FAO üçün işləyən azərbaycanlı xanım - Uğur hekayəsi
Bizdə
baytarlıq sahəsi uzun illərdir ki, populyar deyil. O mənada ki, orta məktəbi
bitirib, ali təhsil almaq istəyən gənclərdə bu sahəyə marağı hiss etmək olmur.
İş tapmaq məsələsinin çətinliyi, perspektivin olmamağı kimi səbəbləri gətirirlər.
Amma müsahibimiz Günel İsmayılova bu sahədə təhsil alıb, iş də tapıb, karyerasında irəliləməyi də
bacarıb. Bu gün isə FAO (Birləşmiş
Millətlər Təşkilatının Dünya Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı) üçün çalışır.
Qeyd edək
ki, Günel İsmayılova 1981-ci ildə Bakıda anadan olub. 1998-ci ildə 160 saylı
orta məktəbi bitirib. Daha sonra Skryabin adına Baytar və Biotexnologiya Moskva
Dövlət Akademiyasında təhsil alıb, 2003-cü ildə akademiyanı bitirib. Bir neçə
il Bakıda fəaliyyət göstərdikdən sonra - 2008-2009-cu illərdə Avropada təhsilini
davam etdirib. O, AB-nin "Agris Mundus” proqramı çərçivəsində Fransanın
Monpelye şəhərinin Supagro universitetində və İtaliyanın Kataniya Dövlət
Universitetində təhsil alaraq heyvandarlıq sahəsində magistr dərəcəsi alıb.
2013-cü ildə Avropa İttifaqının "Marie Curie” proqramı çərçivəsində təqaüdçü
olaraq Milan Dövlət Universitetinin heyvandarlıq üzrə PHD dərəcəsinə yüksəlib.
- Günel xanım, baytarlıq bizdə o qədər də populyar və
tələb olunan sahələrdən deyil. Olsa da, adətən kişiləri bu istiqamətdə görürük.
Amma siz bu sahə üzrə təhsili seçibsiniz. Bu seçiminizlə bağlı məlumat versəniz
yaxşı olar...
- Bir çoxu bilmir ki, Avropa və ABŞ-da
baytarlıq şöbəsinə daxil olmaq, tibb fakültəsinə daxil olmaqdan çətindir. Çünki
bu peşəni əldə etmək istəyənlərin sayı çoxdur və tibb ilə müqayisədə yerlər məhdud
sayda olur. Bu peşə haqqında mövcud klişenin olmasına baxmayaraq, bu sahə təkcə
təsərrüfat və ev heyvanlarının müalicəsi ilə məhdudlaşmır, həm də qida-ərzaq təhlükəsizliyi,
epizootologiya, laboratoriya diaqnostikası, elmi fəaliyyət, həmçinin,
heyvandarlıq məhsullarının idxalı və ixracına təsir göstərən dövlət baytarlıq
xidmətində heyvanların transsərhəd yüksək patogen yoluxucu xəstəliklərinin
ötürülməsinə qarşı qorunmanın təşkili kimi bir sıra digər sahələri də özündə cəmləşdirir.
Bu peşə
bir çox imkanlar yaradır. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda bu peşənin
populyarlığı aşağıdır. Bu da ölkəmizdə mütəxəssis çatışmazlığına gətirib
çıxarır.
- Bu ixtisasın bizdə seçilməməyinin əsas səbəbi
kimi perspektivli olmamağını, iş tapmağın çətinliyini deyirlər. Maraqlıdır, iş
həyatına harda başladınız? İrəliləmə necə oldu?
- Azərbaycanda
veterinar həkim peşəsinin perspektivi olmadığını düşünmək səhvdir. Əslində, ölkəmizdə
baytar peşəsinin populyar olmamağına baxmayaraq, gənc kadrlara böyük ehtiyac
var. Bu ehtiyacı nəzərə alaraq, dövlət Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin
inkişafına böyük diqqət yetirir, Avropa baytarlıq təhsil müəssisələri ilə fərdi
proqramlar üzrə əməkdaşlıq çərçivəsində azərbaycanlı tələbələr İsveç,
Hollandiya, Macarıstan və s. kimi ölkələrə təlim və təhsil üçün göndərilir.
Mənim
karyeram Dünya Bankının (World Bank) Kənd Təsərrüfatının İnkişafı və Kreditləşdirilməsi
Layihəsi və FAO-nun "Azərbaycanda Quş qripinin erkən aşkarlanması, sürətli
reaksiya və nəzarəti üçün təcili dəstək" layihəsi ilə başladı.
