“Ermənistan parlament deyil, baş nazir üsul-idarəli dövlətə çevrilir”
Ermənistandakı hərbi xuntanın "parlament üsul-idarə” şousu artıq
ölkənin siyasi dairələrində, müxalifət cəbhəsində lağlağı mövzusuna çevrilib.
Müxalifət hesab edir ki, Serj Sarkisyan heç bir şəraitdə baş nazir postunu
tutmalı deyil. Müxalif "Çıxış” blokundan olan deputat Mane Tandilyan hesab edir
ki, baş nazir postunu tutmaqla de-fakto üçüncü müddətə prezidentliyə seçilmiş
olur. "Bu da yolverilməzdir. Belə ki, onu yenidən seçilməsi ilə Ermənistan
parlament deyil, baş nazir ölkəsinə çevrilmiş olur”, -deyə o bildirib. Əlavə
edib ki, hakimiyyət hüququn aliliyinin qorunub saxlanılması ilə bağlı vədini
kobud şəkildə pozmuş olur. Onun sözlərinə görə, baş nazirin səlahiyyətlərinin
genişləndirilməsi parlament üsul-idarəsinə keçid demək deyil. Xanım-deputat
qeyd edib ki, "xalq Serj Sarkisyanın hökumət başçısı vəzifəsinə seçilməməsi
üçün öz iradəsini ortaya qoymalıdır. Lakin buna hansı vasitələrlə və yollarla
buna nail olacaq – bu, sual açıq qalır”.
Xatırladaq ki, ötən həftə Ermənistanın Böyük Britaniyadakı keçmiş
səfiri Armen Sarkisyan Serj Sarkisyanla görüşdə hakim Respublika Partiyası
tərəfindən prezidentliyə namizəd irəli sürülməsini qəbul edib.
Yeri gəlmişkən, erməni mətbuatı Sarkisyanın Münxen təhlükəsizlik
konfransında bəyan etdiyi fikirləri geniş müzakirəyə çıxarıb. Məsələn, "1in.am”
saytı yazır ki, Sarkisyan çıxışında iddia edib ki, Ermənistan ictimaiyyəti
arasında hökumətin inteqrasiya istiqamətlərinin xarici siyasətlə
birləşdirilməsi məsələsində konsensus mövcuddur. Saytda dərc olunan materialda
qeyd olunur ki, Sarkisyan bununla açıq şəkildə özünün ölkə daxilində apardığı
siyasətin legitimliyini sübut etməyə çalışıb. Əslində isə ölkə daxilində belə
bir konsensus mövcud deyil. Cəmiyyət daxilində ikitirəlik, narazılıq günbəgün
dərinləşir. Klanlararası mübarizə, korrupsiya pik həddə çatıb. Elə Sarkisyanın
"baş nazirlik” şousu da buna yönəlib. Yanvar ayına ölkənin xarici borcu artaraq
7 mlrd. dollara yüksəlib. Onun prezidentliyinin 10 illiyində xarici borc 2
mlrd. dollardan 7 milyarda yüksəlib. Ötən illər ərzində əhalinin borcları
artıb, əvəzində rifah halı aşağı düşüb.
Ermənistanda fiziki şəxslərin pul köçürmələri ölkənin əsas valyuta
axını olub. Bu barədə "Nyus.am” saytında məqalə dərc edilib. Belə ki, 2013-cü
ildən 2017-ci ilə qədər ermənilər öz ölkələrinə bank sistemi vasitəsilə 9,3
milyard dollar göndəriblər. Bu illər ərzində isə Ermənistanın ümumi ixracatı
8,5 milyard dollar təşkil edib. Beləliklə, pul köçürmələri ölkə ixracını 0,8
milyard dollar üstələyib: "Yerevana ən çox valyuta axını ənənəvi olaraq
Rusiyadan gəlib. Buradan pulları daha çox əmək miqrantlarımız göndərirlər.
