Ermənistanın İran arzuları reallaşmır
Ermənistanın
baş naziri Karen Karapetyanın İran səfəri erməni siyasi dairələrində və
mətbuatda geniş müzakirələrə yol açıb. İrana ikigünlük səfəri zamanı baş nazir
prezident Həsən Ruhani, parlamentin sədri Əli Laricani və digər ölkə rəsmiləri
ilə görüşüb. Amma ən vacib görüş neft naziri Bijan Zanganeh ilə olub. Görüşdə
Ermənistanın İrandan qaz alması məsələsi müzakirə olunub, xüsusilə də "Qaz
əvəzinə elektrik enerjisi”, "Mehri SES” və Ermənistan-İran-Türkmənistan
üçtərəfli əməkdaşlıq proqramlarının genişləndirilməsi məsələləri müzakirə
olunub.
İranın
neft nazirin müavini Əmirhüseyin Zamaniniayinin sözlərinə görə, İran
Türkmənistan qazının öz ərazisindən Ermənistana daşınmasını dəstəkləməyə hazır
olduğunu bildirib. Bu ilin avqustunda bəlli oldu ki, Yerevanla Tehran İrandan
alınan qazın 2,5 dəfə artırılmasını müzakirə edirlər. Amma yeni razılaşmaya
görə, Ermənistan İrana bunun əvəzində elektrik enerjisi yox, pul ödəyəcək. Bununla
belə, mənbə yazır ki, Ermənistan hazırda iki ölkədən - Rusiya və İrandan qaz
alır və görünür, son vaxtlar İrandan idxal olunan qazın həcmi Rusiya qazının
xeyrinə azaldılıb. Əgər 2012-ci ildə Ermənistanın qaza olan tələbatının 19,8
faizini İran verirdisə, bu rəqəm ötən il 16,6 faizə düşüb.
Erməni
icması ilə görüşdə isə baş nazir soydaşlarını Ermənistan və İran arasında
möhkəm körpü olmağa çağırıb. Soydaşlarını Ermənistanda layihələrə maliyyə
ayırmağa çağıran baş nazir onları inandırmağa çalışıb ki, ölkədə ciddi iqtisadi
inkişaf hiss olunur...
Lakin
rəsmi Yerevanın İranla əsasən iqtisadi əməkdaşlığın yüksələn xətlə inkişaf
etdiyi barədə səsləndirdiyi bəyanatlar və cəmiyyətə yeritdiyi fikirlərin
cəfəngiyat olduğunu elə ermənilər özləri də etiraf etməyə başlayıblar. Məsələn,
parlamentin deputatı Vardan Postancyan hesab edir ki, indiyə qədər tərəflər
arasında razılaşdırılan irimiqyaslı layihələr kağız üzərində qalıb. Əlavə edib
ki, Rusiya Ermənistanla İran arasındakı münasibətlərə böyük təsir göstərir.
Deputat bildirib ki, İranda çox gözəl anlayırlar ki, Moskvanın nüfuz dairəsində
olan Ermənistan Tehranla iqtisadi və siyasi münasibətləri genişləndirmək
imkanında deyil.
Ermənilərə
yaxınlığı ilə seçilən "Reqnum” agentliyində dərc edilən məqalədə isə
Karapetyanın Tehrana səfəri kəskin tənqid olunub. Müəllif yazır ki, iki ölkə
arasında enerji layihələrinin reallaşmasında hər hansı bir irəliləyiş hiss
olunmur. "Bu dəfə Ermənistan baş nazirinin danışıqlar gündəliyində artıq
adiləşmiş energetik əməkdaşlıq, yatırımlar, İran yüklərinin Ermənistan
üzərindən Qara dəniz limanlarına nəqli mövzuları var idi. Lakin İran qazının
Gürcüstana tranziti, həmçinin İranla Avrasiya İqtisadi İttifaqı arasında azad
ticarət haqda saziş kimi nə zamansa populyar məsələlərə praktik olaraq
toxunulmayıb”, - deyə müəllif yazıb. Baş nazirin İranın birinci
vitse-prezidenti İshaq Cahangiri ilə görüşünün yekunları üzrə Ermənistan
hökuməti mətbuat xidmətinin məlumatında deyilir ki, onlar 400 kV gərginlikli
üçüncü İran-Ermənistan elektrik qüvvəsinin ötürülməsi xəttinin inşasını günün
önəmli ikitərəfli iqtisadi proqramları sırasında göstəriblər. Tərəflər Mehri
SES proqramının gerçəkləşdirilməsinin böyük əhəmiyyətini qeyd ediblər. Nəşrdə
qeyd olunur ki, nə qədər qəribə olsa da, sözügedən layihələrin
gerçəkləşdirilməsində aşkar tərpəniş müşahidə edilmir: "Mehri SES ən
perspektivli Ermənistan-İran layihəsi hesab edilirdi və bu elə belə də qalır. Öz
növbəsində İran qazının Gürcüstana, Türkmənistan qazının Ermənistana tranziti
məsələlərini qapanmış saymaq olsa da, İran və Ermənistan arasında azad ticarət
haqda saziş bağlanmasına hələ ümid var. Amma iqtisadi icmalçı Ayk Gevorkyanın
qeyd etdiyi kimi,praktikada bu cür sazişin bağlanması ehtimalı son dərəcə
azdır. Gevorkyanın fikrincə, görünür, azad ticarət haqda sazişin gələcəkdə
bağlanmayacağı ilə rəsmi Yerevan da barışıb”.
Ermənistan-İran
dəmiryolu və yaxud iki ölkə sərhədində neft emalı zavodu kimi mifik layihələrə
gəlincə, tərəflər bununla nə bir-birini, nə də artıq insanları üzməməyi qərara
alıblar.
"Daha
bir aktual mövzuya da toxunulub - İranın Qara dəniz sahilləri ilə əlaqəsini
asanlaşdıracaq Şimal-Cənub avtoyolunun salınması. 1 milyard dollardan yuxarı
kredit vəsaitinin sərf ediləcəyi planlaşdırılan yolun inşası çox uzandığından,
mütəxəssislər isə onun tam həcmdə gerçəkləşməsini tamamilə şübhə altına
aldığından biz də bu müzakirəni gələcəyə saxlayırıq. Amma qeyd etmək lazım
gəlir ki, Ermənistanda hələ də həyata keçirilməmiş layihələrdən danışılınca,
bölgənin başqa ölkələri arasındakı əməkdaşlıq ölkəmizi havada qoyur. Həm də
avtomagistralın inşası nə zamansa başa çatsa, tamamilə mümkündür ki, artıq heç
kimə gərək olmayacaq”, - deyə müəllif sonda bildirib.
Azər
NURİYEV