- Bu sahə populyar olmasa da, bizdə baytarlığı
oxuyanlar var, bir çox hallarda isə perspektiv, yüksəliş olmur. Sizcə, niyə?
- Burada
məlumatlılıq məsələsi önəmlidir. Bizdə şagirdlər veterinariya peşəsinin əhəmiyyətini
və bunun təmin etdiyi imkanların genişliyini anlaya bilmir və institutu
maraqdan deyil, ilk növbədə bu sahədə işləmək arzusu olmadan, ali təhsil almaq
məqsədi ilə oxuyurlar. Bundan əlavə, ölkəmizdə demək olar ki, bütün təhsil müəssisələri
Bakıda cəmləşdiyindən, Aqrar Universitetin Gəncə şəhərində yerləşməsi, orda təhsil
almaq istəyənlərin sayını azaldır. Belə ki, əksər tələbələr Bakıda təhsil
almağa can atır. Lakin bu tendensiyanın dəyişməyə başladığı artıq hiss olunur.
Çünki Bakıdan daha çox tələbə, son illərdə səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə
artdığı Aqrar Universitetə daxil olurlar.
- Heyvanlara qarşı əvvəldən xüsusi sevginiz olub,
yoxsa seçdiyiniz sahə sizə heyvanları daha da sevməyi öyrətdi?
- Mən həmişə
heyvanları sevmişəm. Baytarlıq şöbəsinə qəbul olmağım heç bir şəkildə buna təsir
göstərməyib.
- Baytarlıq kənardakılara çox vaxt sadə iş kimi
görünür. Amma bu peşədə çalışanlarla söhbət edəndə fərqli, məsuliyyətli bir sahə
olduğunu hiss edirsən. Bu sahə ilə bağlı ətrafdakıların görmədikləri nələr var
ki, onu siz daha yaxşı duyursunuz?
- Qeyd
etdiyim kimi, baytarın istifadə edə biləcəyi bir çox sahələr var. Veterinar
olmaq çox mürəkkəb peşədir. Məsələn, müalicə üzrə ixtisaslaşan baytar-həkim
bütün sahələrdə universal bir mütəxəssis olmalı, bununla yanaşı diaqnoz
qoyduqda yalnız görünən simptomlar, heyvan sahibinin sübutu və laboratoriya
testləri rəhbər tutulmalıdır. Eyni zamanda müxtəlif heyvan növlərinin,
infeksion xəstəliklər daxil olmaqla, xəstəliklərini anlamaq lazımdır.
- Hazırkı
işinizdən danışaq...
- FAO
(Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dünya Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı)
üçün çalışıram. Uzun müddət əvvəl bir çox heyvan növünün təhlükəli kəskin yüksək
yoluxucu virus xəstəliyi üzrə ixtisaslaşmışdım. Hazırda bu xəstəliyə Avropa,
Asiya və Afrikanın bir çox ölkəsində rast gəlinir və xəstəliyin yayıldığı ölkələrə
böyük iqtisadi zərər verir. Avropa Komissiyasının dabağa qarşı mübarizə
proqramı çərçivəsində Türkiyə və MDB ölkələrinin, o cümlədən Azərbaycan
baytarlıq xidmətləri bu xəstəliyin müdafiəsi və qarşısının alınmasına kömək
edib. Hazırda FAO katibliyində, 2011-ci ildə dünya səviyyəsində ləğv edilən,
yüksək yoluxucu xəstəlik olan mal-qara vəbasının təkrarlanmasının qarşısını
almaq üçün, işləyirəm.
- İnsanlar adətən, bir-birinə "canı heyvan kimi bərkdir”
– deyirlər. İstəyərdim bu yanaşmadan da danışaq...
-
Heyvanlar sağlamlıq baxımından insanlardan fərqlənmir, onlar da sağlamlıq
problemləri yaşayır və eyni və ya oxşar xəstəliklərdən əziyyət çəkirlər. Amma
onların sağlamlığı onların saxlanılması və qidalanma şərtlərindən, yəni
insanların onlara münasibətindən asılıdır.
-
Karyeranızla bağlı qarşıda hansı planlar var?
- Ölkələrin
iqtisadiyyatına və kənd təsərrüfatına böyük zərər verən təhlükəli yoluxucu heyvan
xəstəliklərindən qorunmaq və qarşısını almaq üçün dünyada bütün ölkələrin
baytarlıq xidmətlərini dəstək göstərməklə, beynəlxalq təşkilatlarda karyeramı davam
etdirməyi planlaşdırıram.
Aygün Asimqızı