Hazırlıqlı olmaq, məlumatlılıq, səliqəli geyim - Araşdırma
Uğurlu
karyera hər kəsin arzusudur. Hamı yaxşı müəssisədə işləyib, daha çox pul qazanmaq istəyir. Uğurlu karyeranın ilk
pilləsində isə uğurlu iş müsahibələri dayanır. Amma aydındır ki, bütün
müsahibələr heç də hər zaman uğurlu alınmaya bilir. Bu siyahıda hətta dünyaca
məşhur olan şirkət rəhbərlərinin adları da var.
Bəzən kifayət qədər istedadlı, bacarıqlı və təcrübəli biri iş
müsahibəsindən kəsildiyi halda, ondan daha az biliyə və bacarığa malik olanı uğur
qazanır.
Əslində
hər bir iş müsahibəsinin özünəməxsus tərəfləri var. Bəs görəsən müsahibə zamanı
necə davranmalı və nələrə diqqət etməliyik? Öz bilik və bacarıqlarımızı
müsahibə götürən şəxsə necə təqdim etməliyik?
Spontan müsahibələr heç də həmişə yaxşı alına
bilməz
Satış mütəxəssisi, təlimçi,
"Sat Group”un həmtəsisçisi və rəhbəri Azad Qəhrəmanov deyir ki,
işə qəbul olmaq üçün işəgötürəni inandırmalısınız: "Adətən, gənclər iş
müsahibəsinə getməzdən əvvəl qarşılarına belə bir məqsəd qoyurlar ki, nəyin
bahasına olursa-olsun bu şirkətə işə düzəlməlidir. İşin ona uyğun
olub-olmamasının isə çox da fərqi olmur. Əslində, bu, düzgün deyil. CV
göndərdiyiniz şirkətə iş müsahibəsinə getməzdən əvvəl həmin şirkətin, yaxud
işin sizə uyğunluğuna mütləq əmin olun. Əgər bu uyğunluq yoxdursa, hətta işə
qəbul olsanız belə, bir neçə ay sonra oradan ayrılacaqsınız. Yaxşı olar ki,
müsahibəyə getməzdən əvvəl həmin iş və şirkət haqqında bir qədər araşdırma
edəsiniz. Müsahibə zamanı İnsan Resursları mütəxəssisi (İR mütəxəssisi) başa
düşməlidir ki, siz bu iş haqqında məlumatlısınız. Çünki onlar bu faktora xüsusi
diqqət yetirir. Həmçinin, şirkətin tarixi, fəaliyyət istiqaməti və missiyası
haqda məlumatlı olmağınız sizin üçün faydalı ola bilər. Bu məlumatları əldə
etmək heç də çətin deyil. Siz inandırmalısınız ki, namizəddən tələb olunan
bütün keyfiyyət və bacarıqlara sahibsiniz. Yaxşı olar ki, uğurlu olduğunuz
işlərdən nümunələr çəkəsiniz. Bunun üçün isə əvvəlcədən hazırlıq lazımdır.
Spontan müsahibələr heç də həmişə yaxşı alına bilməz. Hazırlaşmaq bir növ
məsuliyyətin göstəricisi kimi qəbul olunur”.
Şəxsiyyət olaraq müsahibindən xoşu gəlməsə...
Mütəxəssis
müsahibə zamanı konkret faktlardan misallar çəkməyin faydalı olduğunu bildirdi:
"Çox vaxt İR mütəxəssisi namizədə "Niyə bizim şirkətdə işləmək istəyirsən”
sualını ünvanlayır. Bu zaman havadan-sudan danışmaq əvəzinə konkret faktlardan
danışmaq lazımdır. Şirkət haqqında bilgilərinizdən istifadə edərək doğru
rəqəmlərdən misallar çəkə bilərsiniz. Özünüzü yaxşı işçi və peşəkar biri kimi sübut etməlisiniz. Keçmiş iş təcrübəniz,
təhsiliniz, təhsildə qazandığınız uğurlardan misallar çəkin. Müsahibədən əvvəl
hər şeyi yaxşıca götür-qoy etmək lazımdır. Unutmaq lazım deyil ki, İR
mütəxəssisi də insandır. Siz onda yaxşı təəssürat yaratmalısınız. İR
mütəxəssisinin peşəkarlığı artdıqca o, emosional məsələləri kənara qoyur.
