Gözlənilmədən və icazəsiz gələn “qonaq-virus”
Qış fəsli
gələn kimi özü ilə bərabər, xəstəlikləri də gətirir. Artıq xeyli müddətdir ki, insanlar arasında müxtəlif
növ virus və soyuqdəymə xəstəlikləri yayılıb. Səhiyyə Nazirliyi Respublika
Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinin direktor müavini Afaq Əliyeva builki
payız-qış mövsümündə 270-dən çox xəstədən respirator virus infeksiyaları, yaxud
qripə bənzər xəstəliklər üzrə laborator müayinələr üçün nümunələrin
götürüldüyünü deyib: Düzdür, aparılan müayinələr zamanı yalnız 1 nəfərdə
mövsümi qrip virusu (B qripi) aşkarlanıb. Bu da mövsümi respirator virusdur.
Nümunələrdə pandemik qrip virusları aşkarlanmayıb. Ancaq bütün hallarda,
ehtiyatı əldən vermək olmaz. Virus elə bir "qonaq”dır ki, gözlənilmədən və icazəsiz
gəlir. Onu da nəzərə alaq ki, Azərbaycanla qonşu ölkədə - Gürcüstanda "donuz
qripi” tüğyan edir. Artıq bu ölkədə H1N1
virusundan ölənlərin sayı 9-a çatıb. Deməli, daim sərvaxt olmaq lazımdır. Elə
mütəxəssislərin fikirlərini öyrənməkdə də məqsədimiz budur: insanların
maariflənməsi, virusdan qorunmağın yolları haqda məlumatlı olmaları.
Pediatr Nigar Süleymanovabizimlə söhbətində bildirdi ki, qrip viruslara bağlı olan bir xəstəlikdir və
adətən, öskürmə və asqırma yolu ilə (hava-damcı infeksiyasıdır) ötürülür:
"Qripin simptomları titrəmə, qızdırma, boğaz ağrısı, əzələ ağrıları, kəskin baş
ağrısı, öskürmə, zəiflik və ümumi narahatlıqdır. Qrip kəskin şəkildə olduqda,
sətəlcəmlə nəticələnə bilər. Əvvəla onu qeyd edim ki, qripin müalicəsində
antibiotik istifadəsi doğru deyildir. Bu, bütün dünyada qəbul olunmuş tibbi bir
görüşdür. Qrip virus mənşəli xəstəlik olduğu üçün, antibiotiklər bu xəstəliyin
müalicəsi üçün tamamilə yararsız hesab olunur. Bizdə bu xəstəlik əsasən ev
şəraitində müalicə olunur. Xəstəliyin yüngül - ilk mərhələlərində xəstəyə bol
maye, vitaminlə zənginləşdirilmiş qidalar verilməlidir. Uşağın dincəlməsinə,
rahatlığına fikir verilməlidir. Bundan başqa, uşaqların otaqlarını havası tez-tez dəyişməli, günəş şüalarının otağa düşməsinə
şərait yaratmaq lazımdır və xəstə ümumi nəzarətdə saxlanılmalıdır. Ağırlaşma
hallarında isə həkimə müraciət etmək, daha sonra uyğun müalicəyə başlamaq vacibdir”.
Pediatr
bildirdi ki, bütün xəstəliklərin yaranma səbəbi immunitet zəifliyidir: "Körpə
və uşaqların immun sisteminigücləndirmək üçün onların qidalanmasına xüsusi fikir verilməlidir.Menyuda şəkər, şirin içkilər, şirniyyatlar, şokoladlı qidalar olmamalıdır.
Əksinə, bol meyvə-tərəvəzlə, lifli qidalarla, zülalla zəngin qida rasionuna
üstünlük verilsə, daha yaxşıdır. Ana yeməklər - kalorili qidalardan yağsız ət, balıq, toyuq əti, zeytun yağı,
tərəvəz və paxlalı bitkilərdən hazırlanmalıdır. Çalışmaq lazımdır ki, uşaqların
gündəlik qida rasionunda C vitamini ilə zəngin olan portağal, naringi, kivi, limon, ananas, bibər,
brokoli, gül kələm, cəfəri kimi meyvə və tərəvəzlərdən istifadə edilsin. Körpəniz
üçün gündəlik hazırladığınız şorbaya bir
diş sarımsaq əlavə etməyiniz məsləhətdir”.
Pediatr
əlavə etdi ki, valideynlər uşaqlara, adını eşitdiyi hər dərmanı verməli deyil:
"Bu, ən çox öskürəklə bağlı olur. Valideynlər bilməlidir ki, öskürəyin xarakteri aşkarlanmamış dərman
təyini doğru deyil. Öskürəyin başlama səbəbi, xarakteri müəyyənləşməli,
öskürəklə yanaşı digər şikayətlər də nəzərə alınmalı, daha sonra uyğun müalicə
üsulu tətbiq edilməlidir. Körpə öskürən zaman hər etdiyiniz yanlış müalicə onun
vəziyyətini daha da ağırlaşdıra bilər. Dərman yalnız ətraflı müayinədən sonra,
həkim-pediatr tərəfindən təyin
olunmalıdır.Aptekdə əczaçıların məsləhət gördüyü dərmanların, uşaqların
sağlamlığına faydadan çox, ziyanı ola bilər”.
Həkim-terapevt Elnur Rəhimovsöylədi ki, virus xəstəliklərinin hamısı insanlar arasında qrip adlandırılır.
Əslində bu xəstəliklər qripəbənzər əlamətlərlə müşahidə edilən kəskin-respirator
virus infeksiyalarıdır: "Bu infeksiyalardan qorunmaq üçün müxtəlif bitki
dəmləmələrindən, çörəkotu məcunundan istifadə edilə bilər. Çünki virusdan qorunmağın ən yaxşı yolu
orqanizmin immun sistemini təbii
üsullarla artırmaqdır. Əslində bu infeksiyalar bir-birinə çox bənzəyir. Onlar
bir-birindən ağırlaşma dərəcələrinə görə fərqlənir. Ən pis halda isə xəstədə pnevmaniya yaranır. Çalışmaq lazımdır ki, bu
viruslardan özümüzü qoruya bilək. Çünki virusa yoluxanların bir çoxu xəstəliyin
öhdəsindən tam gələ bilmir. Ona görə də, viruslar fürsət tapan kimi, xəstənin
halı yenidən pisləşməyə başlayır. Bəzən elə olur ki, xəstə aylarla tam sağala
bilmir”.
Həkim
söylədi k, virusa yoluxan şəxslər bəzən tam sağalmamış yenidən xəstələnir: "Belə
havalar respirator virusların aktivləşməsinə səbəb olur və əsasən yuxarı
tənəffüs yollarının xəstəliklərinin yaranmasına gətirib çıxarır. Adətən beş
yaşına qədər olan uşaqlarda respirator virus infeksiyası ilə xəstələnməyə
şərait yaradır. Bu xəstəliklərdən ən çox əziyyət çəkənlər isə uşaqlar olur.
Çünki onların immun sistemi böyüklərlə müqayisədə daha zəif olur. Nəticədə
uşaqlar tez bir zamanda respirator viruslara yoluxa bilirlər. Uşaqlara həddən
artıq dərman qəbulu da məsləhət deyil. Uşaqları bu xəstəliklərdən maksimum uzaq
saxlamaq lazımdır. Ağırlaşma hallarında dərmanlardan istifadə edilə bilər.
Yaxşı olardı ki, belə halda dərhal həkimə müraciət edilsin. Özbaşına dərman
qəbulu yolverilməz haldır”.
Şəbnəm