“Əsas məsələ yaşamaq uğrunda mübarizədir” - Fotolar
Oleq
Basilaşvilinin atası biləndə ki oğlu artist olmağa hazırlaşır, evə qəzəblə gəlib
«hə, artist olmaq istəyirsən – ol. Amma yadında saxla, mən sənə heç nədə və heç
vaxt kömək etməyəcəyəm” demişdi. Amma o, inadkarlıq göstərərək artist
oldu.Hazırda
aktyorun 83 yaşı var. O elə «İşdə məhəbbət» macərasındakı Samoxvalovdur, «İki nəfər
üçün vağzalda» Platon Ryabinin, «Payız marafon»unda Andrey Buzıkindir. Aktyor
ekranda əvvəlki kimi yaraşıqlıdır. Həyatda isə şıltaq deyil, utancaqdır və
yarım əsrdən çoxdur ki, bir qadına sədaqətlidir. Ad gününü isə həmişə ailəsi ilə
qeyd etməyi xoşlayır: «Heç bir tarixə xüsusi önəm vermirəm. İlləri tez-tez
unuduram. Ad günlərimi yalnız yaxın adamlarla bağda oturanda, vaxtım və həvəsim
olanda qeyd edirəm. Bu isə ilk növbədə mənim ailəm olmalıdır”.
«Bax, bu qızla evlənəcəyəm»
- Siz tez-tez deyirsiniz ki, ad günlərinizi
qeyd etməyi xoşlamırsınız. Nə üçün?
-
Düzdür, xoşlamıram. Hay-küylü məclisləri sevmirəm. Bu mənasızdır, insanın
vaxtını və enerjisini alır. Səhnədə saatlarla oturub təbrikləri qəbul etməkdən
zəhləm gedir. Bunu dəqiq deyə bilərəm. Belə bir hadisə həyatımda olub və yaxşı
emosiyalar keçirməmişəm. Həmçinin güllər arasında oturan aktyora baxmaq üçün gələn
insanlar da vaxtlarını itirirlər. Bu, kimə lazımdır? Ancaq özümə qalanda, öz
bağımda istədiyim qədər təmiz havada istirahət edə bilirəm. Bizim bağda istirahət
hansısa xarici ölkədə istirahətdən daha yaxşıdır. Onu da deyim ki, əksər ad
günlərim tamaşada oynadığım günlərə təsadüf edib.
- Hansı hədiyyələri gözləyirsiniz?
-
Bilmirəm... Keçən il qızım Kseniya mənə gözəl hədiyyə etdi: nəvəm Timofey
dünyaya gəldi. Bundan gözəl nə ola bilər? Böyük nəvəm Mariyanın 5 yaşı var.
Baba olmaq böyük xoşbəxtlikdir. Nəvələr həyatı canlandırır.
- Hazırkı həyat yoldaşınızla –
Qalina Yevgeniyevna Mışanskaya ilə harada və necə tanış olmusunuz?
-
Bu, 60-cı illərin söhbətidir. O vaxt Leninqrad televiziyasında klassiklərin ən
yaxşı əsərləri əsasında çox maraqlı teletamaşalar çəkirdilər. Biz Piter
aktyorları da daim çəkilişlərə və məşqlərə qaçırdıq. Bu böyük təcrübə idi.
Qalya televiziyada musiqi redaktoru işləyirdi. İndi isə Piterin «Mədəniyyət»
telekanalının şef-redaktorudur. Mən isə o zaman üçün praktik pleyboy
sayılırdım. Təsəvvür edirsinizmi – tənha, heç 30 yaşı olmayan və bütün şəraiti
ilə ayrıca mənzilə sahib olan cavan oğlan. Qalya mənim diqqətimi çəkdi və
tezliklə ona ürəyimi açdım. Qalya gözəl idi. Onu küçədə tanıyırdılar. Pərəstişkarları
hər gün ona çiçək gətirirdi. Məni isə o vaxt tanıyan yox idi. Mən özümdə cəsarət
tapıb ekran ulduzuna yaxınlaşdım və onu evlərinə qədər ötürməyə icazə istədim.
Payız idi, hava da dumanlı... Qalina onu ötürməyimə razılıq verdi. Ayrılanda
ondan telefon nömrəsini istədim. Ancaq uzun müddət zəng vurmağa cəsarət etmədim.
Yeni il qabağı nömrəni yığdım. Qalya görüşə gəldi və o gündən sonra biz tez-tez
görüşdük. Bir dəfə atamla televizorun qarşısında oturub çay içərkən ekranda
Qalina göründü. «Bax bu qızla evlənəcəyəm» - deyə atama bildirdim.Biz
artıq bir yerdə uzun illərdir ki, yaşayırıq. İki qızımız var. Mən yalnız belə
deyə bilərəm – bizim evimiz Qalinanın istisi ilə qızışır. Mən onun arxasında
daş divar kimiyəm. O mənim əsl dostumdur. Həmişə dəstək verir, köməyimə çatır.
