Hələ kəşf olunmamış nə qədər uşaq var - Fotolar
"Hazırda
mənim 4 uşağım - 2 qızım, 2 oğlum burada oxuyur və hər birinin təhsil
səviyyəsindən çox razıyam. Çünki uşaqları məktəbə arxayınlıqla göndərirəm.
Fikrim yanlarında qalmır ki, görəsən dərslərini necə öyrənirlər, çatdıra
bilirlərmi? Həm təlim, həm tərbiyələri ilə bağlı heç vaxt narahatlıq
keçirməmişəm. Bu məktəb uşaqları sosiallaşdırır. Müxtəlif tədbirlərin,
görüşlərin, olimpiadaların təşkil edilməsi uşaqların dünyagörüşünün inkişafına
müsbət təsir edir. Digər məktəblərin uşaqları ilə müqayisə edəndə görürəm ki,
bizimkilər fikirlərini daha aydın ifadə edir, həmyaşıdları ilə tez əlaqə qururlar.
Yəni, uşaqlar burada komplekssiz böyüyürlər. Hər sahə üzrə öz işinin
professionalı məşğul olur deyə, fərq dərhal hiss olunur”.
Bu
sözlərin müəllifi olan həmsöhbətimizin fikrincə, fərqlərdən biri də uşaqların
dərsdən sonrakı vaxtını necə keçirməsidir. Belə ki, başqa məktəbin valideynləri
ilə həmsöhbət olanda görürəm ki, uşaqlarının dərsdən sonrakı vaxtının səmərəsiz
keçməyindən şikayətlənirlər. Deyirlər ki, dərsdən sonra uşaq gəlir və ancaq
planşetdə, telefonda müxtəlif oyunlar oynamaqla vaxtını keçirir. Amma bu
məktəbin dərsdən sonra dərnəklərinin, idman məşğələlərinin olması çox böyük
üstünlükdür. Yəni, uşaq dərsdən sonrakı vaxtını da səmərəli keçirir. Məsələn,
mənim oğlumun futbola böyük həvəsi var. Dərsdən sonra məktəbin idman zalında
müəllimi ilə birlikdə futbolla məşğul olur. Başqa uşaqlardan kimi teatr
dərnəyinə, kimi gimnastikaya, kimi şahmata gedir. Bir sözlə, burada dərsdən
sonra uşağın məşğul olması üçün hər cür şərait yaradılıb. Amma çox istərdik ki,
idman növləri arasında üzgüçülük də olsun (gülür)”.
Bir təhsil ocağı haqqında ən obyektiv fikri
valideyn deyə bilər
Yəqin
ki, yazını, bu oxuduqlarınızın hamısını xəyalınızda canlandırıb, "həqiqətən
belə bir məktəb var” - deyə özünüzə sual verirsiniz. Bəli, var. "Kaspi” liseyi.
Təhsil ilini başa vurduğumuz bir dönəmdə "Kaspi” liseyinin Bakıxanov filialına
baş çəkib, illik fəaliyyətlərinə dair reportaj hazırlamaq qərarına gəldik. Qapıdan
içəri girən kimi, övladlarının dərsdən çıxmasını gözləyən valideynlərlə qarşılaşırıq.
Bir təhsil ocağı haqqında ən obyektiv və səmimi fikirləri məhz valideynlərdən
öyrənmək olar. Bu məqsədlə də onlara yaxınlaşıb həmsöhbət oluruq. Elə yazının
giriş hissəsində oxuduğunuz fikirlər də danışdığımız xanım valideynlərdən
birinin "Kaspi” liseyi ilə bağlı dediklərindəndir.
İngilis dili Kembric proqramı
əsasında həyata keçirilir
Valideynlərlə
sağollaşıb, lisey haqqında daha geniş məlumat əldə etmək üçün rəhbərliyin
olduğu otağa yollanırıq. "Kaspi”
liseyinin Bakıxanov filialının direktoru Məhəmməd Nağıyevlə həmsöhbət
oluruq. Direktor liseyin fəaliyyətindən, uğurlarından söz açır: "2014-cü ilin sentyabr ayından fəaliyyət göstəririk.
