Ermənistanda “tələbə qiyamı” reallaşacaqmı?
Ermənistanda hərbi xunta
tələbələrin etiraz aksiyaları qarşısında aciz duruma düşüb. Hər gün keçirilən
aksiya, yürüş və etirazlar ölkədə narazılar ordusunun sırasını genişləndirir.
Düzdür, Ermənistan parlamentindəki görüşdən sonra tələbələr aclıq aksiyası və
tətili dayandıraraqtədris prosesinə qayıdıblar. Amma yaxın vaxtlarda
aksiyalara yenidən start verəcəklərini bildirirlər.
"Elm naminə inkişaf”
təşəbbüs hərəkatının koordinatoru, aclıq aksiyası keçirən tələbələrdən biri
olan David Petrosyan bildirib ki, noyabrın 22-də "Hərbi xidmət və hərbçilərin
statusu haqqında” qanun layihəsinin mübahisəli bəndlərini müzakirə etmək üçün
tələbələr, deputatlar, müxalifət və ictimaiyyətin iştirakı ilə dəyirmi masa
keçiriləcək.Bundan sonra tələbə hərəkatının konkret tələbləri elan
ediləcək. Ekspertlər bunun ölkə boyu irimiqyaslı aksiyalara çevrilmək
təhlükəsinin olduğunu bildirirlər. Qeyd edilir ki, hakimiyyət üçün ən
təhlükəlisi odur ki, gənclər möhlət hüququnun ləğvi ilə bağlı tələblərini daha
da genişləndirmək fikrindədirlər. Erməni gənclərin hərbi xidmətdən boyun
qaçırmaq istəyi ordunun komplektləşdirilməsi prosesini də ciddi problemlərlə
üz-üzə qoya bilər. Beləliklə, bir tərəfdə öz yaşam haqqını qorumağa çalışan
gənclər, digər tərəfdə isə siyasi karyerasını mühafizə edən iqtidar dayanıb. D.Petrosyan
deyib ki, noyabrın 22-dən sonra aclıq aksiyası yenidən start götürə bilər. O da
qeyd edilir ki, Yerevan Dövlət Universiteti tələbələrinin"Elmin inkişafı
naminə” şüarı ilə keçirdikləri etiraz aksiyasına Ermənistanın başqa ali
məktəblərində təhsil alanlar daqoşulacaq. D.Petrosyanın sözlərinə görə,
hərbi xidmətdən möhlət hüququnun ləğv edilməsi elm sahəsinin
maliyyələşdirilməsinin azlığı və təhsilin keyfiyyətinin aşağı səviyyədə
olmasının göstəricisidir: "Bunu da ölkədəhamı bilir”.
Məlumat üçün bildirək ki,
tələbələr aclıq aksiyasına Yerevan Dövlət Universitetinin auditoriyalarından
birində başlayıblar və öz "Facebook” səhifələrində belə bir fikir
səsləndiriblər: "Sizi qapını sındırmamağa çağırırıq. Biz heç kimlə mübahisə
etmək istəmirik!”
Yeri gəlmişkən, Ermənistan parlamenti ötən gün ikinci və son oxunuşda
"Hərbi xidmət və hərbi xidmətçinin statusu” haqqında ziddiyyətli qanunu 86 səs lehinə və 6 səs əleyhinə olmaqla qəbul
edib. Qanunun əleyhinə yalnız müxalif
"Yerk” (Çıxış) fraksiyasından olan deputatlar səs veriblər. Səsvermədən
əvvəl çıxış edən fraksiya üzvü Ararat Mirzoyan hakim Respublikaçı Partiya ilə "Daşnaksütunun”
koalisiyasını, habelə "Tsarukyan” fraksiyasını bu qanunun əleyhinə səs verməyə
çağırmışdı. O bildirmişdi ki, hazırda dörd tələbə bu qanunun əleyhinə aclıq
aksiyası keçirir və 120 ali məktəb müəllimi və elmi işçi tələbələrin tələbini
dəstəkləyir. Lakin deputatlar bu çağırışa məhəl qoymayıblar. Beləliklə,
Ermənistanda qəbul edilmiş yeni hərbi xidmət qanunu tələbələrə ali təhsil almaq
üçün akademik möhlətin verilməsi qaydasını kökündən dəyişir. Bu qanuna uyğun
olaraq ali təhsil almaq üçün möhlət yalnız o halda veriləcək ki, bu möhləti
almaq istəyənlər təhsilin sonunda ordu sıralarında 3 il müddətində xidmət
edəcəkləri barədə müqavilə imzalamış olsunlar. Bu da qeyd olunur ki, bu
müqaviləni imzalayanlar Müdafiə Nazirliyinin göndərdiyi yerlərdə icbari hərbi
xidmət keçəcəklər. Müqaviləni imzalamayanlar tələbə olub-olmadıqlarına
baxmayaraq, 18 yaşına çatan kimi iki illik hərbi xidmətə çağırılacaqlar. Qanun
faktiki olaraq Ermənistan gənclərini ali təhsil almaqdan əvvəl hərbi xidmət
keçməyə məcbur edir. Bu qanun layihəsini Milli Məclisə təqdim etmiş müdafiə
naziri Vigen Sarkisyan deyib ki, yeniliklər təhsil almaq bəhanəsi ilə ordudan
yayınma hallarının qarşısını almaqla sosial ədalətin bərpasına nail olacaq.
Etirazçı tələbələr deyirlər ki, qanun elmin inkişafına əngəl olacaq, ordudan
yayınmaq istəyənlər isə bunu başqa yollarla edəcəklər. Vitse-spiker Eduard
Şarmazanov deyib ki, tələbələrin tələbləri hökumətin qərarları və qanunaltı
aktların çərçivəsində müzakirə edilə bilər: "Başqa sözlərlə hökumət sözü gedən
qanunun icrası barədə qərarlarında tələbləri nəzərə ala bilər”. Ekspert Toni
Vesolovskiyazır ki, tələbələr xüsusilə də üç illik kontraktları
imzaladıqdan sonra Dağlıq Qarabağa və ya başqa qaynar nöqtəyə göndərilə
biləcəklərindən narahatdırlar. "Human Rights Watch” təşkilatının 2016-cı il
hesabatında deyilir ki, Ermənistanın ordu sıralarında zorakılıq və qeyri-döyüş
səbəblərindən ölüm hallarının çoxalması ciddi narahatlıq doğurur.
Beynəlxalq Böhran Qrupundan Cənubi Qafqaz üzrə təhlilçi Olesya
Vartanyan bildirib ki, "Ermənistan ordusu son bir neçə il ərzində dərin böhran
yaşayır”. Təhlilçinin qənaətinə görə, sözügedən qanun Ermənistan hökumətinin bu
böhrandan cəmiyyəti daha dərindən hərbiləşdirməklə çıxmaq planının bir
hissəsidir.
Hüquq müdafiəçisi Artur Sakunts deyir ki, belə bir qanunun qəbul
edilməsi ölkəni tərk etmək meylinə düşənlərin sayını daha da artıra bilər.
Azər NURİYEV