Peşəkar İR mütəxəssisləri namizədə şərait yaradır ki, öz bacarıqlarını üzə
çıxara bilsin. Onlar həm də bir növ psixoloq kimi sizin düşüncələrinizi oxuya
bilir. Amma şəxsiyyət olaraq müsahibindən xoşu gəlməsə, onu işə almaya bilər.
Çünki öz komandasına diskomfort yaşayacağı insanı qəbul etmək istəmir. Bunun
üçün namizəd səriştəli şəkildə davranmalıdır. Yaxşı olar ki, müəyyən ünsiyyət
qaydaları haqda məlumatlı olsun. İR mütəxəssisi ilə dostlaşa bilən və
kommunikasiya bacarığı olan istənilən şəxslər hər zaman uğurlu olur. Yaxşı iş
istəyən insan mütləq öz ünsiyyət bacarığını inkişaf etdirməlidir”.
Nə qədər çox məlumatlı olsan...
Psixoloq Orxan Oruc deyir ki,
bəzən işəgötürən qeyri-peşəkarlığa yola verərək yanlış insanı işə qəbul edir:
"İş müsahibəsində insanlar həmin işi itirməkdən qorxurlar. Qorxunun yaratdığı
stress altında isə özlərini daha yaxşı ifadə etməkdə çətinlik çəkirlər. Ona
görə qorxunu dəf etmək üçün həmin işin xüsusiyyətləri, getdiyiniz şirkət və sizdən müsahibə götürəcək şəxslər haqqında
maksimum ətraflı məlumata sahib olmaqda fayda var. Bu barədə internet
üzərindən, yaxın tanışlardan məlumat əldə etmək olar. Nə qədər çox məlumatlı
olsan, ünsiyyət prosesi və müsahibə bir o qədər asan olar. Adətən, müsahibə
zamanı stressin təsiri altında namizəd qarşı tərəfdə özgüvəni az olan biri kimi
təəssürat yaradır. Ona görə də bəzən seçim zamanı özünü daha yaxşı göstər bilik
və bacarıqları daha az olanlara üstünlük verilir. Əslində, bu, həm də bəzən
müsahibə götürən şəxslərin qeyri-peşəkarlığından irəli gəlir. İnsanın
potensialını müəyyən etmək üçün müsahibə götürən tərəf bilməlidir ki, istedadı
üzə çıxarmaq üçün hansı metodlardan istifadə etmək lazımdır. İR mütəxəssisi
düzgün metodları bilmədiyinə görə yanlış insanı seçə bilir. Belə olan halda
təcrübəli və bacarıqlı insan o işi, işəgötürən isə həmin insanı itirmiş olur.
Yəni, burada itki təktərəfli olmur. Ümumiyyətlə, iş müsahibəsinə gedərkən bir
neçə qaydaya riayət etmək lazımdır”.
İşə qəbulda geyimin rolu
Psixoloq
söylədi ki, iş müsahibəsinə gedərkən düzgün geyim seçimi böyük rol oynayır:
"Geyim seçərkən çalışmaq lazımdır ki, sadə və adi rənglərdən istifadə olunsun.
Diqqət çəkən rənglərdən maksimum şəkildə uzaq olmaq lazımdır. İ müsahibəsinə
gedərkən xüsusi diqqət çəkəcək və qeyri-adi geyim tərzinə üstünlük
verilməməlidir. Yaxşı olardı ki, aksesuarlardan və ətirlərdən istifadə
etməyəsiniz. Çünki sizin istifadə etdiyiniz aksesuar, yaxud ətir qarşı tərəfin
xoşuna gəlməyə və onda qıcıq yarada bilər. Belə olan halda işəgötürən şəxs
həmin aksesuar, yaxud ətirlə bağlı olan hislərini şəxsin üzərinə keçirir. Bu
zaman özü də bilmədən həmin namizəd haqqında neqativ hisslər bəsləyəcək. Bu isə
müsahibənin normal gedişatına mənfi təsir göstərə bilər. Stressin təsiri
altında müsahibəyə gedən insanlar əl-qol hərəkətlərindən, jest və mimikalardan
çox istifadə edirlər. İşəgötürən şəxs namizədin həyəcanlı olub-olmadığını
müəyyən etmək üçün bu amillərə xüsusi diqqət yetirir. Bəziləri əllərini
gizlətməyə çalışır və ya ayaqlarında titrəmə müşahidə olunur. Həmçinin, yersiz
əl-qol hərəkətləri insanın özgüvəninin az olmasından xəbər verir. Bütün bunlar
mənəvi rahatlıqdan irəli gələn faktorlardır. Sən yaxşı mütəxəssis ola bilərsən,
amma ünsiyyət bacarığın olmadan və düzgün davranışları bilmədən özünü düzgün
ifadə edə bilməzsən. Çalışmaq lazımdır ki, qarşı tərəfdə neqativ hiss
yaratmayasan. İnsan özünü rahat hiss edərsə, bunları asanlıqla dəf edə bilər.