Liseyimiz Təhsil Nazirliyinin lisenziyası əsasında fəaliyyət göstərən özəl
müəssisədir. Tədrisin əsasları da Təhsil Nazirliyinin proqramına əsasən
qurulub. Amma özəl lisey olduğumuz üçün bəzi əlavələrimiz var. Bu əlavə isə
sadəcə ingilis dili fənnində olur. Belə ki, bizim liseydə ingilis dili Kembric
proqramı əsasında həyata keçirilir və şagirdlərimiz də yekunda Kembric sertifikatları
ilə mükafatlandırılır. Dildə müəyyən səviyyələr var. Uşaqlarımız mərhələli
şəkildə onları keçdikcə, səviyyələrinə uyğun beynəlxalq sertifikatlar verilir.
Hansı ki həmin sertifikatlarla şagirdlərimiz həm yerli, həm də xarici universitetlərə
müraciət edib qəbul ola bilərlər”.
Texniki və sosial bacarıqları
inkişaf etdirmək üçün layihələr
M.Nağıyev liseydə tədrisin inkişafı üçün hər bir şəraitin
yaradıldığını qeyd edir: "Müasir standartlara uyğun laboratoriyalar,
kitabxanalarımız var. Şagirdlərimizin liseyin nəzdində olan müxtəlif
dərnəklərdə, idman dərslərində iştirak etmələri üçün hər cür şərait yaradılıb. Onların
texniki və sosial bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün bir sıra layihələrimiz
olur. Teatr, rəqs, musiqi və ümumilikdə incəsənətin digər sahələri sosial
bacarıqlara aiddir. Texniki bacarıqlara gəlincə, isə bizim robotexnika proqramlaşdırma
dərnəklərimiz var. Şagirdlərə texniki istiqamətdə dərslər keçilir. Bu sahədə
peşəkarlaşdıqdan sonra artıq beynəlxalq layihələrə və yarışlara qatılırlar. "Kaspi”
liseyi - Bakıxanov son 3 ildə 50-dən çox beynəlxalq layihədən medalla geri
dönüb. Bu il Rumıniyada keçirilən infomatrix yarışından 15 medalımız var.
Bunların üçü gümüş, on ikisi isə bürüncdür. Həmçinin şagirdlərimiz "Sabahın
alimləri”, "Dünya robot olimpiadası” kimi yarışlarda iştirak edib, uğur qazanıblar.
Liseydə fənn olimpiadalarına hazırlıq mərkəzi var ki, burada şagirdlərimiz ilk
növbədə Azərbaycan finalına, ondan sonra isə dünya finalına çıxmaq üçün
hazırlanır. Bunu Təhsil Nazirliyi ilə birgə həyata keçiririk”.
Valideynlərin maariflənməsi üçün
psixoloqla seminarlar
Təhsil sahəsində əsas olan məsələlərdən biri də məktəb, şagird,
valideyn üçlüyü arasında qurulan əlaqədir. Çox təəssüflər olsun ki, bir çox
məktəblərimizdə bu əlaqənin zəifliyi, yaxud da yoxluğu ucbatından xoşagəlməz
hadisələr baş verir. Maraqlıdır, "Kaspi” liseyində bu əlaqə necə və hansı
səviyyədə qurulur: "Bizdə direktor müavinlərinin təqib etdiyi xüsusi bir
proqram var. Hansı ki burada sinif rəhbərləri vasitəsilə valideynlərlə əlaqə
yaradılır. Əslində, bu digər orta məktəblərdə də var. Lakin biz bu məsələdə çox
həssas olduğumuz üçün özümüzün fərqli yanaşmamız olur. Belə ki, valideynləri maksimum
dərəcədə məktəbə cəlb etməyə çalışırıq. Məsələn, müxtəlif layihə olimpiadaları,
yarışlar keçiririk. Uşaqlar valideynləri ilə birlikdə məktəbdə yarışa
hazırlaşır. Bundan başqa, çay saatlarımız olur. Həmin saatlarda bir süfrə
arxasında əyləşərək bəzi məsələləri müzakirə edirik. Həmçinin valideynlərlə
fərdi görüşlərimiz baş tutur. Onlar dərs prosesini izləyirlər, liseyimizlə daha
yaxından tanış olurlar. Liseyimizdə "Milli yaddaş” günləri keçirilir. Həmin
günlərdə dünyanın və ölkəmizin tanınmış ziyalılarını şagirdlərimizlə görüşə
dəvət edirik. Təbii ki, bu görüşlərdə valideynlər də iştirak edir. Liseyimiz
valideynlərin maariflənməsi üçün psixoloqla seminarlar keçirir. Həmin
seminarlarda valideynin məktəbə, şagirdə yanaşması ilə bağlı söhbətlər olur. Ən
əsas məsələlərdən biri də odur ki, valideynləri liseyimizin yeməkxanası ilə
tanış edirik. Çünki onlar üçün uşaqlarının necə və nə ilə qidalanması vacibdir”.