O, çox xeyirxah və ləyaqətli insandır. Görünür, bu keyfiyyətlər Qalyanın
insanlarla münasibətinə də sirayət edib. Onun çoxlu dostları var. Qalya hamıya
yaxşılıq etməyə çalışır. Ondan həmişə xeyirxahlıq, istilik və anlayışlılıq
emosiyaları yayılır. Mən taleyimə minnətdaram ki, Qalya bu illər ərzində mənim
səfeh xarakterimə dözür və mənə güzəştə gedir. Ümid edirəm ki, bundan sonra da
aramızda hər şey əvvəlki kimi qalacaq. Düzdür, biz heç bir qiymətli şey
yığmamışıq, xüsusi bir şey əldə etməmişik. Təkcə mən bağ evi tikmişəm. Əgər
Qalya olmasaydı, heç bu da olmazdı. Mən bütün bunları onun üçün, qızlarım və nəvələrim
üçün etmişəm.
Mənim xarakterim ağırdır
- Oleq Valeriyanoviç, siz bir çox
rollar oynamısınız. Mənfi rollarınız da tamamilə inandırıcı alınıb. Ancaq sizə
baxanda hansısa mənfi keyfiyyətlərə malik olmağınıza inanmaq çətindir. Öz
xarakterinizdən razısınız?
-
Boş şeylərə görə tez-tez özümdən çıxıram və birdən özümü haradasa qeyri-adekvat
aparıram. Düzdür, sonra bunlar keçir, ancaq sonradan öz hərəkətlərimə görə
utanıram. Mümkün olanda üzr istəyirəm. Bunu mütləq etməyə çalışıram. Ancaq elə
də olur ki, artıq heç nəyi dəyişmək olmur, çox gec olur. Ümumiyyətlə, mənim
xarakterim ağırdır və insanlar mənimlə ünsiyyətdən xüsusi sevinc ala bilmirlər.
Daha çox, əlbəttə, yaxınlarım bundan əziyyət çəkir. Bilirsinizmi, bizim işimiz
çox çətindir. Axı, əsl aktyor həmişə rolda öz "mən”ini yaradır. Bu isə
inanılmaz dərəcədə çətindir. Bu sənin enerjini, gücünü alır. Artist özünü
oynadığı obrazla birləşdirməyə çalışır. Bu, həmişə alınmır. Tamaşaçı bunu
görmür, amma aktyor özü bunu hiss edir və bundan da daxili xoşagəlməzlik
yaranır, stress başlayır. Belə hallar çox olur, insan çətin psixoloji vəziyyətə
düşür.
- Eldar Ryazanovun diqqətini necə
çəkdiniz?
-
Eldar Ryazanovla görüşdə «başa düşmürəm, mən nə üçün səni öz filmlərimdə çəkmirəm?»
- dedi. Və o, bu "səhv”ini düzəltdi. Bizim dostluğumuz belə başladı. Mən dərhal
onun «Qəribə təsadüf və ya həmişə təmizlikdə» filminə dəvət aldım. Mən kinoda
çoxlu rollar oynamışam. Ancaq kinoda sevimli rolum yoxdur. Çünki hər rol – uşaq
kimidir. Onları bölmək olmaz. Bununla belə, mənim sevimli rejissorlarım var ki,
onlardan biri də Eldar Ryazanovdur. Elə təkcə onun çəkdiyi «İşdə məhəbbət macərası»
filminin adını çəkmək kifayətdir.
-
Həyatınızın ən xoşbəxt dönəmi hansı
vaxtlardır?
-
Bədii teatr studiyasında çalışanda və Georgi Aleksandroviçin işlədiyi bütün illər...
Hədsiz çətin, mürəkkəb illər idi, amma xoşbəxt vaxtlar idi. Mən teatr
institutunu 56-cı ildə bitirmişəm. Sonra 3 il Leninqrad kinostudiyasında işləmişəm.
O illər də xoşbəxt çağlar idi. Ümumiyyətlə, teatrda işləməyin özü xoşbəxtlikdir.
Kino isə ayrı aləmdir. Kinonun gətirdiyi şöhrət də xoşbəxt çağlarımdır. Səni
tanıyırlar, sevirlər. Ən böyük xoşbəxtlik isə ailədə olmalıdır. Ailədə tamlıq və
rahatlıq olmayanda, nə qədər böyük və məşhur aktyor olsan da, xoşbəxtliyin
yarımçıqdır.
-
İndi tamaşaçılarla münasibətləriniz necədir?
Dil tapmaq bir qədər çətinləşib?
-
Konsertlərə xeyirxahlıq istəyən insanlar gəlirlər. "Nə olursa yaxşılığa olur”
fikirlərini onlar gözlərdən oxuyurlar. Nə vaxt ki, onlar ağlamağa başlayırlar,
sən öz vəzifəni yerinə yetirdiyini başa düşürsən. Mən dünyanı çox gəzmişəm.
