Ermənistanın Qarabağ münaqişəsinə yanaşması dəyişməlidir
Avropa Parlamentinin bu günlərdə "Avropa
İttifaqının xarici siyasət və təhlükəsizlik sahəsində ümumi siyasəti barədə” qəbul
etdiyi qətnamədə ölkələrin ərazisində dondurulmuş münaqişələrin beynəlxalq
hüququn norma və prinsiplərinə uyğun olaraq nizamlanmasının zərurəti
vurğulanır. Bu sənədi Dağlıq Qarabağ probleminə tətbiq etdikdə, münaqişənin Azərbaycanın
ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllinin dəstəkləndiyi açıq şəkildə görünür.
Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı il ərzində Ermənistanın müxtəlif bəhanələr irəli sürməsinə baxmayaraq, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin bir neçə görüşü baş tutub. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov ölkəmizdə fəaliyyət göstərən diplomatik korpusun rəhbərləri ilə 2018-ci ilin yekunlarına həsr edilmiş qəbulda deyib ki, uzun müddətdən sonra Milanda erməni həmkarı ilə son görüşü zamanı qarşılıqlı anlaşma əldə edə biliblər.
Həm Avropa Parlamenti tərəfindən qəbul edilən qətnamə, həm də Elmar Məmmədyarovun fikirləri 2019-cu ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə ümidlə yanaşmağa əsas verirmi? Ermənilər növbəti ildə danışıqlar prosesində konstruktiv mövqe sərgiləyəcəkmi?
Politoloq Tofiq
Abbasov bildirdi ki, torpaqların işğaldan azad edilməsinin
müqəddəratı ilk növbədə Ermənistanın daxili ictimai-siyasi vəziyyəti ilə əlaqəlidir:
"Əgər uzun çəkən inqilabi proses konkret bir formalara oturuşacaqsa, Ermənistanın
indiki rəhbərliyi şüarçılıqdan konkret işlərə keçid ala biləcəksə, onda əlbəttə
ki, böyük dəyişikliklər baş verə bilər. Çünki ilk olaraq hakimiyyət gərək bütün
vəziyyətə hakim olsun, bütün proseslərə nəzarəti öz əlində cəmləyə bilsin. Eyni
zamanda Qarabağ məsələsinə aid öz formalaşmış münasibətini bildirsin. Çünki bu
vaxta qədər, əgər söhbət Nikol Paşinyandan gedirsə, onun münasibəti çox kövrək,
dəyişkən, hətta qeyri-müəyyən idi. Gah danışıqlar aparmağa səlahiyyətli
olmadığını, gah da Dağlıq Qarabağın separatçı nümayəndələrinin danışıqlara cəlb
olunmasını deyirdi. Eləcə də Azərbaycanın Ermənistana guya təhdidlər törətdiyini
bildirirdi və buna görə də tab gətirmək üçün silah-sursatın artırılmasını dilə
gətirirdi və s. Yəni, burada bəzi hallarda biri-birini təkzib edən yanaşmalar
özünü göstərirdi. Amma əsas ondan ibarətdir ki, Paşinyan artıq qələbəsini əldə
edib və postseçki dövründə onun davranışından çox şeylər asılı olacaq. Burada
bir böyük təhlükə də var və bu da ondan ibarətdir ki, məğlub olmuş partiyalar
öz birliklərini yarada bilərlər. Nəzərə alaq ki, həmin cəbhədə radikal ünsürlər
var və onlar yenidən silaha əl ata bilərlər ki, daxildə olan siyasi vəziyyəti
öz xeyirlərinə dəyişsinlər. Təsadüfi deyil ki, son günlər biz bunun şahidi
oluruq. Radikallar yavaş-yavaş Azərbaycanın işğal olunmuş torpaqlarına toplaşırlar
və bir dayaq nöqtəsi yaratmaq istəyirlər. Artıq demək olar ki, Ermənistanın
siyasi qüvvələri arasında böyük bir parçalanma özünü əks etdirir, digər tərəfdən
həmin o haçalanmanın da nisbi məqamları artmaqda davam edir. Ermənistandakı
daxili vəziyyət hansı tərəfə istiqamət götürəcək, Nikol Paşinyan öz uğuru ilə
necə davranacaq, potensialını hansı tərzdə proqramlaşdıracaq ki, proseslərə həm
nəzarətini gücləndirsin, həm də ölkədəki ictimai-siyasi şəraitdə sözü mərkəzləşmiş
şəkildə möhkəmlənsin, özünü doğrultsun? Bunları və nəhayət, Qarabağla bağlı
yanaşmanın nədən ibarət olduğunu bilmək üçün gözləyək”.