Hər müəllimin öz intizam qaydaları
var
Məhəmməd bəy söhbətimiz zamanı həm özünün, həm də liseyin
fəaliyyətində direktor müavinlərinin rolunun böyük olduğunu qeyd etdi. Bu
filialdakı 4 direktor müavini ilə həmsöhbət olduq. İlk olaraq ibtidai siniflər üzrə direktor müavini Töhfə Miriyeva ilə
danışırıq. Hamımızın da bildiyi kimi, ibtidai sinif uşaqların məktəb həyatına uyğunlaşması
baxımından ən çətin dövrdür. Belə ki, uşaqların 45 dəqiqə ərzində parta
arxasında oturub müəllimi dinləməsi, dərsə, kitaba alışması bir az zaman alır.
Həmin müddəti yaxşı keçirmək üçün müəllimlərdən böyük əzm və iradə tələb
olunur. Töhfə xanım deyir ki, uşaqların uyğunlaşması 2 həftə çəkir: "Liseyə
uşaqları imtahanla qəbul edirik və ilk növbədə onların psixoloji vəziyyətlərini
yoxlayırıq. Bəzən yazılı imtahanla uşaq özünü tam göstərə bilmir. Amma biz
şifahi sorğu-sualla onun bilik və bacarığını düzgün qiymətləndirməyə çalışırıq.
Liseyimizdə hər müəllimin öz nizam-intizam qaydası var. Uyğunlaşma məsələsinə
gəlincə isə, 2 həftə çəkir. Bizdə davranış qaydaları yazılan bir vərəq
hazırlanır və hər sinifdə lövhədən asılır. Şagirdlərimiz də həmin qaydalara
riayət etməyə çalışırlar. Həmçinin "kitab oxu” yarışlarımız olur. İlin sonuna
qədər ən çox kitab oxuyan şagirdimizə sertifikat və müxtəlif hədiyyələr veririk.
Əsas dərslərdən sonra hazırlıq, həftənin iki günü isə dərnək saatları keçirilir.
Bu saatlara rəqs, gimnastika, şahmat, parlaq zəka, teatr, cüdo, voleybol,
basketbol, futbol, "xanım qızlar” və ingilis dilində danışıq saatları daxildir”.
Müəllimlər valideynlərə uşaqları
ilə bağlı məlumat verir
Direktor müavini ibtidai sinifdə valideynlə əlaqənin daha sıx
olduğunu deyir: "Valideynlər daim uşaqlarının bilik səviyyəsi ilə
maraqlanırlar. Demək olar ki, hər gün müəllimlərimiz valideynlərə uşaqları ilə
bağlı məlumat verirlər. Həm üz-üzə görüşlər, həm də telefon danışıqları olur.
Valideynlər qidalanma ilə də maraqlanırlar. Qeyd edim ki, ibtidai siniflərimizdə
qidalanma gündə 2 dəfə: birinci saatdan sonra şirniyyat, 5-ci dərsdən sonra isə
əsas yemək saatı olur. Yeməkdən sonrakı 1 saat tənəffüsdə isə əyləncəli vaxt
keçirirlər. Hava yaxşı olanda müxtəlif oyunlar oynayırlar, soyuq olanda da oyun
zallarında yarışlar keçirirlər. Hər sinfin ikinci müəllimi olur. Bu saatları
2-ci müəllimlə keçirirlər. Bundan başqa, liseyin dəhlizlərində kiçik
kitabxanalar var. Oradan kitab götürüb oxuyurlar və ya oxuduqları kitabları
müəllimlərinə danışırlar. Fərqli layihələrimiz, yarışlarımız,
ekskursiyalarımız, gəzintilərimiz olur”.