İnsanlar qarşısında gecə yarıya qədər konsertlər vermişəm. İndi fikirləşirəm:
hansı yolla getmək lazımdır? Onların necə yol olduğunu başa düşürəm. Onların
gözü necə yumulur, necə düşünürlər – mən bütün bunları anlayıram. Mən Moskvada
Tretyakov Qalereyasında, Bədii Teatrda böyümüşəm. Hələ Moskva Bədii Teatrı əvvəlki
şöhrətini saxlayanda teatrın qocaları sağ idi. Mən bu dağılmış teatra gəldim.
Qarşımda köhnə, təmirsiz zal, qaranlıq səhnə, solmuş dekorasiyalar,
ayaqlarımızın altında döyülmüş kərpiclər var idi. Mən qalxdım və qışqırdım:
«Bravo». Bu mənim evim idi və mən onunla həmişəlik vidalaşdım.Bu
günün tamaşaçısı isə fərqlidir. Bu, adama hərdən maraqlı, hərdən də darıxdırıcı
gəlir. Onların bəzisi ənənəvi teatrı qiymətləndirir, bəzisi isə inkar edirlər.
Ortaq nöqtəni tapmaq lazımdır.
- Siz bir ara deputat da seçildiniz.
Bu sizi sənətdən uzaqlaşdırdı?
-
Mənə RF xalq deputatları qurultayında bizim ölkəmizi təmsil etmək etimadı göstərildiyi
üçün əhalimizə insan kimi yaşamağa başlamaqda sadəcə kömək etmək istəyirdim.
Deyə bilmərəm, buna nə qədər nail oldum. Amma çox çalışdım.
- Bu gün nə edirsiniz?
-
Bu gün də ara-sıra çəkilirəm. Teatrda da rollarım olur. Amma əsas məsələ həyatda
yaşamaq uğrunda mübarizədir.
Oleq Basilaşvili haqqında yeddi
maraqlı fakt:
1. Eldar Ryazanov filminə çəkiləcək aktyorların
siyahısını yazırdı və Basilaşvilinin adı bütün filmlərdə yer almışdı. Ancaq
rejissor öz sözünün üstündə dura bilmir. Məsələn, Basilaşvili «Qaraj» filmində
çəkilmir.
2. «İki nəfər üçün vağzal»ın çəkilişlərindən
sonra Oleq iki ay koloniyaların birində yaşayıb. Platon rolu bəstəkar Mikael
Tarverdiyevin real tarixçəsi əsasında yazılmışdı. Avtomobil piyadanı vuranda
Tarverdiyev və aktrisa Lyudmila Maksakova rul arxasında oturmuşdu. «Baharın on
yeddi anı» filminin məşhur bəstəkarı koloniyaya düşmür, ona amnistiya verilir.
3. «İki nəfər
üçün vağzal» filmində Basilaşvili tərəf-müqabili Lyudmila Qurçenko ilə öpüşməkdən
utanır. Buna görə də qatarın kupesində sevimli arvadına deyəcəyi sözlər
alınmır. Qurçenko axşam onun üçün bütün replikaları yazır. İkilikdə qalanda isə
birinci özü Basilaşvilini öpür. Qurçenko çəkiliş zamanı ondan meydançadan getməməyi
tələb edirdi. Çünki aktyor onu ilhamlandırırdı. Oleq həmin rola görə məhz
Qurçenkoya minnətdardır.
4. SSRİ zamanında Basilaşvili çox
ölkələrə qastrola gedib. Bir çox aktyorlar xaricə iki çemodanla gedirdilər.
Basilaşvili Yaponiyada o vaxt sovet adamı üçün çox böyük bir qonorar alır və
aktrisaların birindən onunla mağazaya getməyi xahiş edir. Aktrisanın ayağı onun
Qalyasının ayağının ölçüsündə idi. Basilaşvili bütün pullarını xərcləyib həyat
yoldaşına 6 cüt ayaqqabı alır.
5. Basilaşvili Cənubi Osetiya ilə
Gürcüstanın sərhədində yaşayan məşhur bir nəslin nümayəndəsidir. Həmin torpağı
onun babalarına gürcü çarı bağışlayıb. Bir dəfə Oleq Basilaşvili həmin torpağa
baxmaq üçün Gürcüstana gedir və həmin ərazinin mövcud olduğunu görür. Onu
sevinclə qarşılayırlar və burada özü üçün ev tikə, bağ sala biləcəyini deyirlər.
Ancaq Basilaşvili hələlik bu imkandan istifadə etməyib.
6. «Ustad və Marqarita» filmində
Volanda roluna çəkiləndə Basilaşvili səsini itirib. Aktyorun boğazında qıcolma
yaranır, xırıldamağa başlayır və huşunu itirir. Həkim ona tam sakitliyi məsləhət
görür və susmağı tapşırır. Ətrafdakılar bu fakta mistika kimi baxırlar.
7. Həyat yoldaşı Qalya Mışanskaya
deyir ki, ərinin yeməklərlə bağlı şıltaqlığı yoxdur. Əgər evdə günorta yeməyi
yoxdursa, o, heç olmasa özü üçün yumurta bişirəcək.
Rusiya
mətbuatından tərcümə etdi
Təranə
Məhərrəmova