milli Məclisin Səhiyyə komitəsi sədrinin müavini, millət vəkili Musa
Quliyev bildirir ki, artıq neçə ildir bu iş cənab prezidentin tapşırığı ilə
Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən davamlı olaraq həyata keçirilir: "Əhalinin icbari
tibbi müayinəsinə xüsusi önəm verilir. Qanun ilk olaraq uşaqların tibbi
müayinəsi ilə bağlı qəbul olunub, qalan qrup əhalinin yoxlanışı isə prezidentin
xüsusi tapşırığı ilə baş tutur. Bunun çox böyük əhəmiyyəti var. Belə ki,
xəstəliklərin başlanma mərhələsində aşkar olunması onun müalicəsini
asanlaşdırır, xərcini də azaldır. Və həmçinin xəstəliyin irəliləməsinin qarşısı
alınır, müalicədən müsbət nəticənin əldə olunmasına köməyi olur. Digər tərəfdən,
insanlarda səhiyyə maarifi mədəniyyəti formalaşdırılır. Hər dəfə icbari
müayinələr həyata keçirildikdə, həkim və digər tibb işçiləri kollektivi ilə
vətəndaşların sıx əlaqəsi yaranır. Yəni bir həkimin yanına müayinəyə gələrkən,
digər müayinədən də keçir. Və ya sağlamlığı ilə bağlı maraqlı olan suallarına
cavab alır. Bütövlükdə sağlam yaşamaq üçün hansı profilaktik addımlar atılmalı
olduğunu öyrənir. Xüsusilə də, düzgün qidalanma və həyat tərzi ilə bağlı bəzi
məlumatları əldə edir”.
Millət vəkili deyir ki, bu iş böyük zəhmət və
vəsait tələb etsə də, belə icbari müayinələrin insanların həyatında əhəmiyyəti
böyükdür: "Cənab prezident bölgələrdə təmir olunan, tikilib təhvil verilən tibb
müəssisələrinin açılışında vətəndaşlara öz tövsiyələrini verir. Və həmçinin
dəfələrlə vurğulayır ki, hər bir insan ildə ən azı iki dəfə tibbi müayinədən
keçməli, sağlam həyat tərzi sürməlidir. Siqaret çəkməkdən, alkoqol qəbul
etməkdən və digər pis vərdişlərdən uzaq durmalıdır. Eyni zamanda, cənab
prezidentin təşəbbüsü və göstərişi ilə rayonlarda sağlamlıq kompleksləri, olimpiya
mərkəzləri tikilir. Bunlar əhalinin, xüsusilə də gənclərin sağlam yetişməsi
üçün dövlətimizin göstərdiyi dəstəyin və prezidentimizin vətəndaşlara olan
qayğısının bariz nümunəsidir”.
Müsahibimiz işin icrasında təbliğatın və
maarifləndirmənin böyük önəm kəsb etdiyini deyir: "Səhiyyə Nazirliyi ilk
növbədə öz işini poliklinikalar və sahə həkimləri vasitəsilə görür. Və bir çox
vətəndaşın poliklinikalarda ünvanı, əlaqə nömrələri var. İndi texnika və
texnologiya əsridir. Demək olar ki, hər kəs həkimi ilə "Facebook”, "Whatsapp”
vasitəsilə danışıb məsələdən xəbərdar ola bilər. Bundan başqa, kütləvi
informasiya vasitələrində, xüsusilə də televiziyalarda bu müayinələr haqqında
elanların verilməsi də məlumatın daha böyük bir auditoriyaya çatdırılmasına
kömək edər. Xüsusi maarifləndirici verilişlər təşkil olunmalı, həmçinin sosial
çarxlardan istifadə etməklə təbliğat işi aparılmalıdır”.
M.Quliyev qeyd edir ki, bu işdə vətəndaşın da
üzərinə müəyyən mənada məsuliyyət düşür. Belə ki, hər kəs öz sağlamlığına
biganə yanaşmamalı, bu cür icbari tibbi müayinələrdən keçməlidir. Yəni dövlət
bu işi həyata keçirir, bircə vətəndaşın ondan yararlanmağı qalır.
Tibb üzrə
ekspert, professor Adil Qeybulla ilk olaraq icbari tibbi müayinənin önəmindən danışdı: "İcbari tibbi
yoxlanışın əhəmiyyəti müəyyən xəstəliklərin aşkar olunması və onların
statistikasına nəzarətdən ibarətdir. Məsələn, yoxlanışa gələn vətəndaşlarda
vərəm xəstəliyinin aşkarlanması üçün mantu sınağı qoyulur. Və onun
göstəricilərinə əsasən xəstəliyin olub-olmadığını dəqiqləşdirmək mümkündür.
Əgər mantu qoyulan yerdə qızarma və qaşınmalar olarsa, həmin xəstə artıq
növbəti yoxlanış mərhələsinə keçirilir”.
Ekspert deyir ki, bu cür məsələlər dövlət proqramı
çərçivəsində həll olunarkən ilk növbədə təlimat olmalıdır: "Bu təlimat həkimlər
üçündür. Həmçinin xəstələr üçün də mütləq kütləvi informasiya vasitələrinin və
yerli sahə həkimlərinin köməyi ilə məktəblərdə, bağçalarda, iş yerlərində
maarifləndirmə işi getməlidir. Yəni konkret bu işin mütəxəssisləri
vətəndaşlarla görüşüb, onları xəbərdar etməli, məsələni dəqiq başa
salmalıdırlar. Əhali bilməlidir ki, yoxlanış hansı şəkildə həyata keçiriləcək.
Burada konkret hansı müayinələrin olması haqqında məlumat verilməlidir.
İnsanlar əgər məsələdən tam agah olarlarsa, bu zaman müayinəyə şüurlu və
həvəsli yanaşacaqlar. Çəkilən əziyyət və vəsaitin boşa getməməyi üçün əhali
arasında yüksək səviyyədə maarifləndirmə işi aparılmalıdır. Məsələn,
televiziyalara ən çox baxıldığı saatlarda bu haqda məlumatın verilməsi, xüsusi
videoçarxların hazırlanması buna misal ola bilər”.
Günel Azadə