Riyaziyyat və ingilis dili
dərsləri səviyyələrə bölünür
Töhfə xanımla ibtidai siniflərlə bağlı olan söhbətimizi bitirdikdən
sonra 5-7 siniflər üzrə direktor müavini
Fidan Səfərovanın yanına gedirik. 5-ci sinif - uşaqların uzun müddətdir ki,
alışdıqları ibtidai sinifdən ayrılaraq təhsilin yeni səviyyəsinə qədəm
qoyduqları dövrdür. Fidan xanım deyir ki, burada da şagirdlərin yeni mərhələyə
adaptasiya olması bir az çətin olur: "Şagirdlər ibtidai sinifdə bir müəllimə
öyrəşirlər, amma 5-ci sinifdən hər fənni fərqli müəllimlər keçir deyə, bu
dönəmdə uşaqlar bir az çətinlik çəkirlər. Amma bir müddət sonra alışırlar, hər
şey qaydasında olur. Liseyimizdə riyaziyyat və ingilis dili dərsləri
səviyyələrə uyğun olaraq bölünür. Bu səviyyələr də imtahan nəticəsində bəlli
olur. Hiss etmişəm ki, uşaqlarımızın ingilis dili dərslərinə marağı daha
çoxdur. Çünki həmin dərsin müəllimləri dərs prosesinin daha aktiv, əyləncəli
keçməsini təmin edirlər. Bu da uşaqlarda öyrənməyə həvəs yaradır. Əsas dərs
saatlarından sonra gücləndirmə dərsləri olur. Burada köməkçi müəllimlər var, onlar
əsas müəllimin keçdiyi dərsin güclənməsi üçün uşaqlarla xüsusi test
tapşırıqları edir”.
Olimpiadalara xüsusi maraq və
həvəslə qatılırlar
Həmsöhbətimiz deyir ki, 5-7-ci siniflərdə uşaqlar fənlər üzrə beynəlxalq
olimpiadalara hazırlaşırlar: "Şagirdlərimiz ilk mərhələni keçiblər, indi isə
2-ci mərhələyə hazırlaşırlar. Həftənin iki günü 4 saat uşaqlarla sırf bu
istiqamətdə hazırlıqlar olur. Beynəlxalq olimpiadalarda yaxşı nəticə göstərən
şagirdlərimiz dünyanın bir sıra universitetlərindən oxumaq üçün dəvət alır. Ona
görə şagirdlərimiz bu olimpiadalara xüsusi maraq və həvəslə qatılırlar”.
Müəllimlik qazanc məqsədli iş
deyil
Daha sonra 8-9-cu siniflər
üzrə direktor müavini Zamin Hüseynovla şagirdlərin dərsə hazırlıq
prosesindən, yanaşmalarından danışırıq. Zamin bəy deyir ki, təhsil sahəsində
işləmək sevgi, səbir tələb edir: "8-9-cu siniflər uşaqların böyüdüyü, müəyyən
qərarları özlərinin verdiyi, şəxsiyyət kimi formalaşdığı yaş dövrüdür. Bu dövr də
müəllimlərdən səbirli olmağı tələb edir. Mən bunu həmişə demişəm, müəllimlik qazanc məqsədli iş
deyil. Bu sahədə çalışmaq üçün səbirli olmalısan, işini sevməlisən, peşənə
hörmət etməlisən. Hər gün işə gülərüz gəlməlisən. Bu, məcburiyyətdən yox,
sevgidən olmalıdır. 16 ildir təhsil sahəsində çalışıram və dərsə qəmgin, əsəbi
üz ifadəsi ilə girdiyimi xatırlamıram. Bu yaşdakı şagirdlərlə düzgün ünsiyyət
qurmağa, onlarla dost münasibəti saxlamağa çalışırıq. Əlaqəni elə qurmaq
lazımdır ki, şagird valideyninə belə deyə bilmədiyini müəllimlərinə desin.
Təbii ki, bu işdə valideynlərin də bizə dəstəyi olmalıdır. Biz valideyn, şagird
və məktəb əlaqələrini möhkəmləndirmək üçün "Valideyn məktəbi” adı altında
təlimlər təşkil edirik. Burada valideynə yaş dövrünə görə uşağı ilə necə ünsiyyət
qurmalı, ünsiyyətin hansı mərhələlərdən ibarət olduğunu deyirik”.