T.Abbasov qeyd etdi ki, Azərbaycan Ermənistanda son aylar ərzində baş verən hadisələrə dözümlülüklə nəzarət edir: "Haradasa Azərbaycan Nikol Paşinyana möhlət də vermiş oldu. Yəni, biz Qarabağ proseslərində öz təmkinliyimizi qüvvədə saxlamaqla imkan veririk ki, siz öz problemlərinizi həll edin. Ancaq sonra danışıqlara qayıdırsınızsa, aydın bir mövqe bildirməklə bizə xəbər verin ki, siz nə istəyirsiniz. Azərbaycanın mövqeyi bəllidir və dəfələrlə deyilib. Ermənistanın xarici işlər nazirinin bilavasitə Nikol Paşinyanla təması olduğu üçün
məsələlərdən məlumatlıdır və anlayır ki, məqamı gəldikdə, gərək Ermənistan siyasi oyunbazlıqla vidalaşaraq konkretliyə, reallığa üstünlük versin”.
BƏXTİYAR
Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı il ərzində Ermənistanın müxtəlif bəhanələr irəli sürməsinə baxmayaraq, Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin bir neçə görüşü baş tutub. Onu da qeyd edək ki, Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov ölkəmizdə fəaliyyət göstərən diplomatik korpusun rəhbərləri ilə 2018-ci ilin yekunlarına həsr edilmiş qəbulda deyib ki, uzun müddətdən sonra Milanda erməni həmkarı ilə son görüşü zamanı qarşılıqlı anlaşma əldə edə biliblər.
Həm Avropa Parlamenti tərəfindən qəbul edilən qətnamə, həm də Elmar Məmmədyarovun fikirləri 2019-cu ildə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə ümidlə yanaşmağa əsas verirmi? Ermənilər növbəti ildə danışıqlar prosesində konstruktiv mövqe sərgiləyəcəkmi?
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Qərbi Kaspi Universitetinin professoru,
politoloq Fikrət Sadıxov bildirdi ki, Avropa Parlamenti tərəfindən belə bir
qətnamənin qəbul olunması Azərbaycanın xarici siyasətinin, diplomatiyasının
uğurudur: "Çünki bundan əvvəl Gürcüstan, Ukrayna və digər respublikaların ərazi
bütövlüyü tanınırdı və qeyd edilirdi ki, bu ərazilər işğal altındadır. Amma
indiyədək Azərbaycanla bağlı bu səviyyədə sənəd qəbul olunmayıb. Avropa
Parlamentinin qətnaməsi birmənalı şəkildə Azərbaycanın maraqlarına tam cavab
verir. Bu sənədlə Azərbaycanın indiki vəziyyəti uzlaşdırılarsa, Dağlıq Qarabağın
ölkəmizin daxilində olması şərti ilə bu münaqişə həll olunmalıdır. Qeyd edim
ki, bu, ilin yekunu üçün yaxşı əlamətdir və biz bunu yüksək qiymətləndiririk.
Eyni zamanda Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı xarici işlər nazirləri
arasında danışıqlar gedir. İndiyədək Yerevan təkidlə bildirirdi ki, Dağlıq
Qarabağda mövcud olan separatçı rejimin nümayəndələri də danışıqlarda iştirak
etməlidir. Amma biz bu tezislərə qarşı çıxış edərək, faktiki olaraq vəziyyəti həmin
formata qaytardıq. Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirləri görüşdü və
orada separatçı rejimin nümayəndəsi iştirak etmədi. Onu da qeyd edim ki, nazirlər
bu il ərzində bir neçə dəfə görüşüblər”.
F.Sadıxov vurğuladı ki, Qarabağ danışıqlarının pərdə
arxasında hansısa məqamlar var və bu, ciddi şəkildə müzakirə olunur: "Amma hələlik
optimist bir fikir yürütmək olduqca çətindir. Çünki hələ də torpaqlar işğal
altındadır. Yəni, qəbul edilmiş beynəlxalq qətnamələr yerinə yetirilmir. Biz əlimizdən
gələni etməliyik ki, 2019-cu ildə torpaqlarımızı azad edək, bu məsələdə müəyyən
irəliləyiş olsun, bir sözlə, bizim maraqlarımıza və beynəlxalq hüquq
normalarına cavab verən addımlar atılsın”.
T.Abbasov qeyd etdi ki, Azərbaycan Ermənistanda son aylar ərzində baş verən hadisələrə dözümlülüklə nəzarət edir: "Haradasa Azərbaycan Nikol Paşinyana möhlət də vermiş oldu. Yəni, biz Qarabağ proseslərində öz təmkinliyimizi qüvvədə saxlamaqla imkan veririk ki, siz öz problemlərinizi həll edin. Ancaq sonra danışıqlara qayıdırsınızsa, aydın bir mövqe bildirməklə bizə xəbər verin ki, siz nə istəyirsiniz. Azərbaycanın mövqeyi bəllidir və dəfələrlə deyilib. Ermənistanın xarici işlər nazirinin bilavasitə Nikol Paşinyanla təması olduğu üçün
məsələlərdən məlumatlıdır və anlayır ki, məqamı gəldikdə, gərək Ermənistan siyasi oyunbazlıqla vidalaşaraq konkretliyə, reallığa üstünlük versin”.
BƏXTİYAR