Müstəqillik qazandıqdan sonra belə, vətəndaşlarımız üçün Rusiya vacib ölkə
olaraq qalmaqdadır. Son 5 il ərzində bu ölkədən Ermənistana 6,3 milyard dollar
pul göndərilib. Bu isə ümumi pul köçürmələrinin 67%-dir”. Sayt Rusiyadan
sonrakı yerlərdə ABŞ (9%) və Almaniyanın (2%) yer aldığını bildirib. Ermənistan
bankları vasitəsilə xaricə pul axını bu dövr ərzində 4,4 milyard dollar təşkil
edib. Burada yenə də əsas istiqamət Rusiya olub. Bu ölkəyə ümumi pul axınının
34%-i göndərilib. Rusiyadan sonrakı yerlərdə ABŞ (664 milyon dollar) və Çin
(348 milyon dollar) dayanıb.
Erməni jurnalist Sərkis Artsruni də "1in.am” saytında dərc olunan
məqaləsində Ermənistanda borcları sürətlə artmasından bəhs edib: "Bu ilin
yanvarında Ermənistanın xarici borcu 123,5 milyon dollar artıb və 6,898 milyard
dollara çatıb. Borcun bu qədər artması Karen Karapetyanın baş nazirliyi
dönəmində daha böyük vüsət alıb. Keçən illər ərzində Ermənistan əhalisinin
borcu artıb, əvəzində isə rifah səviyyəsi azalıb. Bunu müəyyənləşdirmək üçün
bizim yardımımıza Dünya Bankının ekspert hesabatları çatır. 2008-ci ildə
Ermənistanda ümumdaxili məhsulun adam başına düşən payı 4010 dollar idisə,
2016-cı ildə bu 3614 dollar olub. Mütəxəssislərin fikrincə, bu iqtisadi artım
tempi ilə Ermənistan hətta 2019-cu ildə də 9 il əvvəlki səviyyəyə çata bilməyəcək.
Mütəxəssislər hesablayıblar ki, indiki templərlə Ermənistan heç 2019-cu ildə
belə, on il bundan əvvəlki templəri geri qaytara bilməyəcək. Bu hədlə davam
edərsə, onda eks-prezident Levon Ter-Petrosyanın "Ermənistanı defolt gözləyir”
bəyanatı reallaşa bilər. Hakimiyyət hər vəchlə əhalini birinci prezidentin
bəyanatına əhəmiyyət verməməyə çağırır və əlavə edir ki, onun sözləri
əsassızdır. Erməni mediası yazır ki, Sarkisyan və komandası hakimiyyətdə
qaldığı müddətdə hansısa müsbət dəyişikliyi gözləmək əbəsdir. Bunu erməni
hüquqşünas Ara Zohrabyan da təsdiqləyir. Onun sözlərinə görə, hətta
hüquqşünasların belə, öz hüquqlarını müdafiə etməsi müşkülə çevrilib. Buna
sübut kimi o, Ermənistan parlamentinin Məhkəmə Məcəlləsinə dəyişiklik etməsini
göstərir. Bununla bağlı təklif olunan qanun layihəsi Yerevanda vahid məhkəmə
sisteminin yaradılmasını nəzərdə tutur.Yeni qanun vəkillərin hüquqlarını
da məhdudlaşdırır. Belə ki, hakimlər istədikləri vaxt vəkili cərimə edə
bilərlər. Qanun layihəsinə qarşı çıxan hüquq müdafiəçiləri artıq tətilə
başlayıblar. Bununla bağlı keçirilən toplantıda vəkillər deyiblər: "Biz o
şəxslərik ki, insanların hüquqlarını, maraqlarını müdafiə edirik. Əgər biz
özümüz də haqsızlığa məruz qalacaq və buna qarşı çıxa bilməyəcəyiksə, o zaman
niyə fəaliyyət göstəririk?” Vəkillər bu
məsələ ilə bağlı beynəlxalq hüquq təşkilatlarını məlumatlandırıblar. Hüquqşünas
Ara Zohrabyan deyib ki, onsuz da bu ölkədə insanların hüquqlarını müdafiə etmək
çətindir: "Qanunun aliliyi çoxdan süquta uğrayıb. Vəkillərin fəaliyyətini
məhdudlaşdırmaqla məhkəmə-hüquq sistemini tamamilə çökdürmək istəyirlər”.
Azər