Onların dərslərə hazırlıq
səviyyələrini təqib edirik
10-11-ci siniflər isə şagirdlərin abituriyent, həyatın yeni
mərhələsinə qədəm qoymağın bir addımlığında olduğu dönəmdir və həmin dövrdə
şagirdlərin ixtisas seçimi etməyində müəllimlərin rolu böyük olur. Bu siniflər
üzrə direktor müavini isə Sahil
Əliyevdir. Direktor müavini qeyd edir ki, həmin dövrdə şagirdlər təkcə öz
ölkəmizdə olan imtahanlara deyil, həmçinin xaricdə təhsil üçün də
hazırlaşdırılır: "Bizdə 10-cu, 11-ci siniflərin qurulma şəkli tam olaraq kurs
formatında olur. Yəni, şagirdlər seçəcəyi ixtisas üzrə qruplara bölünürlər və
bu şəkildə intensiv dərslər keçirilir. Liseyimiz bu sahədə də öz fərqliliyini
ortaya qoyur. Belə ki, kurs dərslərində siniflər səviyyələrə görə bölünürlər. Məsələn,
bir şagird fizikada güclüdürsə, güclü qrupda, kimyada zəifdirsə, zəif qrupda
olur. Yəni, hər dərsin öz səviyyə qrupları var. Bu, tədrisin keyfiyyətlilik
dərəcəsini artırmağa kömək edir. Şagirdlərimiz təkcə öz ölkəmizdə olan imtahanlara
deyil, həmçinin xaricdə təhsil üçün də hazırlaşdırılır. Bu hazırlıqların çox
gözəl nəticələri olur. Hazırda xaricdə oxuyan çoxsaylı tələbələrimiz var. Onu
da qeyd edim ki, biz sadəcə, şagirdlərimizə dərs keçməklə kifayətlənmirik.
Həmçinin onların dərslərə hazırlıq səviyyələrini təqib edirik”.
Müəllimlər uşaqların ixtisas
seçimində yaxından iştirak edir
Sahil müəllim deyir ki, müəllimlər uşaqların ixtisas seçimində
yaxından iştirak edirlər: "Biz ilboyu şagirdlərimizi müşahidə edirik. Bəzən
valideynlərinin təkidi və ya özləri hansısa hissin təsiri altında müəyyən
ixtisasa yönələ bilirlər. Hansı ki bizim müşahidəmizə görə, seçdiyi ixtisas
onun ya təbiətinə tərsdir və ya seçdiyi ixtisasın qrupunda olan fənləri oxumağa
gücü çatmır. İlk olaraq biz bunu düzəltməyə çalışırıq ki, şagirdlərimiz düzgün
ixtisası seçsinlər. Seçimlər isə müəllimlərimizin və psixoloqumuzun keçirdiyi
sorğu nəticəsində bəlli olur. Nəticələrə əsasən də şagirdləri qruplara bölürük.
Daha sonra qruplarımızda imtahanlar keçirib, həmin imtahan ballarına uyğun
olaraq şagirdlərimizi yönləndiririk. Xaricdə oxumaq istəyən şagirdlərimiz üçün
isə "Kaspi Qlobal” şirkəti köməklik edir. Xaricdə təhsillə bağlı şagirdlərin
bilməsi lazım olan bütün məlumatlar verilir”.
Teatr dərnəyi şagirdlərin inkişafında
böyük rol oynayır
Daha sonra "Kaspi” liseyinin tədbirlərində çıxışlarını heyranlıqla
izlədiyimiz uşaqları hazırlaşdıran, onların səhnə qabiliyyətini kəşf edən liseyinin rejissoru, teatr dərnəyinin
müəllimi Gülnarə Allahverdiyeva ilə həmsöhbət oluruq. Müəllimə deyir ki,
bəzən kəşflərdə yanılmaları olsa da, çox zaman düzgün seçim edir: "Teatr dərnəklərimiz
2-ci sinifdən 8-ci sinfə qədər olur. İbtidailər ilə böyük siniflər fərqli
saatlarda gəlirlər. Onların inkişafında bu dərnəklərin böyük rolu olur. Teatr
dərnəyinə gələn uşağın hansı potensiala sahib olduğuna bələdəm deyə, tədbirlər
zamanı kimə hansı rolu verəcəyimi bilirəm. Çünki teatr dərnəyində dərslər
zamanı onları kəşf etmək olur. Hətta bəzən teatr dərnəyinə üzv olmayan
uşaqların istedadını müəllimləri və ya şagird yoldaşları görüb mənə
yönləndirirlər. Amma onu da deyim ki, hələ kəşf olunmamış nə qədər uşaq var.
Uşaqların potensialını yoxlamaq üçün isə onlara kiçik rollar verirəm. Bir neçə
dərsdən sonra hansı uşağın nəyə qadir olduğu bilinir”.
Günel Azadə