Əslində, iş müsahibəsinə həyatın sonu kimi baxmaq lazım deyil. Müsahibəyə bu
düşüncə ilə gedənlər uğur qazana bilməz. Ola bilər ki, həmin işə qəbul olunmaya
bilərsiniz. Amma ən azından, sizin iş müsahibəsində olmaq bacarığınız artacaq”.
Stressdən və gərginlikdən uzaq olmaq lazımdır
İndi bəzi
universitetlərdə karyera mərkəzlərinin fəaliyyət göstərdiyini deyən sosial-psixoloq Əhəd Kazımov qeyd etdi
ki, bu mərkəzlərdə gənclərə iş tapmaqda və müxtəlif şirkətlərlə əlaqə
saxlamaqda yardım edilir: "Bundan başqa, həmin mərkəzlərdə gənclərə iş
müsahibələrinə hazırlaşmağın metodları öyrədilir. Son illərdə dünya
təcrübəsindən mənimsənilən bu tendensiya ölkəmizdə də geniş inkişaf etməkdədir.
Gənclərlə sınaq müsahibələri keçirilir və mümkün suallar ətrafında cavablar
axtarılır. Sınaq müsahibələrdən keçdikdən sonra əsl iş müsahibələri gənclərə
heç də çətin gəlmir. İlk növbədə iş müsahibəsində stressdən və gərginlikdən uzaq
olmaq lazımdır. Bunun üçün isə əvvəlcədən hazır olmaq lazımdır. Məsələ
burasındadır ki, gənclər adətən, iş müsahibəsinə hazırlıq görmədən gedir. Bəzən
hətta namizədin müsahibəyə getdiyi şirkətin nə işlə məşğul olduğu haqqında heç
bir məlumatı olmur. Görüş zamanı isə işəgötürən şəxsə sadəcə, işləmək
istədiyini söyləyir. Qarşı tərəf onun hansı vəzifədə işləmək istədiyini
soruşduğu zaman o, şirkətdə hansı departamentlərin olmasından belə xəbərsiz
olduğuna görə çaşıb qalır. Stressi azaltmağın əsas yolu hazırlıqdır. Mütləq
müsahibəyə getdiyi qurumun, yaxud şirkətin nə işlə məşğul olduğu, orada neçə
işçinin çalışdığını və neçə departamentin mövcudluğu barədə müəyyən məlumatın
olmalıdır. Görüşdən əvvəl mütləq dərindən nəfəs almaq lazımdır. Ən önəmlisi isə
pozitiv düşünməkdir. Qəbul etmək lazımdır ki, hətta bu müsahibədən keçməsən
belə, bu, son deyil. Qarşıda hələ səni böyük imkanlar və fürsətlər gözləyir”.
Bütün vakansiyalara müraciət etmək olmaz
Hrclub.az saytının təsisçisi Orxan Quliyev isə söylədi ki, bəzən gənclər CV
göndərərkən vacib amillərə diqqət etmirlər: "Hər şeydən əvvəl işə qəbul olunmaq
istəyən gənc öz CV-sini zənginləşdirməlidir. Amma hara gəldi CV göndərmək də
düzgün deyil. Qarşınıza çıxan bütün vakansiyalara müraciət etmək olmaz. Belə
olan halda, müsahibə zamanı çətinlik qarşısında qala bilərsiniz. Bəzən müsahibə
zamanı namizəd qarşı tərəfə yalan məlumatlar verir. Bu, birmənalı şəkildə
yolverilməzdir. Müsahibədə klassik suallara cavab verəcək qədər hazırcavab
olmalısınız”.
O.Quliyev
qeyd etdi ki, bəzən işəgötürən şəxs ön mühakimənin təsiri altında yanlış
qərarlar verə bilir: "Bu, əslində bir qədər qeyri-peşəkarlıq göstəricisi kimi
qəbul olunur. Çünki bəzən İR mütəxəssisi ön mühakimənin təsirinə düşə bilir. Əsl
İR mütəxəssisi namizədin keyfiyyətlərini, bilik və bacarıqlarını üzə çıxarmağı
bacarmalıdır”.
Şəbnəm Mehdizadə